Czym jest cukrzyca? Rodzaje, objawy i diagnostyka choroby

Skala chorujących na cukrzycę w naszym kraju jest ogromna – niemal 3 mln osób z rozpoznaną chorobą oraz prawie 2 miliony osób niezdiagnozowanych. Przewlekły i nieuleczalny charakter cukrzycy sprawia, iż codzienne stosowanie się do ogólnych i pozornie prostych zaleceń to wysiłek wymagający ogromnej siły woli i konsekwencji.

W przypadku cukrzycy niezwykle istotną rolę odgrywa wczesne rozpoznanie, znajomość niepokojących objawów oraz adekwatna kontrola choroby. Czy istnieją reguły, których przestrzeganie może ułatwić codzienne zmagania z tym schorzeniem?

14 listopada przypada Światowy Dzień Cukrzycy (World Diabetes Day).

Czym jest cukrzyca?

Cukrzyca to cywilizacyjna choroba metaboliczna, charakteryzująca się podwyższonym stężeniem cukru we krwi. Cukrzyca związana jest z nieprawidłowym wydzielaniem i/lub działaniem insuliny w organizmie.

Szacuje się, iż blisko 2,7 milionów dorosłych Polaków – w wieku 20-79 lat – żyje z cukrzycą. Prawie 1,7 mln osób pozostaje niezdiagnozowanych. Co roku z powodu cukrzycy i związanych z nią powikłań umiera ponad 50 tysięcy osób.

Cukrzyca to grupa chorób o charakterze przewlekłym, ich przyczyną są zaburzenia wydzielania insuliny.

W przypadku cukrzycy niezwykle istotne jest jej wczesne rozpoznanie oraz adekwatna kontrola choroby, które pozwalają zapobiec powikłaniom i prowadzić aktywne życie. Do najczęstszych powikłań cukrzycy należą: nefropatia, choroba wieńcowa oraz niewydolność serca.

Rodzaje cukrzycy

• Cukrzyca typu 1 – charakteryzuje się niedoborem insuliny. Diabetyk wymaga leczenia insuliną.
• Cukrzyca typu 2 – typowe dla niej jest zaburzone działanie i/lub wydzielanie insuliny. Osoba chora musi stosować odpowiednią dietę i przyjmować lekarstwa
• Cukrzyca ciążowa – może wystąpić u kobiet w ciąży. Po urodzenia dziecka podwyższony poziom glukozy wraca do normy.
• Inne rodzaje cukrzycy – występują w przebiegu różnych chorób lub wynikają z uwarunkowań genetycznych

Objawy związane z rozwojem cukrzycy

Po czym poznać iż ma się cukrzycę? Do najczęstszych objawów związanych z rozwojem cukrzycy należą:

• problemy skórne
• nadmierne pragnienie, suchość w ustach
• częste oddawanie moczu
• zaburzenia lipidowe
• zakażenia grzybicze i drożdżakowe
• przemęczenie, rozdrażnienie i nerwowość
• problemy ze wzrokiem i słuchem

POLECAMY: KALENDARZ BADAŃ PROFILAKTYCNYCH

Cukrzyca a nowotwory

Wyniki badań wskazują, iż cukrzyca stanowi czynnik ryzyka wystąpienia niektórych nowotworów: przewodu pokarmowego, narządów kobiecych, dróg moczowych, krwi i układu limfatycznego. Kluczową rolę w tym mechanizmie odgrywa otyłość oraz związane z nią: stan zapalny, zaburzenia metaboliczne i zła kontrola glikemii.

Dowiedziono, iż cukrzyca typu 2 może zwiększać ryzyko zachorowania na nowotwór. W badaniu opublikowanym w Journal of Diabetes przeprowadzonym na populacji chińskiej przeanalizowano dane ponad 400 tys. chorych na cukrzycę typu 2., u których w trakcie trzyletniej obserwacji wystąpiło blisko 8500 nowotworów.

Wykazano, iż w porównaniu do ogólnej populacji mężczyźni chorzy na cukrzycę typu 2 mają o 32% większe ryzyko nowotworu, a kobiety o 64%. U mężczyzn cukrzyca zwiększała ryzyko raka gruczołu krokowego, tarczycy, nerki, wątroby, trzustki, żołądka, płuca i jelita grubego, a także białaczek i nowotworów skóry. U kobiet istotnie wyższe było ryzyko raka nosowej części gardła, wątroby, przełyku, tarczycy, płuca, trzustki, trzonu i szyjki macicy, jelita grubego, piersi i żołądka oraz białaczek i chłoniaków.

Autorzy badania podkreślają konieczność większej czujności onkologicznej u osób z cukrzycą typu 2.

Groźne następstwa cukrzycy

W prowadzeniu choroby bardzo ważna jest wczesna diagnoza, która może wpłynąć na uniknięcie nieprawidłowo leczonej cukrzycy.

Następstwem cukrzycy są groźne powikłania:

• tzw. ostre – do których należą hipoglikemia, cukrzycowa kwasica ketonowa i stan hiperglikemiczno-hipermolalny
• przewlekłe powikłania cukrzycy – m.in. retinopatia prowadząca do zaburzeń widzenia, cukrzycowa choroba nerek prowadząca do niewydolności i konieczności leczenia nerkozastępczego, neuropatia cukrzycowa będąca często przyczyną zespołu stopy cukrzycowej i amputacji kończyn z jej powodu. Przewlekłe powikłania to także choroby sercowo-naczyniowe przyczyniające się m.in. do przedwczesnego zgonu.

1 na 10 chorych na cukrzycę postępująca utrata widzenia prowadzi do ciężkiego uszkodzenia wzroku a choćby do ślepoty.

Prewencja powikłań cukrzycy to przede wszystkim szybka trafna diagnoza, edukacja i dobór optymalnej farmakoterapii. Pacjenci najczęściej zaraz po usłyszeniu diagnozy są zszokowani, wypierają chorobę i mają trudność w jej zaakceptowaniu. W pokonaniu tych trudności pomaga wsparcie rodziny, przyjaciół oraz specjalistów (lekarze diabetolodzy, pielęgniarki diabetologiczne, edukatorzy).

Zdiagnozowana cukrzyca – jak sobie pomóc?

• Regularna samokontrola stężenia glukozy we krwi. Wykonywane odpowiednio często pomiary dzięki glukometru, pomagają lekarzowi monitorować rozwój choroby i dobrać odpowiednie leczenie, a pacjentowi – utrzymać prawidłowy poziom glukozy oraz lepiej zrozumieć chorobę. Najbardziej wiarygodne i porównywalne wyniki daje kontrolowanie glikemii dzięki jednego wybranego sprzętu wysokiej jakości. Po zużyciu baterii w glukometrze, zamiast sięgać po nowy, warto wymienić je, dzięki czemu unikniemy produkcji elektrośmieci. Częstość badań glukometrem ustala lekarz, w zależności od rodzaju cukrzycy i sposobu leczenia. W większości przypadków zalecane jest wykonywanie wielokrotnych pomiarów w ciągu doby.
• Dokładne wykonywanie pomiaru zależy od Ciebie. Aby uniknąć błędów przy prowadzeniu pomiarów, należy przestrzegać kilku prostych zasad, związanych z użytkowaniem glukometru, tj. dokładne mycie rąk przed wykonaniem kontroli, adekwatne użytkowanie sprzętu, zgodne z zaleceniami producenta oraz zachowanie bezpieczeństwa podczas nakłuwania. Do każdego pomiaru zaleca się używać nowego lancetu („igły”). Jednorazowe igły chronią przed ewentualnym zakażeniem, które może powstać w wyniku używania tego samego lancetu do wielu pomiarów
• Prawidłowy sposób żywienia. Dieta osób z cukrzycą wcale nie musi być skomplikowana i nudna, a same zasady prawidłowego odżywiania są podobne do tych, które powinny stosować również osoby zdrowe. Istotne są przede wszystkimi: regularność posiłków, kontrola spożywanych porcji i kalorii oraz wybieranie produktów, które zapewnią organizmowi odpowiednią ilość białka, tłuszczu, witamin oraz składników mineralnych. Szczegółowe zasady żywienia diabetyk powinien ustalić indywidualnie z lekarzem.
• Aktywność fizyczna. Regularny ruch u pacjentów z cukrzycą przynosi wiele korzyści, m.in. pomaga zmniejszyć masę ciała, podnosi wydolność układu krążenia, wzmacnia układ ruchu i poprawia samopoczucie. U osób chorujących na cukrzycę jest niezwykle ważnym elementem terapii, ponieważ m.in. pomaga w wyrównaniu metabolicznym cukrzycy, a także obniżeniu stężenia glukozy we krwi. Zanim rozpoczniesz aktywność fizyczną, omów jej zasady z lekarzem prowadzącym. Specjalista wyjaśni, w jaki sposób ćwiczyć, by nie doprowadzić do hipoglikemii, czyli niedocukrzenia

Źródła: materiały kampanii edukacyjnej „(Z)mierz się z cukrzycą”

PRZEJDŹ DO DZIAŁU: ZDROWIE