Case study: Pacjent z kaszlem w aptece – jak skutecznie dobrać lek?

Do apteki przychodzi starszy mężczyzna. Od kilku dni dokucza mu kaszel utrzymujący się po przebytej wcześniej infekcji górnych dróg oddechowych. Informuje, iż pozostałe objawy – gęsty katar i ból zatok – ustąpiły po stosowaniu kropli do nosa. Prosi o lek, który pomógłby mu pozbyć się uporczywego kaszlu.

Metryczka pacjenta

Rozmowa z pacjentem – jakie pytania warto zadać

Farmaceuta rozpoczyna wywiad, pytając o rodzaj kaszlu. Jednocześnie wyjaśnia pacjentowi, iż kaszel suchy różni się od mokrego brakiem odkrztuszanej wydzieliny. Opisuje, iż przy kaszlu suchym często występuje charakterystyczne, męczące drapanie w gardle, natomiast w przypadku mokrego – obecność flegmy i śluzu ma na celu oczyszczenie dróg oddechowych. Pacjent przyznaje, iż podejrzewa u siebie kaszel suchy.

Określenie rodzaju kaszlu pozwala wybrać najbardziej skuteczny lek. Jest to zwłaszcza istotne w przypadku seniorów z uwagi na mniej typowe objawy, które często współistnieją z innymi dolegliwościami. Dobrze przeprowadzony wywiad pozwala zapewnić bezpieczeństwo pacjentowi i wyeliminować ryzyko interakcji z przyjmowanymi na stałe lekami. [1]

Na pytanie o środki stosowane podczas infekcji mężczyzna odpowiada, iż przyjmował krople do nosa, które złagodziły u niego intensywność kataru. Farmaceuta dopytuje, czy przyjmuje jakieś leki na stałe. Pacjent przyznaje, iż od dłuższego czasu stosuje nebiwolol z uwagi na nadciśnienie.

W końcowej części wywiadu farmaceuta ustala, kiedy kaszel pojawia się najczęściej i czy towarzyszą mu inne objawy. Pacjent podkreśla, iż przez kaszel ma trudności z zasypianiem, ale nie obserwuje u siebie żadnych dodatkowych niepokojących symptomów. Wspomina jedynie, iż często walczy z zaparciami, niezależnie od przebytej niedawno infekcji.

Rekomendacja

Po rozmowie z pacjentem farmaceuta rozważa wydanie dekstrometorfanu lub kodeiny. Oba te leki wykorzystuje się w leczeniu suchego kaszlu, jednak znacząco różnią się od siebie. Wybór między nimi wymaga dokładnej analizy.

Dekstrometorfan jest przeważnie lepiej tolerowany przez pacjentów. W Polsce zarejestrowano go do użycia przez dzieci już od 6. roku życia. Może też być stosowany u osób starszych. Oprócz tego przy zastosowaniu zalecanych dawek nie hamuje ośrodka oddechowego. [2]

Druga z rozważanych substancji, kodeina, wykazuje nieco słabsze działanie przeciwkaszlowe niż dekstrometorfan, jest jednak równie skuteczna. Mimo to jej stosowanie wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych takich jak zaparcia czy depresja oddechowa, choćby bez przedawkowania. Osłabienie oddechu może być szczególnie niebezpieczne u dzieci i osób starszych. W związku z działaniami niepożądanymi stosowanie kodeiny w Polsce jest dopuszczone od 12. roku życia, ale Europejska Agencja Leków (EMA) nie rekomenduje jej przyjmowania choćby poniżej 18. roku życia. [2]

Ostatecznie, po dokładnej analizie informacji uzyskanych w wywiadzie, farmaceuta rekomenduje Acodin w formie tabletek zawierających dekstrometorfan. Wybór podyktowany jest kilkoma czynnikami:

• nieco silniejszym działaniem przeciwkaszlowym w porównaniu z kodeiną,
• brakiem znaczącego wpływu na pracę jelit, co jest szczególnie istotne w przypadku pacjenta ze skłonnością do zaparć,
• korzystnym profilem bezpieczeństwa – przy prawidłowym dawkowaniu dekstrometorfan nie zaburza oddychania, w przeciwieństwie do kodeiny, której stosowanie u osób starszych wiąże się ze zwiększonym ryzykiem depresji oddechowej. Efekt ten jest istotny zwłaszcza w przypadku pacjenta z nadciśnieniem. [2]

Inne zalecenia

Pacjent chce się dowiedzieć, czy jego piętnastoletni wnuk też mógłby zażywać dekstrometorfan w razie wystąpienia podobnego kaszlu. Również w przypadku tej grupy wiekowej lek byłby odpowiednim wyborem. [1]

Farmaceuta sugeruje, iż lepszą opcją byłby preparat Acodin Duo, który oprócz dekstrometorfanu zawiera dekspanthenol, czyli składnik powlekająco-regenerujący. Jego obecność skutkuje tworzeniem warstwy ochronnej na podrażnionej śluzówce gardła. Taki efekt łagodzi uczucie drapania, równocześnie regenerując podrażnione gardło. [3]

Kaszel jest bardzo częstą przyczyną odwiedzin apteki, zwłaszcza w okresie infekcyjnym. Odpowiednio przeprowadzony wywiad i dobór adekwatnego preparatu pozwalają farmaceucie skutecznie pomóc pacjentowi, zwiększyć jego komfort i ograniczyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. choćby w tak powszechnym problemie, jakim jest kaszel, rola farmaceuty może być kluczowa.

Oglądaj animację:

Bibliografia

1. Ptak K., Cichocka-Jarosz E., Kwinta P. Kaszel przewlekły u dzieci. Developmental Period Medicine. 2018; 22(4): 329–340. Wydawnictwo Aluna, Warszawa.
2. Krenke, R., Chorostowska-Wynimko, J., Dąbrowska, M., et al. (2018). Postępowanie w kaszlu u osób dorosłych – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej. LEKARZ POZ, 6, 425–452.
3. STADA Arzneimittel AG. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Acodin Duo, (15 mg + 50 mg)/5 ml, syrop. Data zatwierdzenia tekstu: listopad 2021

ACO/25/07/00293