Co dalej z 40 Plus? Polacy potrzebują tego programu

Program uruchomiono w lipcu 2021 roku, by – jak uzasadniano – nadrobić zaległości diagnostyczne powstałe w wyniku pandemii koronawirusa, zwłaszcza w zakresie wykrywania chorób cywilizacyjnych (otyłość, cukrzyca itp.). Miał on też zachęcać Polaków do regularnej troski o własne zdrowie. O ile sam pomysł był słuszny, o tyle jego realizacja pozostawiała wiele do życzenia. Okazało się np., iż w niektórych powiatach nie było ani jednego podmiotu, który realizowałby badania objęte programem. Trudno się temu dziwić, skoro mamy 314 powiatów, a placówek wykonujących badania jest 199 i większość z nich znajduje się w dużych miastach.

Początkowo zakładano, iż program potrwa rok, ale z powodu nikłego zainteresowania dwukrotnie go przedłużano. Niestety, wciąż na kilka się to zdało. Z informacji Porozumienia Zielonogórskiego zrzeszającego lekarzy POZ wynika, iż z bezpłatnych badań skorzystało dotychczas jedynie 2,8 mln Polaków z 23 mln uprawnionych, co stanowi zaledwie 12,2 proc. Tylko 400 tys. wykonało badania dwukrotnie. Trzeba przyznać, iż to zawstydzający wynik. Zwłaszcza w sytuacji, gdy prawdopodobieństwo zgonu spowodowanego przez choroby układu krążenia jest u przeciętnego Polaka aż 60 proc. wyższe niż u przeciętnego mieszkańca UE. Tę niekorzystną sytuację z pewnością poprawiłaby zdecydowanie lepsza profilaktyka. Tymczasem blisko siedmiu na dziesięciu mężczyzn w naszym kraju w ogóle nie wykonuje podstawowych badań profilaktycznych. Z drugiej strony, z informacji NFZ wynika, iż z programu 40 Plus skorzystało prawie 100 osób w wieku 100 i więcej lat! I z nich trzeba brać przykład.

Dwa pakiety diagnostyczne

Przypomnijmy, iż program 40 Plus adresowany jest do osób po 40. roku życia. Przygotowano dwa osobne pakiety badań diagnostycznych. Pakiet dla kobiet obejmuje:

• morfologię krwi obwodowej z wzorem odsetkowym i płytkami krwi,

• stężenie cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy,

• stężenie glukozy we krwi,

• próby wątrobowe AlAT, AspAT, GGTP,

• poziom kreatyniny we krwi,

• badanie ogólne moczu,

• poziom kwasu moczowego we krwi,

• krew utajoną w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT).

Z kolei w pakiecie dla mężczyzn znalazły się:

• morfologia krwi obwodowej ze wzorem odsetkowym i płytkami krwi,

• stężenie cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy,

• stężenie glukozy we krwi,

• próby wątrobowe AlAT, AspAT, GGTP,

• poziom kreatyniny we krwi,

• badanie ogólne moczu,

• poziom kwasu moczowego we krwi,

• krew utajona w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT),

• PSA – antygen swoisty dla stercza całkowity.

Wszyscy uczestnicy programu mogą liczyć też na pomiar ciśnienia tętniczego, pomiar masy ciała, wzrostu i obwodu w pasie, obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI) oraz ocenę miarowości rytmu serca.

Zanim skorzystasz z programu

Osoby, które chcą skorzystać ze wspomnianych badań, muszą najpierw wypełnić ankietę dostępną na Internetowym Koncie Pacjenta lub w mobilnej aplikacji mojeIKP. Można to zrobić też telefonicznie za pośrednictwem infolinii Ministerstwa Zdrowia pod numerem 800 100 101, czynnej w godz. 8 – 18, a także w placówce medycznej, która przystąpiła do programu. Na podstawie odpowiedzi udzielonych na pytania zawarte w ankiecie system wystawi automatycznie e-skierowanie na konkretny pakiet badań. Dzięki temu wystarczy zgłosić się jedynie z dowodem osobistym do jednej ze 199 placówek realizujących program 40 Plus.

Osoby, które wykonały już wspomniane badania, mogą je powtórzyć, jeżeli minął przynajmniej rok od pierwszego świadczenia. Nie trzeba ponownie wypełniać żadnej ankiety. Wystarczy zgłosić się jedynie z dowodem do wybranej placówki.

Choć program Profilaktyka 40 Plus oficjalnie kończy się 30 czerwca, Ministerstwo Zdrowia zapowiada, iż prowadzone są prace nad jego przedłużeniem. Nie wiadomo jednak, od kiedy i w jakiej formie miałoby to nastąpić. Lekarze wskazują bowiem, iż pakiety badań powinny być zmodyfikowane. Jako przykład podaje się pacjentów z rozpoznaną już cukrzycą, u których określanie poziomu glukozy we krwi jest pozbawione sensu. Zamiast tego postuluje się włączenie do pakietów badania markerów nowotworowych. Czy taka oferta mogłaby bardziej zainteresować pacjentów, trudno powiedzieć. Należy oczekiwać, iż niedługo Ministerstwo Zdrowia przekaże szczegóły propozycji dotyczących bezpłatnych badań profilaktycznych. Błędem byłoby z pewnością zamknięcie obecnego programu, zanim pojawi się coś nowego.