Dane pacjentów w systemach e-zdrowia a EHDS

W czasie powszechnej cyfryzacji systemy e-zdrowia stają się nieodłączną częścią współczesnej opieki zdrowotnej. Wprowadzenie Europejskiej Przestrzeni Danych Zdrowotnych (EHDS) – regulacji, która obowiązuje od 26 marca – to przełom w zarządzaniu danymi medycznymi w Unii Europejskiej. Na czym polega i z czym się wiąże?

EHDS ma na celu zapewnienie pacjentom pełnej kontroli nad ich danymi zdrowotnymi oraz umożliwienie bezpiecznego i efektywnego wykorzystania tych danych w celach badawczych i innowacyjnych.

Bezpieczeństwo danych pacjentów

Bezpieczeństwo danych chorych jest ważnym aspektem systemów e-zdrowia, dlatego pacjenci nie powinni się obawiać nowych przepisów.

W EHDS wprowadza się mechanizmy mające na celu ochronę danych przed nieautoryzowanym dostępem, utratą czy naruszeniem. Wśród najważniejszych środków bezpieczeństwa znajdują się:

• Szyfrowanie danych – przepisy EHDS wymagają stosowania zaawansowanych technik szyfrowania, aby zapewnić ochronę danych zdrowotnych podczas ich przechowywania i przesyłania. Szyfrowanie ma na celu zabezpieczenie danych przed nieautoryzowanym dostępem i zapewnienie ich poufności.
  
• Kontrola dostępu – EHDS ma na celu zapewnienie osobom fizycznym kontroli nad ich danymi dotyczącymi zdrowia oraz umożliwienie bezpiecznej wymiany danych na potrzeby świadczenia usług opieki zdrowotnej w całej UE. Przepisy EHDS obejmują również szczegółowe regulacje dotyczące ochrony danych, w tym mechanizmy kontroli dostępu, które mają na celu zapewnienie, iż dane zdrowotne są wykorzystywane w sposób bezpieczny i zgodny z prawem.
  
• Regularne audyty bezpieczeństwa – w EHDS wprowadza się kryteria bezpieczeństwa dotyczące interoperacyjności i bezpieczeństwa systemów elektronicznych kart zdrowia. Producenci będą zobowiązani do certyfikacji swoich systemów, co obejmuje również audyty bezpieczeństwa.
  

Prywatność danych pacjentów

Prywatność danych pacjentów jest równie istotna jak ich bezpieczeństwo. Dlatego też w przepisach EHDS wprowadzono wiele regulacji mających na celu ochronę prywatności pacjentów:

• Zgoda pacjenta – pacjenci mają pełną kontrolę nad swoimi danymi zdrowotnymi. Mogą decydować, kto i w jakim zakresie ma dostęp do ich danych. Każde udostępnienie danych wymaga wyraźnej zgody pacjenta.
• Anonimizacja danych – w przypadku wykorzystywania danych do celów badawczych dane są anonimizowane, co oznacza, iż nie można ich bezpośrednio powiązać z konkretnym pacjentem. Anonimizacja zapewnia, iż prywatność pacjentów jest chroniona choćby w przypadku analizy dużych zbiorów danych.
• Przejrzystość – pacjenci mają prawo do pełnej przejrzystości w zakresie przetwarzania ich danych. Oznacza to, iż mogą uzyskać informacje na temat tego, kto, kiedy i w jakim celu przetwarza ich dane zdrowotne.
  

Wyzwania i przyszłość

Wprowadzenie EHDS wiąże się z wieloma wyzwaniami, zarówno technologicznymi, jak i organizacyjnymi. Jednym z głównych wyzwań jest zapewnienie interoperacyjności systemów e-zdrowia w różnych krajach UE. Wymaga to opracowania wspólnych standardów i protokołów wymiany danych, które umożliwią bezproblemową komunikację między systemami. Kolejnym wyzwaniem jest edukacja personelu medycznego i pacjentów w zakresie bezpieczeństwa i prywatności danych. Wzrost świadomości na temat zagrożeń i najlepszych praktyk w zakresie ochrony danych jest najważniejszy dla skutecznego funkcjonowania systemów e-zdrowia.

Podsumowanie

Europejska Przestrzeń Danych Zdrowotnych stanowi istotny krok w kierunku nowoczesnej, cyfrowej opieki zdrowotnej. Zapewnienie bezpieczeństwa i prywatności danych pacjentów jest ważne dla budowania zaufania do systemów e-zdrowia. Dzięki zaawansowanym mechanizmom ochrony danych oraz regulacjom prawnym EHDS umożliwi bezpieczne i efektywne zarządzanie danymi zdrowotnymi, co przyniesie korzyści zarówno pacjentom, jak i całemu sektorowi opieki zdrowotnej.

Tekst dr Anny Gawrońskiej, adiunkt w Zakładzie Innowacji w Ochronie Zdrowia Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.