Chirurgia robotowa. Raport 2024

Modern Healthcare Institute opublikował czwarty już raport analizujący rozwój chirurgii robotowej w Polsce, obejmujący informacje o zabiegach wykonanych w asyście robotów w 2023 roku. Rok 2023 był okresem bardzo dynamicznego rozwoju chirurgii robotowej w naszym kraju. Liczba systemów robotowych wykorzystywanych przez polskie szpitale niemal się podwoiła, a liczba zabiegów wykonanych w asyście robotów wzrosła ponad dwukrotnie. Oprócz intensywnego wdrażania systemów chirurgii ogólnej (da Vinci, Versius) gwałtownie rośnie również liczba szpitali wykorzystujących specjalistyczne systemy robotowe w ortopedii oraz neurochirurgii.

Robotami ogólnochirurgicznymi (da Vinci, Versius, Senhance) wykonano w 2023 roku w Polsce ponad 10,1 tysięcy operacji, spośród których większość (69 proc.) stanowiły przez cały czas zabiegi prostatektomii. Ponad 12 proc. zabiegów robotowych stanowiły operacje ginekologiczne, głównie raka macicy, a ponad 8 proc. – to gastroenterologia, czyli operacje raka jelita grubego i odbytnicy.

Zabiegi w asyście robota da Vinci w 2023 roku przeprowadzano w 45 szpitalach, system Versius wykorzystywało 13 szpitali a jeden szpital pracował na systemie Senhance. W Polsce przez cały czas czekamy na pojawienie się innych robotów, takich jak np. Hugo firmy Medtronic, który działa już w wybranych ośrodkach w Europie Zachodniej, czy japoński Hinotori firmy Medicaroid, która jest aktualnie w procesie uzyskiwania europejskiej certyfikacji.

Wśród 58 zrobotyzowanych placówek znalazło się 14 szpitali prywatnych, ale tylko 6 z nich działało wyłącznie na rynku komercyjnym, bez podpisanego kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia. Liczba zabiegów sfinansowanych komercyjnie, przez pacjentów, drugi rok z rzędu zmalała i wyniosła około 550 (w 2021 roku było ich ok. 1160, w 2022 roku – ok. 960).

Najwięcej zabiegów w asyście robota wykonano w 2023 roku w Śląskim Centrum Urologii UROVITA w Chorzowie. 10 operatorów dzięki dwóch systemów Versius przeprowadziło w chorzowskim szpitalu w sumie 638 zabiegów. Kolejne 18 zabiegów operatorzy Urovity przy pomocy jednego ze swoich robotów wykonali gościnnie w Szpitalu Powiatowym im. T. Chałubińskiego w Zakopanem. Wśród 638 operacji w Chorzowie było 437 urologicznych (w tym 374 prostatektomie) oraz 201 ginekologicznych (w tym 127 zabiegów raka błony śluzowej macicy).

Drugie miejsce pod względem liczby wykonanych zabiegów robotowych w 2023 roku zajęło bydgoskie Centrum Onkologii im. F. Łukaszczyka, posiadające dwa systemy da Vinci – zabiegów wykonano tam równe 500, w tym najwięcej prostatektomii (354), operacji błony śluzowej macicy (56), jelita grubego (55), a także 35 operacji torakochirurgicznych.

Na trzecim miejscu z liczbą 473 operacji w asyście robota w 2023 roku znalazł się Wojskowy Instytut Medyczny, także posługujący się dwoma systemami da Vinci. Wśród nich były 123 prostatektomie, 94 zabiegi ginekologiczne, 67 gastroenterologicznych, 57 torakochirurgicznych, a także z obszaru chirurgii głowy i szyi oraz kardiochirurgii.

Roboty ortopedyczne do zabiegów endoprotezoplastyki kolan lub bioder w 2023 roku regularnie wykorzystywało już 14 placówek (w użyciu były systemy: Rosa Knee System, Mako, Navio, Cori, OMNIBotics). Najwięcej alloplastyk robotowych wykonał SPZOZ w Ostrowi Mazowieckiej. Natomiast w neurochirurgii robotami do operacji kręgosłupa lub mózgu posługiwało się 7 szpitali (systemy: ExcelsiusGPS, Mazor X, Stealth Autoguide, Rosa Brain). Najwięcej – 81 zabiegów – wykonał Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony w Szczecinie. W tych dwóch obszarach ponad połowa placówek rozpoczęła swoją przygodę z chirurgią robotową w minionym 2023 roku.

KOMENTARZE

prof. Tomasz Drewa, prezes Polskiego Towarzystwa Urologicznego

Kolejne opracowanie pt. „Chirurgia robotowa 2023” przygotowane przez Krzysztofa Jakubiaka i Damiana Sujeckiego wydane przez Modern Health-care Institute w 2024 roku jest niezwykle głęboką i ciekawą analizą rynku medycznego, w tym szczególnym zakresie chirurgii małoinwazyjnej. Autorzy omówili zastosowanie systemów robotycznych nie tylko w chirurgii tkanek miękkich, ale również ortopedii i neurochirurgii, co powoduje, iż analiza ta obejmuje praktycznie cały potencjał operacji robotycznych w Polsce. Jest to bardzo dojrzałe pracowanie, które oferuje czytelnikowi doskonale przygotowane dane, jak i wiele wniosków i przemyśleń dotyczących małoinwazyjnej chirurgii robotycznej. Z raportu dowiadujemy się, iż to urologia jest dziedziną rozwijającą rynek robotyczny chirurgii tkanek miękkich (prawie 70 proc. to robotyczne zabiegi prostatektomii radykalnej). Myślę, iż można powiedzieć, iż urologia jest dziedziną dojrzałą w zakresie wprowadzania procedur małoinwazyjnych, a robotyki w szczególności.

Było kilka zjawisk, które zaskoczyły mnie w tym obszernym i świetnie napisanym raporcie. Po pierwsze, zdziwiłem się, iż w Polsce przez cały czas wykonuje się prostatektomie radykalne sposobem otwartym, manualnie. Czy pacjenci decydujący się na taki zabieg na pewno mają pełną wiedzę, jakie są dziś możliwości leczenia raka prostaty? Kto argumentuje i namawia do wykonania takiej operacji? Urolog? Trudno w to uwierzyć. Może taki urolog nie aktualizuje swojej wiedzy? Nie wie, jak wygląda leczenie w krajach rozwiniętych? Prostatektomia minimalnie inwazyjna jest nie tylko zabiegiem lepszym, ale i łatwiejszym. Myślę, iż Polska jest krajem, tak jak inne w Europie np. Dania, Norwegia, gdzie nie ma miejsca na wykonanie manualnej, otwartej prostatektomii z powodu raka. Wszystkie dane wskazują, iż rewolucja w urologii w Polsce się dokonała i tylko techniki minimalnie inwazyjne powinny być stosowane w operacyjnym leczeniu raka prostaty.

prof. Mariusz Bidziński, konsultant krajowy w dziedzinie ginekologii onkologicznej

Należy dążyć do coraz szerszego wykorzystania tej techniki chirurgicznej w ginekologii onkologicznej w Polsce. Do tego należy wykorzystywać tę technikę w ośrodkach, które mają odpowiednie zasoby chorych leczonych z powodu nowotworów, co zresztą zostało ujęte we wskaźnikach, które określił Narodowy Fundusz Zdrowia w przypadku refundacji tych zabiegów. Integracja nowej technologii z rutynową praktyką kliniczną wiąże się z wieloma wyzwaniami. Wspierana badaniami i walidacją, chirurgia robotyczna stała się bezpieczniejsza, bardziej opłacalna i dominującym podejściem w chirurgii ginekologiczno-onkologicznej w wielu instytucjach na całym świecie. Innowacja w opiece medycznej – to odpowiedzialność, a podobnie jak wprowadzanie nowych leków i eksperymentalnych metod leczenia, wprowadzanie ulepszonych, najnowocześniejszych narzędzi chirurgicznych zapewnia dostarczanie najlepszej możliwej opieki skoncentrowanej na pacjencie.

prof. Wojciech Zegarski, konsultant krajowy w dziedzinie chirurgii onkologicznej

Wprowadzenie chirurgii robotycznej jest postrzegane przez operowanych pacjentów oraz zespół lekarski i pielęgniarski jako ewidentny postęp i kolejny krok w poprawie jakości leczenia w oddziale kompetencji leczenia raka jelita grubego. Jestem absolutnie przekonany, iż utworzenie w Polsce ośrodków kompetencji leczenia raka jelita grubego poprawiło szanse na dobre leczenie onkologiczne naszych chorych, a finansowanie zabiegów robotycznych dało możliwość, aby w tych szpitalach implementować zabiegi małoinwazyjne, w tym robotyczne. Taki kierunek działania jest zgodny z trendami obserwowanymi w chirurgii światowej w najlepszych ośrodkach, pokazującymi, iż tą drogą można uzyskiwać najlepsze wyniki. Warto dodać, iż dla osiągania dobrych wynik.w leczenia w aspekcie jakości życia i przeżyć 5-letnich niezbędna jest również dobrze wdrożona, szeroko pojęta opieka okołooperacyjna, w tym prehabilitacja.

Damian Sujecki, Szpital św. Anny w Piasecznie

W ostatnim czasie obserwujemy prawdziwy boom na rynku robotów chirurgicznych. Należy przy tym zaznaczyć, iż globalnie przeprowadza się około 21 milionów operacji rocznie z zakresu chirurgii tkanek miękkich, w których potencjalnie mógłby znaleźć zastosowanie robot chirurgiczny. w tej chwili jednie 10 proc. tych procedur jest wspomaganych robotycznie. To ogromna przestrzeń do zagospodarowania, o czym doskonale wiedzą inżynierowie i właściciele wszystkich nowo powstałych firm. Oczywiście, na tle innych specjalizacji medycznych wyróżnia się urologia, gdzie odsetek ten jest znacznie wyższy. Wiele nowych systemów zapowiada się obiecująco, niestety na razie kilka wiemy o ich trwałości i niezawodności. A jak wiadomo, słabe strony systemu robotycznego poznaje się lepiej po jego dłuższym użytkowaniu. Z pewnością ceny tych nowych urządzeń będą konkurencyjne. Z nieoficjalnych informacji uzyskanych od przedstawicieli firm wynika, iż można się spodziewać ofert cenowych na poziomie od 30 do 90 proc. ceny da Vinci Xi. w tej chwili tylko jeden robot ogólnochirurgiczny z z Azji posiada deklarację zgodności CE na naszym europejskim rynku – Toumai chińskiej firmy MicroPort MedBot. W kolejnych latach z pewnością w Europie pojawi się wiele nowych platform chirurgii robotycznej. Producenci na pewno będą konkurować ceną, niejednokrotnie oferując sprzęt zbliżony jakościowo do pierwowzoru.

Poprzednie wydania raportów nt. rozwoju chirurgii robotowej w Polsce:

2021: https://www.mzdrowie.pl/fakty/liczba-operacji-robotowych-w-polsce-wzrosla-o-33-proc/

2022: https://www.mzdrowie.pl/trendy/raport-rozwoj-chirurgii-robotowej-w-polsce/

2023: https://www.mzdrowie.pl/medycyna/raport-o-rozwoju-chirurgii-robotowej/