Chirurgia ginekologiczna bez blizn. Pierwsza operacja vNOTES w Polsce

Zdjęcie: Szpital św. Wojciecha w Gdańsku


Ginekolodzy wykonali w Szpitalu św. Wojciecha w Gdańsku pierwszą w Polsce operację vNOTES. To jedna z form małoinwazyjnego leczenia chirurgicznego, polegająca na wykorzystywaniu naturalnych otworów ciała jako dostępu operacyjnego do wybranych narządów.

Na początku operacje NOTES wykorzystywane były w chirurgii ogólnej do usuwania np. pęcherzyka żółciowego i wykonywano je przez żołądek, odbytnicę lub pochwę.

Procedury te wymagają odpowiedniego przygotowania, umiejętności technicznych operatora i odpowiednich narzędzi. Zyskiem jest szybsze zdrowienie, mniejsze dolegliwości bólowe i brak blizn. Pacjenci zwykle wypisywani są do domu – deklarując dobre samopoczucie i brak dolegliwości bólowych – już kilka godzin po operacji.

Pierwsza w kraju operacja vNOTES
Do operacji zakwalifikowano pacjentkę z guzem jajnika i mięśniakiem macicy, a w jej trakcie usunięto zmieniono guzowato jajnik i jajowód po tej samej stronie, przeciwległe przydatki oraz macicę czyli tzw. VANH (vaginal assisted NOTES hysterectomy) + BSO (bilateral salpingo-oophorectomy).

Oddział Położniczo-Ginekologiczny Szpitala św. Wojciecha jest czołową w województwie jednostką chirurgii małoinwazyjnej, a na Pododdziale Ginekologii Operacyjnej, Onkologicznej i Uroginekologii wykonuje się najwięcej operacji pochwowych na Pomorzu. Połączenie umiejętności z zakresu chirurgii pochwowej i laparoskopowej doprowadziło kierownika oddziału dr. Macieja Sochę i dr. Bartłomieja Wolskiego do etapu, w którym postanowili wprowadzić w Polsce vNOTES. Obaj lekarze odbyli szkolenie teoretyczne i praktyczne z warsztatami operacyjnymi w Belgii u prof. Jana Baekelandta, który jest prekursorem, twórcą systemu narzędzi operacyjnych (platformy dostępu) i ekspertem w dziedzinie ginekologii operacyjnej i onkologicznej vNOTES. Z polskich lekarzy, oprócz dwóch ginekologów z Zaspy, szkolenie to odbyli również prof. Tadeusz Issat i dr Katarzyna Sachadel, ginekolodzy z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie.

Genialność chirurgii laparoskopowej przez pochwę
Chirurgia vNOTES wykorzystuje dostęp pochwowy, aby operować wewnątrzotrzewnowo narzędziami laparoskopowymi, podobnie jak w trakcie klasycznej laparoskopii lub operacji robotowej, ale pod dużo mniejszym ciśnieniem, co jest bezpieczniejsze dla chorej.

Zasadnicza różnica przy vNOTES polega na tym, iż zamiast wkładać narzędzia przez nacięcia na skórze brzucha i rozcięcie w pępku, instrumentarium operacyjne wprowadzane jest przez pochwę, z zastosowaniem specjalnego portu żelowego. Podczas takiej operacji nie powstają blizny na skórze brzucha i tym samym nie ma ryzyka zakażenia miejsca operowanego, przepukliny w miejscach wkłucia trokarów (rurek przechodzących przez ścianę brzucha, umożliwiających w laparoskopii wprowadzenie narzędzi) ani dolegliwości bólowych związanych z ranami operacyjnymi.

Nacięcie w pochwie zwykle wykonywane jest w trakcie usunięcia macicy na końcu operacji przezbrzusznej, zaś przy vNOTES na jej początku. Nacięcie szczytu pochwy goi się dużo lepiej niż rany skórne, a dostęp pochwowy zapewnia większe bezpieczeństwo operacyjne (przez zaopatrzenie naczyń macicznych, od dołu, w pierwszej kolejności), a tym samym łatwiejsze usuwanie choćby dużych guzów macicy i jajników lub ciąż ektopowych (tzw. pozamacicznych) oraz lepszą wizualizację narządów miednicy, np. moczowodów, co zmniejsza ryzyko ich uszkodzenia.

Dodatkowo operacje przezpochwowego usunięcia macicy vNOTES umożliwiają podwieszenie pochwy, co koryguje istniejące zaburzenia statyki narządów miednicy lub zapobiega wystąpieniu tzw. wypadania pochwy w przyszłości. Ważnym aspektem operacji vNOTES jest też bezpieczeństwo operowanych pacjentek, obciążonych schorzeniami ogólnoustrojowymi – w tym przypadku chore leżą na stole operacyjnym w pozycji neutralnej (w trakcie laparoskopii ciało skierowane jest głową w dół pod kątem 25–30 stopni), a ciśnienie gazów wewnątrz brzucha jest dużo mniejsze, co ułatwia znieczulenie i mniej obciąża pacjentki.

W skład zespołu operacyjnego weszli ginekolodzy dr Maciej Socha i dr Bartłomiej Wolski oraz lekarze Jakub Woźny i Wojciech Flis. Instrumentariuszkami były położna Katarzyna Biesiada i pielęgniarki Dorota Mays i Małgorzata Walijewska, a znieczulenie pacjentki przeprowadzili lekarz Jacek Ufniarski z pielęgniarką Teresą Bogdanowicz.