Czym są choroby sercowo-naczyniowe?
Choroby sercowo-naczyniowe to grupa chorób, które stanowią główną przyczynę zgonów na świecie. Umieralność na choroby z tej grupy wyprzedza zdecydowanie umieralność na nowotwory. Zalicza się do nich m.in.:
chorobę niedokrwienną serca,niewydolność serca,miażdżycę naczyń krwionośnych,żylną chorobę zakrzepowo-zatorową,nadciśnienie tętnicze,udar mózgu.
Wysokie ryzyko zgonów w tej grupie chorób związane jest z faktem, iż atakują one najważniejsze narządy, odpowiadające bezpośrednio za życie człowieka - serce i mózg. W kluczowych momentach może to zaważyć na naszym życiu i śmierci. Mimo tego przez cały czas bagatelizujemy potencjalne zagrożenia związane z ryzykiem chorób układu krążenia.Reklama
Ryzyko sercowo-naczyniowe - co to takiego?
Ryzyko sercowo-naczyniowe to prawdopodobieństwo wystąpienia ChSN (choroby sercowo-naczyniowej) lub zgonu z jej powodu w określonym czasie. Może zostać ono oszacowane według znanego algorytmu o akronimie SCORE - Systemic Coronary Risk Estimation. Oszacowanie ryzyka opiera się na czynnikach podzielonych na dwie grupy: podlegających i niepodlegających modyfikacji.
Do czynników niepodlegających modyfikacji należą:
wiek,płeć,wczesne występowanie chorób układu krążenia w rodzinie (choroba niedokrwienna serca i choroby na podłożu miażdżycy).
Do czynników podlegających modyfikacji należą:
dieta,palenie tytoniu,aktywność fizyczna,sen,nadwaga/otyłość,ciśnienie tętnicze,stężenie cholesterolu LDL w osoczu,stężenie trójglicerydów w osoczu.
Czym są trójglicerydy?
Z chemicznego punktu widzenia trójglicerydy są estrami glicerolu i trzech kwasów tłuszczowych. Są one głównym źródłem energii i magazynem energetycznym (w postaci tkanki tłuszczowej) u ludzi i innych kręgowców, tuż obok wolnych kwasów tłuszczowych. Ich oznaczenie w osoczu zwykle stanowi część badania - lipidogramu, który opiera się na ilościowej ocenie różnych frakcji lipidów krążących w osoczu. Poziom trójglicerydów jest bezpośrednio związany z dietą i wydatkami kalorycznymi - im więcej mamy niezużytych kalorii, tym większy poziom trójglicerydów.
Oprócz tego hipertriglicerydemia, czyli za wysoki poziom trójglicerydów osocza, może być powodowana:
cukrzycą,niedoczynnością tarczycy,zespołem metabolicznym,obciążeniami genetycznymi,alkoholizmem,przyjmowaniem leków - diuretyków, estrogenów, progesteronu, retinoidów, sterydów, beta-blokerów, immunosupresji i leków anty-HIV.
Oprócz zwiększania ryzyka ChSN wysoki poziom trójglicerydów, co zostało udowodnione naukowo, powoduje także rozwój stanu zapalnego w organizmie.
Wartości referencyjne trójglicerydów związane są bezpośrednio z oceną ryzyka sercowo-naczyniowego i kształtują się następująco (na czczo!):
poniżej 150 mg/dl - wynik prawidłowy,powyżej 150 mg/dl - wynik nieprawidłowy.
Każdy wynik powyżej 150 mg/dl wiąże się ze zwiększonym ryzykiem ChSN i upoważnia do rozpoznania hipertriglicerydemii. jeżeli wynik mieści się w granicach 150-885 mg/dl, mówimy o hipertriglicerydemii łagodnej, jeżeli powyżej 885 mg/dl - o ciężkiej. Hipertriglicerydemia wymaga leczenia bądź postępowania dietetycznego w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa zapadnięcia na ChSN.
Jak zapobiegać wysokiemu stężeniu trójglicerydów?
Możemy zapobiegać pojawieniu się i dalszemu rozwojowi wysokiego stężenia trójglicerydów. Do najważniejszych działań w tym kierunku zaliczają się:
utrzymywanie odpowiedniej diety - zmniejszenie spożycia cukrów prostych i tłuszczów nasyconych;odstawienie alkoholu - a w przypadku stwierdzonej hipertriglicerydemii całkowita abstynencja;regularna aktywność fizyczna - umożliwia "spalanie" nadmiaru spożytych kalorii i poprawia krążenie;przyjmowanie zapisanych leków, jeżeli jest to konieczne.
Jak przebiega badanie poziomu trójglicerydów?
Badanie trójglicerydów zwykle przeprowadza się na czczo, najlepiej po co najmniej 12 godzinach od ostatniego posiłku. Należy powstrzymywać się od tłustych i bogatych w cukry proste posiłków dzień, dwa dni przed badaniem, aby sztucznie nie zawyżać wyniku. Krew do badania pobierana jest z żyły łokciowej, poziom trójglicerydów oznacza się w osoczu lub w surowicy. Co istotne, utrzymywanie pozycji stojącej >30 min przed pobraniem może przyczynić się do zagęszczenia krwi, tym samym sztucznie zawyżając poziom trójglicerydów.
Źródła:
Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W., Solnica B. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Edra Urban & Partner, Wrocław 2022.
Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.3.
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-cholesterol/in-depth/triglycerides/art-20048186.
https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/choroby/286815,choroby-ukladu-krazenia.
CZYTAJ TAKŻE:
Co to adekwatnie znaczy "na czczo"? Te badania należy wykonywać przed posiłkiem
Wykrywa choroby, niedobory i zaburzenia wydzielania. Profilaktyczny przegląd zdrowia rób co roku
