Długość życia i ryzyko przedwczesnej śmierci od zawsze związane było z genami. Jednak nowe badania przeprowadzenie przez naukowców z Oxford Population Health rzucają nowe światło na ten temat. Okazuje się, iż to czynniki środowiskowe mają największy wpływ na zdrowie i długie życie. Na co zwracać uwagę?
Analiza przeprowadzona na podstawie danych z UK Biobank, obejmująca niemal pół miliona uczestników, wykazała, iż czynniki środowiskowe odpowiadają za 17 proc. zmienności ryzyka śmierci, podczas gdy wpływ genetyki jest znacznie mniejszy, niż dotychczas zakładano i wynosi mniej niż 2 proc.
Środowisko a geny. Co ma większe znaczenie?
Na podstawie badań opublikowanych w Nature Medicine udało się zidentyfikować 25 kluczowych czynników środowiskowych mających istotny wpływ na starzenie się i śmiertelność. Wśród nich największą rolę odgrywają:
- palenie tytoniu – bezpośrednio powiązane z 21 różnymi chorobami, w tym wieńcową, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP), rakiem płuc, udarem mózgu i cukrzycą typu 2,
- status społeczno-ekonomiczny – czynniki takie jak dochody, posiadanie własnego mieszkania czy domu, a choćby status zatrudnienia wpływają na rozwój 19 różnych chorób, depresji, układu krążenia czy cukrzycy typu 2,
- aktywność fizyczna – niski poziom zwiększa ryzyko chociażby nadciśnienia tętniczego,
- warunki życia – dostęp do opieki zdrowotnej, warunki mieszkaniowe czy poziom zanieczyszczenia środowiska mają ogromny wpływ na zdrowie i życie.
Co istotne, aż 23 czynniki można modyfikować przez odpowiednie działania zdrowotne i polityczne. Badania wykazały również, iż ekspozycja na negatywne czynniki we wczesnych dzieciństwie, np. matka paliła papierosy w ciąży, może mieć długoterminowy wpływ na zdrowie sięgający od 30 do choćby 80 lat.
ZOBACZ: Darmowe badania dla seniorów. Na co można dostać skierowanie?
Niektóre schorzenia są silniej związane ze środowiskiem, inne zaś to predyspozycje genetyczne. Na przykład:
- choroby płuc, serca i wątroby – są w dużym stopniu determinowane przez czynniki środowiskowe
- demencja i rak piersi – wykazują silniejsze powiązania z genetyką.
Zegar starzenia
Jednym z kluczowych narzędzi wykorzystanych w badaniu był tzw. zegar starzenia, oparty na analizie poziomów białek we krwi. Pozwolił on naukowcom na ocenę tempa starzenia się organizmu oraz identyfikację czynników, które przyspieszają ten proces. Metoda ta została zastosowana nie tylko w badaniach w Wielkiej Brytanii, ale również w analizach populacyjnych w Chinach i Finlandii.
ZOBACZ: Nie masz tego dokumentu? NFZ wydaje go za darmo, a może uratować życie
Współautorka badania profesor Cornelia van Duijin podkreśla, iż wyniki te powinny być impulsem do działania na rzecz poprawy zdrowia publicznego.
Podobnego zdania jest profesor Bryan Williams, główny doradca naukowy British Heart Foundation, który uważa, iż wyniki analizy podkreślają pilną potrzebę działań ze strony rządów i organizacji zdrowotnych, aby eliminować bariery utrudniające zdrowy styl życia.
red. / polsatnews.pl
Chcesz być na bieżąco z najnowszymi newsami?
Jesteśmy w aplikacji na Twój telefon. Sprawdź nas!
