Choroba afektywna dwubiegunowa prowadzi do nieodwracalnych zmian w mózgu. Najnowsze badanie międzynarodowego zespołu specjalistów podkreśla wpływ epizodów maniakalnych na budowę mózgu. Które struktury mózgu są zmienione u osób z ChAD? Jakie hipotezy płyną z badania?
Choroba afektywna dwubiegunowa
Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) to charakteryzuje się występowaniem epizodów manii, hipomanii oraz depresji. Pomiędzy tymi epizodami zwykle występują okresy remisji. To znaczy całkowitego braku objawów lub utrzymywania się nielicznych objawów o niewielkim nasileniu.
Podczas epizodu manii osoba cierpiąca na ChAD doświadcza euforii, nadmiernego entuzjazmu oraz zbyt dużego poczucia własnej wartości. Co więcej, może doświadczać zaburzeń snu, nadmierną aktywność, zwiększonego libido i skłonności do podejmowania ryzykownych działań. W czasie hipomanii objawy są podobne, ale mniej nasilone.
Natomiast podczas epizodu depresji pojawia się obniżenie nastroju. Odczuwanie smutku, beznadziei, braku energii, apatii. Na dodatek mogą pojawić się problemy poznawcze. Trudności z koncentracją uwagi, zaburzenia snu, zmniejszenie apetytu, a choćby myśli samobójcze.
Choroba dwubiegunowa może mieć różne podtypy i stopnie nasilenia objawów, a jej leczenie zwykle polega na farmakoterapii oraz terapii psychologicznej. Informację o różnicach w chorobie dwubiegunowej kobiet i mężczyzn można znaleźć w artykule Choroba dwubiegunowa i ciąża.
Zmiany w mózgu przy chorobie afektywnej dwubiegunowej
Naukowcy od wielu lat podejrzewali, iż przy chorobie afektywnej dwubiegunowej mogą pojawić się nieprawidłowe zmiany strukturalne i funkcjonalne mózgu. Z pewnością przełomem w tych przypuszczeniach jest raport z badania opublikowany w Biological Psychiatry.
Przebieg badania
Siedemdziesięciu naukowców stworzyło grupę badawczą do spraw zaburzeń afektywnych dwubiegunowych i przeprowadziło badanie w 14 ośrodkach klinicznych na całym świecie. Naukowcy przeprowadzili badanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI) ponad 1200 osób. Dokładnie zebrali dane kliniczne od 307 osób z ChAD. Dodatkowo od 925 zdrowych osób z grupy kontrolnej z 14 ośrodków klinicznych na całym świecie. Uczestnicy badania byli przebadani dwukrotnie w odstępie czasowym od sześciu miesięcy do dziewięciu lat.
Wyniki
Badacze zbadali wpływ choroby afektywnej dwubiegunowej na budowę mózgu. Zauważyli liczne zmiany strukturalne i funkcjonalne mózgu. Kora mózgowa z biegiem czasu przerzedziła się w większym stopniu u osób, które doświadczyły więcej epizodów maniakalnych. Osoby, które nie miały w swojej historii epizodów manii, nie wykazywały ani ścieńczenia, ani zgrubienia kory mózgowej. Zmiany były najbardziej widoczne w korze przedczołowej (PFC), obszarze związanym z funkcjami wykonawczymi i regulacją emocji.
Co więcej, w porównaniu z grupą kontrolną, osoby z ChAD wykazywały szybsze powiększenie układu komorowego, który zawiera płyn mózgowo-rdzeniowy. W obszarach korowych poza korą przedczołową uczestnicy z chorobą afektywną dwubiegunową wykazali wolniejsze przerzedzanie niż uczestnicy z grupy kontrolnej.
Podsumowanie
Nieprawidłowe powiększenie komór oraz powiązania między ścieńczeniem kory mózgowej a epizodami maniakalnymi wskazują, iż ChAD może być zaburzeniem neuropostępującym. Może to wyjaśniać nasilanie się objawów choroby afektywnej dwubiegunowe u wielu pacjentów. Można przypuszczać, iż lit (lek stosowany w terapii ChAD) ma działanie neuroprotekcyjne. Może to skutkować zwiększeniem grubości kory i wyjaśnić wolniejsze ścieńczenie kory u pacjentów z ChAD w porównaniu z grupą kontrolną. Z pewnością badanie dostarcza wskazówek do dalszych badań na temat strukturalnego wpływu ChAD na budowę mózgu.
Bibliografia
Elsevier. “Abnormal brain changes over time with bipolar disorder: Manic episodes associated with changes.” ScienceDaily. ScienceDaily, 2 November 2021. www.sciencedaily.com/releases/2021/11/211102093422.htm
