Pierwsze, oparte na danych prospektywnych badanie, dostarcza silnych dowodów na istnienie odrębnych szlaków etiologicznych dla czerniaka związanego ze znamieniem i czerniaka de novo.
Czerniak, jeden z najgroźniejszych nowotworów skóry, może rozwijać się na dwa sposoby: na podłożu istniejącego wcześniej znamienia barwnikowego (czerniak związany ze znamieniem, NAM) lub na skórze pozornie niezmienionej (czerniak de novo). Od lat toczy się debata, czy są to jedynie dwie manifestacje tej samej choroby, czy też dwa odrębne szlaki nowotworzenia o różnych czynnikach ryzyka. Dotychczas brakowało prospektywnych badań, które kompleksowo analizowały zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe w kontekście tych dwóch typów czerniaka. Najnowsza, długofalowa analiza z australijskiego badania kohortowego QSkin Study dostarcza kluczowych danych w tej kwestii.
W prospektywnym badaniu kohortowym obserwowano blisko 40 tysięcy osób w wieku 40-69 lat przez ponad 11 lat. Na początku badania zebrano szczegółowe dane dotyczące czynników fenotypowych (np. kolor włosów, liczba znamion), historii ekspozycji na słońce oraz, co kluczowe, dla każdego uczestnika obliczono wskaźnik ryzyka poligowego (PRS) - wynik odzwierciedlający wrodzoną, genetyczną predyspozycję do rozwoju czerniaka. Głównym celem było porównanie profilu czynników ryzyka dla nowo powstałych inwazyjnych czerniaków, klasyfikowanych jako związane ze znamieniem (NAM) lub de novo.
W trakcie obserwacji u 859 osób rozwinął się inwazyjny czerniak (209 typu NAM, 650 typu de novo). Wiele znanych czynników ryzyka, takich jak cechy fenotypowe czy ekspozycja na słońce, było podobnie związanych z oboma typami nowotworu. Stwierdzono jednak dwie fundamentalne różnice. Posiadanie dużej liczby znamion oraz wysoki, uwarunkowany genetycznie wskaźnik ryzyka poligowego (PRS) dla czerniaka, były znacznie silniejszymi czynnikami ryzyka dla czerniaka rozwijającego się ze znamienia (NAM) niż dla czerniaka de novo. Przykładowo, duża liczba znamion zwiększała ryzyko NAM ponad 6-krotnie ([HR] 6,86), a ryzyko czerniaka de novo tylko 3-krotnie (HR 3,21); analogicznie, wysoki wskaźnik PRS silniej predysponował do rozwoju NAM. Nie stwierdzono istotnych różnic w profilu czynników ryzyka dla czerniaka ze znamienia między płciami, ale zaobserwowano, iż u mężczyzn czerniaki te częściej lokalizowały się na tułowiu, a u kobiet na kończynach.
Badanie to, jako pierwsze oparte na danych prospektywnych, dostarcza silnych dowodów na istnienie odrębnych szlaków etiologicznych dla czerniaka związanego ze znamieniem i czerniaka de novo. Wyraźnie pokazuje, iż rozwój czerniaka na podłożu znamienia jest znacznie silniej uwarunkowany genetycznie (zarówno przez skłonność do posiadania znamion, jak i przez ogólną predyspozycję do czerniaka).
