Czy można odstawić metotreksat na dwa tygodnie po szczepieniu przeciw COVID-19?

Pacjenci leczący się z powodu chorób reumatycznych nie są wolni od infekcji, przeciwnie - są w grupie ryzyka ciężkiego przebiegu. Uświadamia to rolę szczepień ochronnych, a tu z kolei ważnym elementem postępowania jest optymalizacja ich skuteczności, o czym przekonuje najnowsza publikacja z prestiżowego „The Lancet Rheumatology”.

Metotreksat jest leczeniem pierwszego rzutu w przypadku wielu chorób reumatycznych i chorób skóry. Lek wykazuje silne działanie immunosupresyjne, które osłabia odpowiedź immunologiczną na przykład na szczepionki przeciwko COVID-19. Wcześniejsze badania wykazały, iż przerwanie leczenia metotreksatem na dwa tygodnie bezpośrednio po szczepieniu przeciwko grypie sezonowej zwiększyło odporność po szczepieniu, stąd zespół brytyjskich naukowców postawił hipotezę, iż podobna przerwa w leczeniu bezpośrednio po szczepieniu przypominającym przeciwko COVID-19 zwiększy odporność bez istotnego zwiększenia aktywności choroby.

Przeprowadzono wieloośrodkowe randomizowane badanie w grupach równoległych, do którego zakwalifikowano 383 dorosłych z chorobami zapalnymi o podłożu immunologicznym przyjmujących metotreksat (w dawce co najwyżej 25 mg na tydzień) przez co najmniej 3 miesiące, którzy otrzymali dwie dawki szczepionki podstawowej w ramach programu szczepień przeciwko COVID-19. Uczestnicy zostali losowo przydzieleni w stosunku 1:1 do zawieszenia leczenie metotreksatem na 2 tygodnie bezpośrednio po szczepieniu przypominającym przeciwko COVID-19 lub do kontynuowania leczenia.

Po 4 tygodniach od dawki przypominającej okazało się, iż średnia geometryczna miana przeciwciał przeciwko COVID-19 (S1-RBD) wyniosła 25 413 U/ml wśród osób, które czasowo zaniechały przyjmowania metotreksatu w porównaniu do 12 326 U/ml w grupie kontynuującej leczenie; taka tendencja utrzymała się w 12. oraz 26. tygodniu po szczepieniu. Powyższa strategia, dzięki której uzyskano ponad 2-krotny wzrost miana przeciwciał, nie wiązała się z istotnym zwiększeniem ryzyka wystąpienia działań niepożądanych. Zgłaszana przez pacjentów aktywność choroby zapalnej była nieco większa po 4 i 12 tygodniach, ale porównywalna w obu grupach w tygodniu 26.

Według autorów decyzję o zawieszeniu stosowania metotreksatu należy podjąć indywidualnie na podstawie nasilenia choroby i podatności na ciężkie następstwa COVID-19; wydaje się zatem, iż u osób z dobrą kontrolą choroby i brakiem dodatkowych czynników ryzyka odstawienie metotreksatu na 2 tygodnie po dawce przypominającej może być korzystne.