Ćwiczenia aerobowe wspomagają funkcje wykonawcze u dzieci i młodzieży z ADHD

Najnowsza metaanaliza wykazała, iż ćwiczenia aerobowe mogą skutecznie wspierać funkcje wykonawcze u dzieci i młodzieży z ADHD. Oznacza to, iż regularna aktywność fizyczna może stać się cennym uzupełnieniem standardowej terapii tego zaburzenia.

Zaburzenia funkcji wykonawczych w ADHD

Zaburzenia funkcji wykonawczych stanowią jeden z kluczowych obszarów trudności u osób z ADHD. Funkcje wykonawcze obejmują trzy podstawowe komponenty: kontrolę hamowania (czyli zdolność do powstrzymywania impulsywnych reakcji), pamięć roboczą (umiejętność przechowywania i manipulowania informacjami w krótkim czasie) oraz elastyczność poznawczą (zdolność do przełączania się między zadaniami lub koncepcjami).

W ostatnich latach pojawiło się wiele badań analizujących wpływ ćwiczeń aerobowych na funkcje wykonawcze u dzieci i młodzieży z ADHD. W odpowiedzi na rosnące zainteresowanie tym zagadnieniem, naukowcy postanowili zweryfikować tę hipotezę. Przeprowadzili w tym celu systematyczny przegląd literatury oraz metaanalizę dostępnych randomizowanych badań kontrolowanych.

Ćwiczenia aerobowe poprawiają funkcje wykonawcze w ADHD? Metaanaliza

Przeszukano największe bazy danych naukowych, takie jak PubMed i Cochrane Library. Celem było zidentyfikowanie randomizowanych badań kontrolowanych dotyczących tej tematyki. Uczestnikami analizowanych badań były dzieci i młodzież w wieku od 6 do 18 lat, u których zdiagnozowano ADHD. Interwencję stanowiły różne formy ćwiczeń aerobowych, natomiast grupy kontrolne nie uczestniczyły w aktywnościach fizycznych.

W przeglądzie zastosowano rygorystyczne kryteria wykluczenia, mające na celu zapewnienie jak najwyższej jakości analizowanych danych. Do analizy włączono 16 badań obejmujących łącznie 668 uczestników. 343 osób przypisano do grupy eksperymentalnej, a 325 do grupy kontrolnej.

Ćwiczenia poprawiają pamięć roboczą w ADHD

Wyniki wykazały, że ćwiczenia aerobowe mają umiarkowany, pozytywny wpływ na najważniejsze funkcje wykonawcze związane z ADHD. Zaobserwowano poprawę w zakresie kontroli hamowania, pamięci roboczej oraz elastyczności poznawczej. Chociaż efekty te miały charakter umiarkowany, były spójne i istotne z punktu widzenia funkcjonowania poznawczego.

Największe korzyści przynosiły interwencje długofalowe, trwające co najmniej 12 tygodni, realizowane od 3 do 5 razy w tygodniu, przez minimum 60 minut. Optymalna intensywność ćwiczeń różniła się w zależności od rodzaju funkcji wykonawczej. Umiarkowana intensywność sprzyjała poprawie kontroli hamowania, natomiast intensywność umiarkowana do wysokiej była skuteczniejsza w przypadku pamięci roboczej i elastyczności poznawczej.

Co ciekawe, szczególnie korzystne efekty w zakresie kontroli hamowania przynosiły ćwiczenia aerobowe o większej złożoności, takie jak trening z użyciem piłki oraz Taekwondo. Prawdopodobnie wynika to z konieczności szybkiego reagowania na dynamiczne i zmienne warunki. To natomiast dodatkowo angażuje mechanizmy samokontroli i uwagi.

Aktywność fizyczna w ADHD poprawia funkcje wykonawcze

Autorzy pracy zakładają, iż ćwiczenia aerobowe mogą przyczyniać się do poprawy funkcji wykonawczych u dzieci i młodzieży z ADHD poprzez zwiększenie aktywności i plastyczności kory przedczołowej. Jest to najważniejszy obszar mózgu, odpowiedzialny za kontrolę procesów poznawczych. Dodatkowo, aktywność fizyczna wpływa korzystnie na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, co prowadzi do lepszego ukrwienia i dotlenienia mózgu.

Istotnym mechanizmem może być również zwiększone wydzielanie neuroprzekaźników, takich jak dopamina i noradrenalina. Substancje te odgrywają kluczową rolę w regulacji funkcji wykonawczych i są często zaburzone u osób z ADHD. Ich lepsza dostępność w ośrodkowym układzie nerwowym może bezpośrednio wspierać poprawę objawów związanych z deficytem uwagi i nadpobudliwością.

Choć autorzy podkreślają potrzebę dalszych badań w tym obszarze, już teraz można stwierdzić, iż ćwiczenia aerobowe nie tylko pozytywnie wpływają na ogólny rozwój fizyczny i psychiczny, ale także mogą stanowić istotne wsparcie w redukcji niektórych objawów ADHD.

Wyniki badania opublikowano w czasopiśmie BMC Sports Science, Medicine and Rehabilitation.