Co warto wiedzieć na temat ADHD?

Zdjęcie: Nadpobudliwość

Na temat ADHD krąży wiele mitów, które często są szkodliwe dla osób zmagających się z tą przypadłością. Poza tym przyczyniają się one do opóźnienia momentu postawieniu diagnozy i opracowania skutecznego planu leczenia. Poznaj przyczyny i objawy ADHD, ale także mity na jego temat.

Co to jest ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej?

ADHD to ogólna nazwa zaburzeń zachowania, które są stosunkowo częstą diagnozowane u dzieci w gabinecie psychologa lub psychiatry. ADHD ujawnia się wcześnie – zwykle do 5. roku życia. Występuje u 4-8% dzieci w wieku wczesnoszkolnym (6-9 lat). Częstość schorzenia maleje z wiekiem – jest niższa o aż 50% w następnych 5-letnich grupach wiekowych.

Jednak wiele cech towarzyszy choćby osobom dorosłym. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej można rozpoznać po różnych objawach. jeżeli zauważysz poniższe symptomy u swojego dziecka, skonsultuj się z psychologiem dziecięcym.

Objawy ADHD

Dziecko nie jest wytrwałe w działaniach, traci zainteresowanie, gwałtownie się nudzi nową zabawką, jakimś zajęciem, ma problem z koncentracją. Wykonuje jednocześnie kilka czynności, ale nie doprowadza ich do końca.

Poniżej wymieniamy podstawowe symptomy ADHD:

– zaburzenia koncentracji i uwagi – osoby z ADHD mają trudności w skupieniu uwagi i ze skoncentrowaniem się, nie potrafią dbać o szczegóły, nie słuchają, są cały czas nieuważne i roztargnione, łatwo o czymś zapominają. Cechuje je także brak dobrej organizacji i częste popełnianie błędów przez rozkojarzenie. Poza tym osoba z ADHD ma trudności z wykonywaniem różnych czynności, np. czytaniem, nauką czy wykonywaniem obowiązków. Częste jest też gubienie różnych przedmiotów. Wykonywanie czynności, które muszą angażować i wymagają czasu oraz długotrwałej koncentracji, często są bardzo trudne dla osób z ADHD;

– nadruchliwość – osoby z ADHD są w ciągłym ruchu, mimo iż często nie ma on celu. jeżeli dziecko musi być w jednym miejscu, zaczyna się kręcić, jest niecierpliwe, nie umie powstrzymać się, by nie mówić, rusza rękami i nogami. Cechuje je niemożność dostosowania zachowania do sytuacji. Dziecko nie umie dostosować zachowania do okoliczności, nie może „wysiedzieć w jednym miejscu”;

– porywczość i zniecierpliwienie – zwykle występuje u chłopców, dziewczynki najczęściej mają problemy z koncentracją. Nie umie być cicho, a odpoczywanie w ciszy i spokoju jest dla niego bardzo trudne. Dziecko jest niecierpliwe, podczas zabawy zachowuje się nieadekwatnie głośno, przeszkadza innym, stara się skupiać uwagę otoczenia na sobie, wyraża swoje myśli i emocje bez zastanowienia, nie zwraca uwagi, iż może w danej sytuacji po prostu „nie wypada”, nie umie czekać na swoją kolej. Bardzo łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców zewnętrznych, zapomina o codziennych obowiązkach, np. odrobieniu pracy domowej, pościeleniu łóżka, zabraniu plecaka czy kluczy, wyprowadzeniu lub nakarmieniu psa. Jego zachowanie, zwykle w szkole, często jest interpretowane jako przejaw buntu i „niegrzeczności”.

– u niemal 70 proc. cierpiących na ADHD obserwuje się co najmniej jeszcze jedną dolegliwość na tle psychicznych – zwykle są to zaburzenia zachowania, zaburzenia lękowe, zaburzenia depresyjne, różne tiki lub dysleksja i dyskgrafia.

Plan i możliwości leczenia ADHD

Wczesne wykrycie zaburzeń zachowania pomaga opracować skuteczny plan leczenia, za pomocą którego trudności adaptacyjne dziecka w środowisku szkolnym i rodzinnym, a potem w życiu społecznym, będą mniejsze.

Plan terapii jest dla wszystkich opracowywany indywidualnie. Zwykle do wyboru jest m.in. terapia dziecka w grupie rówieśniczej, psychoterapia indywidualna, zajęcia psychoedukacyjne dla rodziców i terapia rodzinna, a także leczenie farmakologiczne. Jako metody uzupełniające stosowane są też treningi radzenia sobie z emocjami, m.in. z nadpobudliwością i agresją u dziecka, a także treningi poprawiające koordynację ruchową i pomagające w koncentracji.

Podstawą jest psychoedukacja, czyli przekazanie informacji na temat objawów i sposobów postępowania z dzieckiem nie tylko rodzicom, ale także innym osobom. Pomocne mogą też być interwencje behawioralne. To określone sposoby postępowania w sytuacjach problematycznych. Opiekunowie czy rodzice dziecka korzystają wtedy z metod w ramach tzw. treningów rodzicielskich i warsztatów.

Dla postawienia diagnozy i opracowania adekwatnego planu leczenia konieczna jest kooperacja kilku specjalistów – psychologa, psychiatry, pediatry i neurologa dziecięcego. najważniejsze jest też przeprowadzenie wywiadu z rodzicami dziecka, ew. także z nauczycielami. Pozyskanie szczegółowych informacji na temat funkcjonowania dziecka w domu i w szkole, a także w grupie rówieśniczej, jest niezwykle cenne dla lekarza.

Przyczyny występowania ADHD

Różne czynniki mają wpływ na występowanie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej. Mogą to być między innymi:

– predyspozycje genetyczne,

– urazy w ciąży,

– urazy głowy,

– obciążenie okołoporodowe,

– mała aktywność dopaminy w strukturach mezolimbicznych i korowych,

– niska waga urodzeniowa dziecka,

– niedotlenienie dziecka w trakcie porodu,

– zatrucia metalami ciężkimi,

– osłabione procesy hamowania neuronalnego,

– zaniedbanie środowiskowe dziecka,

– zła dieta (spożywanie dużej ilości konserwantów, żywności wysokoprzetworzonej, węglowodanów prostych i sztucznych barwników);

– uszkodzenie centralnego układu nerwowego,

– palenie papierosów przez kobiety w ciąży,

– zażywanie substancji psychoaktywnych przez kobiety w ciąży,

– zespół FAS – występujący u kobiet w ciąży nadużywających alkoholu.

Skutki nieleczenia ADHD:

– u dzieci. Objawów nie należy ignorować, bo schorzenie to może hamować prawidłowy rozwój, doprowadzić do trudności w szkole, a także do powikłań zdrowotnych i emocjonalnych czy wpłynąć na samoocenę i pewność siebie dziecka. U każdej osoby mogą one mieć różne nasilenie.

– u osób dorosłych. Nieleczone ADHD u osób dorosłych może doprowadzić do kłopotów natury osobistej w zwązku i problemów w pracy. Wśród powikłań zdrowotnych zespołu nadpobudliwości psychoruchowej wymienia się m.in. zaburzenia lękowe i depresyjne, uzależnienie od papierosów, alkoholu i narkotyków, objadanie się, kłopoty ze snem czy próby samobójcze i działania autoagresywne.

fot. Victoria_Borodinova / Pixabay