Przygotowanie
Cele:
- Poznanie podstawowych etapów sadzenia drzewka.
- Rozwijanie empatii wobec roślin i poczucia odpowiedzialności za przyrodę.
- Kształtowanie umiejętności komunikacji werbalnej i niewerbalnej.
Materiały:
- Sadzonki drzewek jabłoni, wiśni i klonu.
- Łopatki, rękawiczki i konewki z wodą.
- Wiaderka z ziemią i tabliczki z imionami dzieci.
- Plansza obrazkowa z etapami sadzenia drzewka.
Miejsce:
- Dowolny teren zielony.
Wprowadzenie
Zajęcia zostały zaprojektowane w oparciu o zasadę poznania empirycznego i racjonalnej organizacji działań edukacyjnych dla dzieci w spektrum autyzmu. Dzieci zapoznają się z podstawowymi warunkami życia roślin oraz sadzą drzewka.
Każdy etap zajęć jest wizualizowany i wspierany komunikacją dostosowaną do potrzeb neuroróżnorodnych uczestników. Przedszkolaki rozwijają umiejętności operacyjne (kopanie, podlewanie), poznawcze (rozumienie sekwencji czynności), społeczne (działanie we współpracy) i afektywne (identyfikacja emocji i odpowiedzialności wobec przyrody). Współdziałanie z nauczycielem i grupą przebiega w ramach przewidywalnej struktury.
Zajęcia służą nie tylko kształtowaniu proekologicznych postaw, ale również wzmacnianiu logicznego rozumienia związków przyczynowo-skutkowych w środowisku przyrodniczym.
Zajęcia adekwatne
1. Rozpoczęcie:
Dzieci siedzą na matach w kręgu, a nauczyciel pokazuje sadzonkę drzewka i mówi: „To jest małe drzewko. Możemy mu pomóc rosnąć.” Klasa rozmawia o podstawowych warunkach życia roślin i omawia planszę z etapami sadzenia drzewka.
2. Naturalne doświadczenie:
Nauczyciel dzieli dzieci na małe grupy i przydziela każdemu rękawiczki, łopatkę i konewkę. Następnie prowadzi uczestników przez kolejne etapy zadania z pomocą planszy. Następuje wspólne kopanie dołka (dziecko trzyma łopatkę, nauczyciel wspiera fizycznie lub modeluje), wkładanie sadzonek drzewek do dołka i zasypywanie sadzonek drzewek ziemią (dziecko nabiera ziemię i dotyka ją palcami). Na końcu dzieci podlewają zakopane rośliny i ustawiają nad nimi tabliczki z imieniem lub rysunkiem.
📚 Trening Uwagi i Koncentracji dla Ucznia ze Spektrum Autyzmu: Ćwiczenia, Scenariusze, Inspiracje eBook 18 zł
🌱 Sekwencja sadzenia drzewka – krok po kroku
1. Przygotuj miejsce
👉 Stań przy miejscu, gdzie chcemy posadzić drzewko.
📣 Powiedz: „Tutaj posadzimy drzewko.”
🔄 Pomocne: pokaż miejsce obrazkiem lub znakiem (np. X na ziemi).
2. Wykop dołek
👐 Weź łopatkę.
⛏️ Razem z dorosłym wykop dołek w ziemi.
📣 Powiedz: „Kopiemy dołek.”
🎨 Można też narysować to działanie w sekwencji obrazkowej.
3. Wsadź drzewko
🌳 Weź sadzonkę drzewka.
🪵 Delikatnie włóż ją do środka dołka.
📣 Powiedz: „Drzewko w dołku.”
💡 Wersja alternatywna: użyj symbolu obrazkowego „drzewko”.
4. Zasyp ziemią
👐 Weź trochę ziemi i zasyp dołek wokół drzewka.
📣 Powiedz: „Zasypujemy.”
🔁 Powtarzaj powoli z dzieckiem – możesz liczyć ruchy: raz, dwa, trzy…
5. Podlej drzewko
🚿 Weź konewkę z wodą.
🌧️ Polej delikatnie ziemię wokół drzewka.
📣 Powiedz: „Podlewamy drzewko.”
💧 Alternatywa: użyj piktogramu „woda”.
6. Zrób gest dumy lub radości
🙌 Na koniec klaszczemy, podnosimy ręce lub robimy „gest radości”.
📣 Powiedz: „Brawo! Posadziliśmy drzewko!”
📸 Można zrobić zdjęcie lub włożyć naklejkę na kartę pracy.
🔁 Wskazówki dla nauczyciela / terapeuty:
- Wprowadź piktogramy lub obrazki do każdego kroku.
- Pracuj w rytmie – powolne tempo i powtórzenia wspierają dzieci z ASD.
- Używaj konkretnych komunikatów: „Teraz robimy…”, „Zaraz zrobimy…”
- Dziecko może mieć swoją planszę sekwencji lub naklejki, które pokazuje po każdym wykonanym kroku.
3. Podsumowanie:
Nauczyciel zachęca dzieci do obejrzenia drzewek z bliska i pyta: „Jak się czułeś, gdy sadziłeś drzewko?” „Czego teraz potrzebuje twoje drzewko?”. Wszyscy wykonują gest troski (kucają nad sadzonką i mówią: „Będę o ciebie dbać”).
🌳 Dlaczego sadzimy drzewka? – Proste wyjaśnienie ekologiczne dla dzieci z autyzmem
🟢 1. Drzewka dają tlen – to czym oddychamy
➡️ Drzewka robią hssss… i wypuszczają powietrze – tlen.
➡️ Dzięki temu możemy oddychać.
📣 Powiedz: „Drzewko pomaga mi oddychać.”
🖍️ Pomoc wizualna: rysunek dziecka, które wdycha powietrze od drzewka z chmurką „tlen”.
🌞 2. Drzewka chronią przed słońcem
➡️ W upał pod drzewkiem jest cień i chłodniej.
➡️ Można tam odpocząć albo zjeść lody.
📣 Powiedz: „Drzewko robi cień.”
🖍️ Pomoc wizualna: dziecko siedzące pod drzewem z lodem.
🐦 3. Drzewka to domy dla zwierząt
➡️ Na drzewie mieszka ptaszek, wiewiórka, czasem pszczoła.
➡️ Kiedy sadzimy drzewko, pomagamy zwierzątkom mieć dom.
📣 Powiedz: „Drzewko to domek dla zwierząt.”
🖍️ Pomoc wizualna: drzewo z gniazdem i wiewiórką.
🌍 4. Drzewka chronią naszą planetę
➡️ Kiedy jest dużo drzew, powietrze jest czystsze.
➡️ Ziemia wtedy się nie przegrzewa i jest zdrowa.
📣 Powiedz: „Drzewko pomaga Ziemi.”
🖍️ Pomoc wizualna: Ziemia z uśmiechem i drzewkami.
🌧️ 5. Drzewka zatrzymują wodę i pomagają przy deszczu
➡️ Korzenie drzew piją wodę z ziemi.
➡️ Dzięki temu nie robią się wielkie kałuże i powodzie.
📣 Powiedz: „Drzewko pije deszcz.”
🖍️ Pomoc wizualna: drzewko w deszczu z korzeniami.
🔁 Jak tłumaczyć?
🔹 Proste słowa: unikać metafor, mówić konkretnie.
🔹 Powtarzanie: używaj tych samych fraz (np. „Drzewko daje tlen”).
🔹 Obrazki i gesty: pokazuj rysunki, użyj gestów (np. wdech–wydech dla oddychania).
🔹 Powiązanie z codziennością: pokaż drzewko w parku, przy placu zabaw.
źródło: Opracowanie własne
📘 Zajęcia rewalidacyjne dla uczniów z Zespołem Aspergera eBook 18 zł
eBook Trening Umiejętności Społecznych dla dziecka ze spektrum autyzmu: Praktyczny przewodnik z ćwiczeniami – 17 zł
Scenariusze zajęć korekcyjno-kompensacyjnych dla uczniów ze spektrum autyzmu eBook 21 zł
Arkusze, karty pracy, materiały dla dzieci i młodzieży ze spektrum autyzmu