Choroba Buergera, czyli zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń – przyczyny, objawy, leczenie

Choroba Buergera jest przewlekłą chorobą zapalną naczyń krwionośnych kończyn dolnych i górnych. W wyniku zmian zakrzepowych towarzyszących schorzeniu, dochodzi do włóknienia żył i tętnic, co może doprowadzić do niedrożności naczynia. Jakie czynniki wpływają na rozwój choroby? Czym się objawia i czy da się wyleczyć zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń?

Choroba Buergera – co to jest?

Choroba Buergera, czyli zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń, to przewlekłe zapalenie małych i średnich tętnic i żył w obrębie kończyn. Stan zapalny w naczyniu krwionośnym prowadzi do powstania skrzepu i postępującego włóknienia, co skutkuje niedokrwieniem kończyn. U pacjentów często obserwuje się dolegliwości bólowe, owrzodzenia i zmiany martwicze.

Schorzenie dotyka głównie mężczyzn, zwykle przed 25. roku życia. Choroba Buergera u kobiet występuje bardzo rzadko (stanowią ok. 10% pacjentów). Chociaż etiologia choroby Buergera nie została w pełni poznana, uważa się, iż głównym czynnikiem wpływającym na rozwój schorzenia jest palenie tytoniu lub przyjmowanie nikotyny w inny sposób.

W chorobie obserwuje się okresy remisji i zaostrzenia objawów. Zwykle po 45. roku życia okresy remisji wydłużają się, a rzuty mają łagodniejszy przebieg.

Choroba Buergera – przyczyny i czynniki ryzyka

Dokładne przyczyny choroby Buergera nie zostały w pełni wyjaśnione. Podejrzewa się, iż jest kilka czynników ryzyka odpowiedzialnych za rozwój choroby. Wśród nich wyróżnia się przede wszystkim:

• tytoń/nikotyna – palenie papierosów (żucie tytoniu, wciąganie tabaki) uważa się za główną przyczynę rozwoju choroby Buergera. Niemal wszyscy pacjenci są lub byli palaczami,
• płeć i wiek – choroba Buergera jest znacznie częstsza u mężczyzn niż u kobiet. Zwykle zaczyna się między 20. a 25. rokiem życia,
• mechanizmy autoimmunologiczne – zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego,
• predyspozycje genetyczne – choroba Buergera jest częstsza w niektórych grupach etnicznych,
• nadkrzepliwość krwi – skłonność do nadmiernej agregacji trombocytów,
• zaburzenia funkcji śródbłonka – niespecyficzne uszkodzenia (np. stan zapalny) zaburzają równowagę w naczyniach i przyczyniają się do zmian patologicznych.

Jakie są objawy choroby Buergera?

Objawy choroby Buergera mogą się różnić w zależności od stopnia zaawansowania i fazy choroby oraz indywidualnych cech pacjenta. Najczęstszym objawem przypadłości są dolegliwości bólowe. Pacjenci skarżą się przede wszystkim na ból w kończynach dolnych (sporadycznie również w górnych). Ból może nasilać się podczas chodzenia i zmusza do zatrzymania się na chwilę (tzw. chromanie przestankowe). Często pojawiają się również:

• zmiany skórne – w zaawansowanych stadiach choroby mogą występować owrzodzenia oraz martwica,
• uczucie zimna w kończynach – może towarzyszyć mu zasinienie lub blednięcie dłoni lub stóp,
• parestezje w obrębie kończyn – może dochodzić do uczucia drętwienia, mrowienia lub pieczenia w dotkniętych kończynach,
• zapalenie żył powierzchownych – może występować równocześnie lub poprzedzać inne objawy choroby.

W przypadku zauważenia objawów choroby Buergera należy skonsultować się z lekarzem. Szybsze rozpoznanie daje większe szanse leczenia i uniknięcia poważnych powikłań (np. amputacji).

Diagnostyka choroby Buergera

Diagnostyka choroby Buergera jest procesem składającym się z kilku etapów, które pozwalają na zidentyfikowanie choroby i ocenę stopnia jej zaawansowania.

Najważniejszym elementem jest wywiad medyczny. Specjalista zadaje pacjentowi szereg pytań dotyczących objawów, wieku, historii medycznej oraz stylu życia. Jest to niezbędne do identyfikacji potencjalnych czynników ryzyka, takich jak np. palenie tytoniu.

Następnie odbywa się badanie fizykalne. Lekarz ocenia, czy występują charakterystyczne objawy (m.in. ocenia się tętno, na kończynach, wypełnienie żył) lub jakiekolwiek zmiany na skórze. Postawienie diagnozy wymaga przeprowadzenia dodatkowych badań.

Pacjent jest kierowany na badania laboratoryjne. Przede wszystkim sprawdzana się OB i CRP, jako wskaźniki stanu zapalnego oraz poziom fibrynogenu, białka biorącego udział w procesie tworzenia skrzepu.

Zwykle wykonuje się również dodatkowe badania obrazowe, takie jak usg Dopplera, aby ocenić przepływ krwi. Lekarz może zwrócić uwagę na światło naczyń krwionośnych i stan ich ścian i rozróżnić chorobę Buergera od innych chorób naczyniowych, np. miażdżycy.

W niektórych przypadkach wykonuje się również arteriografię, czyli badanie radiologiczne z kontrastem, co pozwala na dokładne uwidocznienie przebiegu i przepływu w naczyniach.

W rzadkich przypadkach, kiedy inne badania nie pozwalają na postawienie pewnej diagnozy, pobiera się wycinek żyły objętej procesem zapalnym i wykonuje badanie histopatologiczne.

Choroba Buergera – leczenie

Rozpoznanie choroby Buergera umożliwia rozpoczęcie leczenia. Warunkiem koniecznym do uzyskania poprawy jest całkowita rezygnacja z palenia papierosów. Niezależnie od etapu choroby samo zerwanie z nałogiem zmniejsza odsetek amputacji z ponad 40 do 5%.

Nie ma leku, który całkowicie eliminuje chorobę Buergera. Stosowanie terapii farmakologicznej prowadzi do zmniejszenia bólu, poprawy ukrwienia tkanek oraz zmniejszania agregacji płytek krwi.

W zaawansowanej chorobie, przy poważnych zmianach martwiczych, konieczna jest interwencja chirurgiczna. Czasami, w skrajnych przypadkach, jedynym rozwiązaniem może być amputacja.

Choroba Buergera – leki

Leczenie farmakologiczne choroby Buergera skupia się na kontrolowaniu objawów, eliminacji bólu oraz zapobieganiu postępowi choroby. Najczęściej stosuje się:

• leki antyagregacyjne – kwas acetylosalicylowy jest jednym z najczęściej stosowanych leków w chorobie Buergera. Działa poprzez zmniejszenie agregacji trombocytów, co pomaga zapobiegać tworzeniu się zakrzepów i poprawia przepływ krwi w naczyniach,
• prostaglandyny – rozkurczają naczynia, wpływają na aktywność fibrynolityczną osocza,
• leki przeciwzakrzepowe – np. heparyna lub antagoniści witaminy K,
• leki przeciwbólowe – w zależności od stanu pacjenta stosuje się leki opioidowe lub nieopioidowe.

Leczenie powinno być indywidualnie dostosowane do potrzeb pacjenta i stale monitorowane przez lekarza. Należy pamiętać, iż leczenie farmakologiczne jest tylko jednym z elementów leczenia choroby Buergera i powinno być połączone z innymi metodami, przede wszystkim zaprzestaniem palenia tytoniu.

Choroba Buergera – rokowania

Rokowania w przypadku choroby Buergera zależą od wielu czynników, takich jak stopień zaawansowania choroby, ogólny stan zdrowia pacjenta oraz, co najważniejsze, gotowości do rzucenia palenia tytoniu.

Wczesne wykrycie choroby i podjęcie odpowiednich działań znacząco poprawiają rokowania, ponieważ postęp choroby może zostać zatrzymany, a choćby odwrócony, co pozwala na uniknięcie poważnych powikłań.

Kontynuowanie palenia uniemożliwia skuteczne leczenie i sprawia, iż choroba postępuje choćby przy stosowaniu leczenia farmakologicznego, co prowadzi do coraz większego niedokrwienia kończyn i w skrajnych przypadkach może wymagać amputacji.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące choroby Buergera.

W jaki sposób rozwija się choroba Buergera?

Choroba Buergera rozwija się w wyniku przewlekłego stanu zapalnego naczyń krwionośnych, który prowadzi do ich zwężenia i blokady. Zwężenie naczyń doprowadza do niedokrwienia tkanek, poważnych dolegliwości bólowych oraz zagrożenia martwicą i koniecznością amputacji. Choroba zwykle zaczyna się od małych naczyń w palcach rąk i stóp, a następnie może obejmować większe naczynia.

Jak zapobiegać chorobie Buergera?

Najważniejszym elementem zapobiegania chorobie Buergera jest zaprzestanie palenia papierosów. Tytoń jest głównym czynnikiem ryzyka związanym z tą chorobą.

Czy choroba Buergera jest uleczalna?

Choroba Buergera jest chorobą przewlekłą, która wymaga stałego leczenia i monitorowania. Chociaż nie ma jednego leku eliminującego schorzenie, odpowiednie leczenie i zmiana stylu życia, szczególnie rzucenie palenia, mogą zatrzymać postęp choroby i zminimalizować dokuczliwe objawy.

Choroba Buergera – jaki lekarz zna się na diagnostyce i leczy zakrzepowo-zarostowe zapalenie tętnic?

Specjalistą od chorób naczyń limfatycznych, tętnic i żył jest angiolog.

Jak leczyć chorobę Buergera?

Leczenie choroby Buergera obejmuje eliminację czynników ryzyka (zwłaszcza palenia tytoniu), farmakoterapię (m.in. leki przeciwbólowe, przeciwzakrzepowe i rozkurczające naczynia krwionośne). W skrajnych przypadkach może być wymagane leczenie chirurgiczne.

Choroba Buergera a alkohol – czy można pić w przebiegu choroby?

Nie ma bezpośredniego dowodu na to, iż alkohol wpływa na rozwoju choroby Buergera. Należy pamiętać, iż spożywanie alkoholu wpływa na ogólny stan zdrowia, odporność organizmu oraz możliwości regeneracyjne. Dodatkowo choroba Buergera wymaga stosowania określonych preparatów farmakologicznych, a nie wszystkie leki można łączyć z alkoholem. Dlatego zawsze warto skonsultować się z lekarzem.