Czy kawa zmniejsza skuteczność leczenia depresji?

mgr.farm 1 dzień temu

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) depresja dotyka około 5,7% dorosłych, co oznacza około 332 miliony ludzi na całym świecie. Mimo iż dostępnych jest wiele grup leków przeciwdepresyjnych, nie u wszystkich osób przynoszą one skuteczną poprawę. W przypadkach depresji opornej na leczenie, kiedy standardowe metody zawodzą, skuteczną alternatywą może być podawanie ketaminy lub terapia elektrowstrząsowa (ECT).

Chociaż ketamina i ECT bardzo często pomagają pacjentom nie reagującym na inne formy leczenia, długo nie było wiadomo, dlaczego tak się dzieje. Nowe badania opublikowane w czasopiśmie „Nature” wskazuje, iż terapeutyczne działanie tych metod wynika ze zwiększenia poziomu adenozyny. Adenozyna to cząsteczka sygnałowa pełniąca w organizmie wiele ważnych funkcji, takich jak rozszerzanie naczyń krwionośnych, regulacja układu współczulnego, obniżanie ciśnienia i częstości akcji serca oraz regulacja nastroju.

Naukowcy przeprowadzili badania na myszach, korzystając z genetycznie kodowanych sensorów adenozyny, aby monitorować jej poziom w mózgu po podaniu ketaminy. Zaobserwowali szybki i długotrwały wzrost adenozyny w korze przedczołowej oraz hipokampie, czyli obszarach powiązanych z depresją. Gdy receptory adenozyny zostały zablokowane, ketamina nie przynosiła efektu terapeutycznego. Potwierdza to, iż to właśnie wzrost adenozyny odpowiada za działanie przeciwdepresyjne ketaminy.

Nowe perspektywy leczenia depresji opornej

– Ketaminę i terapię elektrowstrząsową stosuje się przede wszystkim wtedy, gdy standardowe leki przeciwdepresyjne zawodzą. Mówimy wtedy o depresji opornej na leczenie — tłumaczy dr Ma-Li Wong, psychiatra i współautorka badania dotyczącego adenozyny i przeciwdepresyjnego działania ketaminy i ECT – Co zaskakujące, niemal połowa osób z diagnozą depresji może należeć do tej grupy, co oznacza, iż znaczna liczba pacjentów nie uzyskuje ulgi dzięki typowym lekom i może wymagać bardziej zaawansowanych terapii.

Według dr Ma-Li Wong odkrycie, iż sygnalizacja adenozyny odpowiada za działanie przeciwdepresyjne ketaminy i ECT, to prawdziwy przełom. Wyjaśnia ono, dlaczego te terapie działają szybko, gdy inne metody zawodzą. Eksperci uważają, iż to odkrycie otwiera drogę do opracowania nowych leków wpływających na stężenie adenozyny.

Czy kofeina może utrudniać leczenie lekoopornej depresji?

Odkrycie wzrostu stężenia adenozyny przy leczeniu ketaminą i ECT rodzi pytania dotyczące wpływu spożycia kofeiny na depresję oporną na leczenie.

Kofeina blokuje receptory adenozyny, a więc teoretycznie mogłaby ograniczać działanie niektórych terapii przeciwdepresyjnych. Jednak dostępne są badania, które wskazują, iż regularne picie kawy zdaje się chronić przed depresją. Ta sprzeczność (tzw. paradoks kawy) stanowi temat wielu badań i dyskusji w medycznych publikacjach. w tej chwili naukowcy wciąż badają mechanizmy tego paradoksu. Zastanawiają się jak można skorzystać z ochronnych adekwatności kawy, jednocześnie minimalizując interakcje kofeiny z leczeniem.

Liczne badania naukowe wskazują na działanie ochronne kawy w depresji. W przeglądzie systematycznym z 2023 roku naukowcy wykazali, iż wzrost spożycia kawy o 240 ml dziennie wiąże się z 4% redukcją ryzyka depresji. Analiza wykazała odwrotną zależność między spożyciem kofeiny a objawami depresji. Inny przegląd systematyczny z 2024 r. potwierdza, iż większe spożycie kawy wiąże się z obniżonym ryzykiem depresji w sposób nieliniowy, z optymalną ochroną przy ok. 400 ml kawy dziennie.

„Spożycie kofeiny może mieć większe znaczenie niż sądziliśmy”

– Kofeina blokuje receptory adenozyny – mówi Ma-Li Wong. – Badania pokazują, iż może to ograniczać działanie ketaminy i ECT. Dzisiaj wiemy, iż dzieje się to u zwierząt laboratoryjnych, ale prawdopodobnie jest też tak u ludzi.

W środowisku naukowym pojawiła się teza, iż osoby regularnie pijące kawę mają bardziej aktywne receptory adenozyny, co może wyjaśniać, dlaczego kawa może zmniejszać ryzyko depresji. Jednak spożycie kofeiny tuż przed leczeniem ketaminą lub ECT może obniżać skuteczność terapii.

– Nauka gwałtownie się rozwija. Adenozyna odgrywa coraz ważniejszą rolę w szybkim działaniu przeciwdepresyjnym, a czynniki stylu życia, takie jak spożycie kofeiny, mogą mieć większe znaczenie niż sądziliśmy. Osoby planujące leczenie ketaminą lub ECT powinny porozmawiać o kofeinie ze swoim lekarzem i śledzić nowe odkrycia w tej dziedzinie. – tłumaczy dr Ma-Li Wong.

Dr Ma-Li Wong radzi również, iż jeżeli ktoś zamierza przejść leczenie ketaminą lub ECT, rozsądne jest unikanie kofeiny przed terapią. Nie ma oficjalnych wytycznych, ale biorąc pod uwagę czas połowicznego rozpadu kofeiny, warto powstrzymać się od picia kawy lub napojów energetycznych przynajmniej przez 24 godziny przed leczeniem.

Jednocześnie podkreśla, iż potrzebne są dalsze badania, które wyjaśnią wpływ kofeiny na skuteczność terapii ketaminą i ECT. Istotne jest również, aby określić optymalny czas, na jaki powinno się odstawić kofeinę przed leczeniem.

Źródła: