Psycholog Rod Martin z grupą współpracowników stworzył Kwestionariusz Stylów Humoru. Wyodrębnił on cztery style humoru. Jak się okazuje, nie każdy z nich służy naszemu zdrowiu psychicznemu.
Kwestionariusz Stylów Humoru (ang. Humor Styles Questionnaire, w uproszczeniu HSQ) pomaga przeanalizować i ocenić, w jaki sposób ludzie używają humoru na co dzień, co ich rozśmiesza. Jednak przede wszystkim bada, jaką rolę pełni humor w kształtowaniu naszego dobrostanu psychicznego. Humor i śmiech:
- regulują równowagę psychofizyczną
- łagodzą dolegliwości psychosomatyczne
- obniżają napięcia powstałe w wyniku stresu
- redukują przewlekły ból.
Rola humoru w codziennym życiu
Rod Martin wraz z grupą współpracowników sformułował koncepcję stylów humoru. „Autorzy wyszli z założenia, iż istotne w rozumieniu roli humoru w funkcjonowaniu jednostki jest nie tyle nasilenie poczucia humoru, ale raczej sposób i cel, w jaki ludzie się nim posługują, oraz jego inter i intrapersonalne funkcje w codziennym życiu”, czytamy w polskim opracowaniu kwestionariusza, którego autorkami są Elżbieta Hornowska i Jolanta Charytonik.
Zespół R. Marina przeanalizował związek poczucia humoru z dobrostanem, a także funkcje, styl i formy poczucia humoru. Dwa typy humoru: afiliacyjny (affiliative humor) i w służbie ego (self enhancing humor) zostały uznane za ważne dla dobrego samopoczucia jednostki. Z kolei kolejne dwa: humor agresywny (aggressive humor) oraz samodeprecjonujący (self defeating humor) sklasyfikowano jako za szkodliwe i nieadaptacyjne. Przyjrzyjmy się zatem uważniej tym typom (stylom).
Cztery style humoru – opis
1. Humor afiliacyjny
Związany jest on ze skłonnością do opowiadania zabawnych historii i dowcipów oraz spontanicznego, humorystycznego przekomarzania się. Odnosi się do żartów na temat rzeczy, które można uznać za powszechnie i obiektywnie śmieszne. Celem tego stylu humoru jest stworzenie poczucia wspólnoty, zjednoczenie ludzi, wytworzenie u nich poczucia szczęścia i dobrego samopoczucia. „Jego wskaźnikami jest przypisywanie sobie zachowań takich jak: Nie sprawia mi dużej trudności rozśmieszenie innych. Wydaje mi się, iż jestem osobą obdarzoną naturalnym poczuciem humoru„, piszą autorki polskiej wersji HSQ. Ten styl humoru dodatnio koreluje z ekstrawersją, wesołością, pozytywną samooceną, satysfakcją ze związków oraz przewagą pozytywnych emocji i nastrojów.
2. Humor w służbie ego (samowzmacniający)
Polega on na tym, iż potrafimy śmiać się z siebie i absurdów życia. Wyraża się w tendencji do przyjmowania humorystycznego spojrzenia na zdarzenia, dzięki umiejętności dostrzegania zabawnych okoliczności. Jest często używany jako sposób radzenia sobie ze stresem lub trudnościami, dzięki czemu czujemy się lepiej. Poza tym ludzie, którzy używają samowzmacniającego humoru, rzadziej wykazują oznaki depresji czy doświadczają samotności. „Ten styl jest najbliższy Freudowskiej teorii humoru, w której humor jest ujmowany jako zdrowy mechanizm obronny, pozwalający jednostce uniknąć negatywnych emocji poprzez utrzymywanie realistycznej perspektywy trudnej sytuacji”, piszą E. Hornowska i J. Charytonik.
3. Humor samodeprecjonujący (autodestrukcyjny)
Jest to rodzaj poniżania i lekceważenie samego siebie. U podłoża autodestrukcyjnego poczucia humoru leży potrzeba zdobycia aprobaty innych za cenę ośmieszania samego siebie. Ma często miejsce w grupach rówieśniczych. Na przykład w szkole dziecko nękane przez kolegów-agresorów może samo siebie ośmieszać, żeby uniknąć ataków. Robi z siebie obiekt żartów, zanim inni je poniżą. Ten rodzaj humoru jest nie tylko formą obrony, ale także próbą ukrycia negatywnych emocji. Stosowanie go może być również spowodowane unikaniem konstruktywnego radzenia sobie z problemami.
4. Agresywny humor
To niewybredne żarty skierowane przeciwko konkretnym osobom. Celem jest wyrządzanie im krzywdy psychicznej. Ten rodzaj humoru stosują prześladowcy. Niektórzy odbiorcy tego rodzaju humoru uznają to za zabawne, inni zaś mogą się śmiać, aby ukryć uczucie dyskomfortu. Agresywny humor często wiąże się z sarkazmem, dokuczaniem, wyśmiewaniem, krytyką, wyszydzaniem, poniżaniem i ubliżaniem. Pod tym pojęciem kryje się także wykorzystywanie humoru do manipulowania innymi ludźmi dzięki ukrytej groźby ośmieszenia.
Wiedza na temat stylów humoru może poszerzyć kompetencje emocjonalne coacha, a także stać się kluczem do lepszych relacji i zrozumienia innych.
ŹRÓDŁO: Polska adaptacja Kwestionariusza Stylów Humoru (HSQ) R. Martina, P. Puhlik-Doris, G. Larsena, J. Gray i K. Weir dokonana przez Elżbietę Hornowską i Jolantę Charytonik z Instytutu Psychologii UAM, Poznań Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Oddział Zamiejscowy we Wrocławiu. Pełny tekst tej adaptacji znajduje się TUTAJ i na stronie www.cejsh.icm.edu.pl.
