Opublikowane w tym tygodniu „Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia 2024” pozwala dość precyzyjnie zobaczyć, jak zmienia się diecezja katowicka na przestrzeni ostatnich lat i na tle innych diecezji w Polsce. W danych za 2024 rok widać jednocześnie stabilność w strukturze parafialnej, spadki w liczbie duchowieństwa i powołań oraz zmiany w statystykach praktyk religijnych i sakramentów. To obraz, w którym Katowice pozostają jedną z większych diecezji w kraju, ale mierzą się z trendami, które od lat są widoczne w całym Kościele w Polsce.
Parafie: stabilna liczba wspólnot
W 2024 roku na terenie diecezji katowickiej działały 322 parafie i w porównaniu z rokiem wcześniejszym liczba ta nie uległa zmianie. Zdecydowaną większość stanowiły parafie diecezjalne, a mniejszą część parafie prowadzone przez zgromadzenia zakonne, co potwierdza, iż sieć parafialna jest tu w ostatnim czasie raczej ustabilizowana, bez dużych reorganizacji.
Duchowieństwo: mniej księży, choć diecezja przez cały czas należy do największych
W statystykach duchowieństwa wyraźnie widać spadek w dłuższym horyzoncie czasowym. Liczba księży inkardynowanych do diecezji katowickiej w 2024 roku wyniosła 949, podczas gdy w 2018 roku było ich 1062, co oznacza spadek o nieco ponad jedną dziesiątą. Jednocześnie publikacja podkreśla, iż mimo tego spadku Katowice wciąż należą do diecezji o bardzo dużej liczbie księży w skali kraju, ustępując w zestawieniach jedynie kilku największym ośrodkom. Spadek widać również w liczbie księży posługujących w parafiach, bo w 2024 roku było ich 1010, a w 2018 roku 1110. Gdy zestawi się to z liczbą parafii, daje to w przybliżeniu średnio nieco ponad trzech księży na parafię, choć oczywiście w praktyce rozkład bywa nierówny i zależy od wielkości parafii oraz specyfiki danego dekanatu.
Powołania: najmocniejszy spadek w seminarium
Jedną z najbardziej wyrazistych zmian w danych dla diecezji katowickiej jest liczba alumnów. W 2018 roku seminarium wykazywało 98 alumnów diecezjalnych, natomiast w 2024 roku było ich 32. Oznacza to spadek o około dwie trzecie w ciągu sześciu lat i jest to trend, który najmocniej wpływa na prognozy dotyczące przyszłej liczby duchowieństwa, zwłaszcza w perspektywie kolejnych kilkunastu lat.
Praktyki religijne: niższa frekwencja, ale wyższy „odsetek Komunii” wśród obecnych
Statystyki dominicantes i communicantes pokazują interesujący obraz. W 2024 roku dominicantes w diecezji katowickiej wyniósł 25,82%, podczas gdy średnia dla Polski wyniosła 29,57%, co oznacza, iż udział osób obecnych na niedzielnej Mszy był tu niższy niż średnio w kraju. Z drugiej strony communicantes w Katowicach wyniósł 15,13%, przy średniej ogólnopolskiej 14,64%, czyli wskaźnik przystępujących do Komunii w populacji okazał się minimalnie wyższy od średniej. Jeszcze bardziej wymowny jest tzw. communicantes względny, który pokazuje, jaki odsetek osób obecnych na Mszy przyjmuje Komunię. W diecezji katowickiej wskaźnik ten wzrósł z 55,42% w 2023 roku do 58,60% w 2024 roku, podczas gdy średnia ogólnopolska wyniosła 49,51%. W praktyce oznacza to, iż chociaż na niedzielnych Mszach jest tu relatywnie mniej osób, to wśród tych, którzy przychodzą, częściej niż przeciętnie w Polsce przyjmowana jest Komunia.
Diecezja miejska w danych: większość mszy w parafiach miejskich
Katowice wyróżnia też charakter diecezji, który w statystykach jest mocno „miejski”. W zestawieniu dotyczącym udziału mszy świętych według typu parafii wskazano, iż 59,63% mszy w diecezji katowickiej przypada na parafie miejskie, podczas gdy w skali Polski analogiczny wskaźnik wynosi 29,56%. To istotny kontekst, bo modele religijności, migracji i demografii w miastach często przebiegają inaczej niż na terenach wiejskich i małomiasteczkowych, co może wpływać zarówno na frekwencję, jak i na dynamikę sakramentów.
Sakramenty: mniej chrztów i ślubów, a Komunia po latach „wahnięć” wraca do bardziej typowego rytmu
W danych sakramentalnych dla diecezji katowickiej widać spadki w porównaniu z okresem sprzed kilku lat. Liczba chrztów w 2019 roku wynosiła 18 420, a w 2024 roku spadła do 15 188, co oznacza spadek o około 17,5%. Jeszcze mocniej widać zmianę w liczbie małżeństw sakramentalnych, bo w 2019 roku było ich 6 745, a w 2024 roku 3 886, czyli mniej o około 42%. Liczba dzieci przystępujących do Pierwszej Komunii Świętej w 2024 roku wyniosła 13 915, podczas gdy w 2019 roku było to 15 000. W tych danych trzeba jednak pamiętać o „pandemicznym przesunięciu” części roczników w latach 2020–2022, które w wielu diecezjach zmieniało rozkład roczny i utrudnia proste porównania rok do roku.
Religia w szkołach: spadek w długim okresie, choć przez cały czas większość uczniów uczestniczy
Publikacja pokazuje też zmianę w udziale uczniów uczęszczających na lekcje religii. W roku szkolnym 2024/2025 wskaźnik ten w diecezji katowickiej wyniósł 76,6%, podczas gdy rok wcześniej było to 78,7%. Najbardziej widoczna jest jednak zmiana w dłuższej perspektywie, bo w roku szkolnym 2018/2019 udział uczniów na religii wynosił 90,0%. To spadek o 13,4 punktu procentowego w ciągu kilku lat, co wpisuje się w szerszy trend obserwowany w dużych ośrodkach miejskich.
