Dla większości ludzi śmierć jest niewygodnym i drażliwym tematem. Ogólnie rzecz biorąc, istnieje ukryta obawa dotycząca różnych etapów, przez które przechodzi ciało po śmierci. Niektórzy zastanawiają się, co się dzieje w ciele pod względem fizycznym w ciągu kilku godzin od śmierci.
Nieodwracalne ustanie czynności życiowych umożliwiających życie jest zjawiskiem dynamicznym, na które wpływa kilka czynników. Badania potwierdzają, iż po śmierci w ciele wyzwala się szereg zmian strukturalnych, fizycznych i chemicznych, znanych jako cadaveric phenomena.
Tak więc proces umierania przebiega w kilku fazach. Każda z tych modyfikacji fizycznych zachodzi przez określony czas i jest przydatna w medycynie sądowej i prawnej.
Stan śmierci
Większość ludzi myśli o stanie śmierci jako o braku tętna i ustaniu oddychania. Jednak śmierć ciała jest złożonym procesem, wykraczającym poza zapaść krążeniową i płucną, która w niektórych przypadkach może być choćby odwracalna dzięki resuscytacji.
Obecnie badania elektrokardiograficzne zmarłych pacjentów sugerują, iż ludzki mózg przez cały czas funkcjonuje choćby do 10 minut po śmierci. W tym sensie ciało może pozostać w jakiś sposób świadome zbliżającej się śmierci.
W związku z tym pracownicy służby zdrowia stosują różne kryteria, aby stwierdzić zgon. Należą do nich brak reakcji na odruchy i brak skurczu źrenic na światło, a także nieodwracalne ustanie tętna i oddychania.
Ciało po śmierci – jakie zmiany w nim zachodzą?
W chwili wygaśnięcia życia organizm ludzki przechodzi szereg modyfikacji wynikających z procesów biochemicznych zachodzących w zwłokach oraz ekspozycji na otaczające środowisko. W tym sensie można podzielić te fizyczne zmiany na wczesne i późne.
Chociaż tradycyjnie tętno jest uważane za element decydujący o śmierci, prawda jest taka, iż aby stwierdzić zgon należy ustalić więcej parametrów.
Myślimy, iż możesz być również zainteresowany przeczytaniem artykułu: Co to jest śmiertelna bezsenność rodzinna?
Wczesne zmiany
Wczesne zmiany to te, które zachodzą w organizmie 24 godziny po śmierci. Należy do nich między innymi zasinienie. Kiedy serce przestaje pompować krew, w ciągu pierwszych kilku minut po śmierci skóra staje się blada. Następnie grawitacja sprawia, iż krew spływa do najniżej położonych części ciała, tworząc zasinienia lub livor mortis. To nic innego jak fioletowe plamy na obszarach mających styczność z podłożem.
Zmiany te są zwykle bardzo przydatne w określaniu pozycji ciała w chwili śmierci. Można je modyfikować, przesuwając ciało w ciągu pierwszych 12 godzin. Po 24 godzinach śmierci nowe już nie powstaną.
Ciało po śmierci i oziębienie pośmiertne
Charakterystycznym objawem śmierci jest utrata temperatury ciała lub algor mortis. To ochładzanie zwłok następuje w ciągu pierwszych 24 godzin po śmierci, do momentu, gdy zwłoki nabiorą temperatury otaczającego je powietrza.
W chwili śmierci następuje utrata ciepła w tempie 1 stopnia Celsjusza na godzinę, w zależności od warunków atmosferycznych. Chłodzenie jest zwykle wcześniej widoczne na twarzy i dłoniach, a później na szyi i pod pachami. Ciała osób z nadwagą ochładzają się wolniej.
Sztywnienie
W ciągu pierwszej godziny po śmierci wszystkie gładkie i prążkowane mięśnie ciała zaczynają się rozluźniać w fazie znanej jako wiotkość pierwotna. W rezultacie stawy ciała stają się elastyczne, powieki tracą napięcie, a szczęka ma tendencję do otwierania się.
Później pojawi się stan zesztywnienia mięśni znany jako stężenie pośmiertne. Rozpoczyna się w mniejszych mięśniach twarzy i schodzi do reszty ciała, sprzyjając dyskretnemu wciągnięciu się tkanek. Maksymalne nasilenie osiąga między 12 a 15 godziną po śmierci.
Odwodnienie
Zjawisko to wynika z ciągłej i biernej ekspozycji płynów ustrojowych na działanie środowiska. Odwodnienie zwykle objawia się pergaminowaniem skóry, wysuszeniem błon śluzowych i narządów płciowych oraz zapadnięciem się gałek ocznych.
Często występuje zaakcentowanie wypukłości kostnych w klatce piersiowej i biodrach. Ponadto w ciałach małych dzieci obserwuje się nagłą i uogólnioną utratę masy ciała.
Ciało po śmierci – późne zmiany
Późne zmiany w organizmie pojawiają się na etapie od 24 do 36 godzin po śmierci. Wynikają one z naturalnej ewolucji zwłok i polegają na postępującym niszczeniu narządów i tkanek. W tym sensie możemy wyróżnić następujące zjawiska.
Autoliza lub autotrawienie
Autotrawienie rozpoczyna się, gdy serce przestaje bić, a tkanki są pozbawione tlenu. Jednak fizyczne zmiany zaczynają być widoczne kilka godzin później. Badania potwierdzają, iż ten etap jest wynikiem działania własnych enzymów organizmu na błony komórkowe.
Zjawisko to zaczyna się zwykle z większym nasileniem w wątrobie, nerkach, nadnerczach i żołądku. Ponadto mózg jest podatny na autolizę ze względu na wysoką zawartość wody.
Autoliza charakteryzuje się zniszczeniem błon komórkowych.
Podoba Ci się ten artykuł? Możesz także przeczytać: Nagła śmierć w sporcie – jak jej zapobiec?
Ciało po śmierci – rozkład
Ekosystem zwłok składa się z bakterii żyjących w ciele i na jego powierzchni. Mikrobiota jelitowa, zwłaszcza jelita ślepego, jest głównym źródłem zarazków w organizmie człowieka. Jednak dopóki osoba żyje, większość narządów jest pozbawiona drobnoustrojów.
Jednak po śmierci układ odpornościowy zostaje wyłączony, a bakterie mogą swobodnie rozprzestrzeniać się po wszystkich tkankach. Fakt ten warunkuje początek procesu gnilnego w wyniku fermentacyjnego działania enzymów bakteryjnych na komórki.
W ciągu pierwszych 24 do 48 godzin w wyniku działania bakterii beztlenowych na naczynia krwionośne wokół brzucha pojawiają się zielonkawe i czarniawe plamy. Później gaz wytwarzany przez działanie drobnoustrojów powoduje rozdęcie brzucha, wypchnięcie oczu i wysunięcie języka.
Ustępuje to końcowej fazie rozkładu znanej jako upłynnianie. W tej fazie tkanki są niszczone i wydalane w postaci brązowej, gnijącej cieczy. Ciało stopniowo zmniejsza swoją objętość, a następnie jest niszczone przez działanie owadów i innych zwierząt.
Złożony proces, który zaczyna się od ustania funkcji życiowych
Śmierć jest złożonym stanem, który zaczyna się od nieodwracalnego załamania funkcji życiowych i ustania zdolności mózgu. Po śmierci ciało ludzkie przechodzi szereg zmian i modyfikacji fizycznych i biochemicznych, które prowadzą do rozkładu wszystkich narządów i tkanek.
Ogólnie rzecz biorąc, zmiany te zachodzą w sposób ciągły we wszystkich zwłokach i zależą od przyczyny śmierci i zmian środowiskowych. Są one głównym przedmiotem badań medycyny sądowej i prawnej.
