CA 19-9 – co warto wiedzieć o tym markerze?

Badanie krwi na obecność markerów nowotworowych to jedno z narzędzi pomocniczych w onkologii. Ich podwyższony poziom może (ale nie musi) świadczyć o obecności nowotworu. W przypadku markera CA 19-9 podwyższone wartości mogą wskazywać na problemy z trzustką, drogami żółciowymi, jelitem grubym czy żołądkiem. jeżeli lekarz zlecił Ci to badanie – nie panikuj. Dowiedz się, jaką rolę odgrywa badanie CA 19-9, kiedy jest wykonywane i co oznaczają jego wyniki.

Czym jest antygen nowotworowy CA 19-9?

Mówi się, iż antygen nowotworowy to „wykrywacz raka”, dlatego iż jest to substancja wytwarzana właśnie przez komórki nowotworowe. Nie występują one we krwi zdrowego człowieka w dużym stężeniu, dlatego wykrycie znacznie podwyższonego poziomu antygenu podczas badania to istotny sygnał ostrzegawczy.

Antygen węglowodanowy CA 19-9 jest wytwarzany głównie w drogach żółciowych, ale również w gruczołach ślinowych, jelicie grubym, macicy lub żołądku. W związku z tym badanie to wykorzystuje się przede wszystkim we wczesnej diagnostyce raka tych narządów. Trzeba jednak pamiętać, iż jest to tylko badanie pomocnicze, które daje rzetelny obraz razem z innymi narzędziami diagnostycznymi (jak np. biopsja, tomografia komputerowa itd.).

Kiedy zleca się badanie CA 19-9?

Lekarz może zlecić wykonanie badania CA 19-9, jeżeli podejrzewa łagodne schorzenia trzustki i dróg żółciowych, ale też uzupełniająco do diagnostyki choroby nowotworowej. Skierowanie na takie badanie możesz otrzymać w ramach:

• Uzupełnienia diagnostyki – badanie to wykonuje się pomocniczo obok takich metod jak biopsja, tomograf komputerowy i rezonans magnetyczny. Samo oznaczanie antygenu CA 19-9 jest bezcelowe, ponieważ jego śladowe ilości mogą występować choćby u zdrowych osób, a podwyższone stężenie nie musi oznaczać raka. Trzeba zatem pamiętać, aby nie interpretować wyników tego badania osobno.
• Monitorowania leczenia – oznaczanie antygenu CA 19-9 można wykonywać wielokrotnie u jednego pacjenta i bardzo często tak właśnie się dzieje. Monitorowanie zmian w stężeniu tego antygenu pozwala ocenić, czy wdrożone leczenie jest skuteczne. o ile wszystko przebiega prawidłowo, a guz się zmniejsza, to poziom antygenów we krwi znacząco spada.
• Wykrywania wznowy nowotworu – lekarz może Ci zlecić wykonanie badania CA 19-9 po zakończonym leczeniu, aby gwałtownie wykryć nawrót choroby.

Na czym polega badanie CA 19-9?

Badanie antygenu CA 19-9 to po prostu badanie krwi, które przebiega tak samo jak standardowa morfologia. Z tą różnicą, iż na badanie markerów nie trzeba przychodzić na czczo, ponieważ jedzenie i picie nie ma wpływu na wynik. Personel medyczny pobiera krew z żyły łokciowej, a próbka krwi jest przekazywana do analizy pod kątem stężenia antygenu nowotworowego CA 19-9.

Jak odczytać wynik badania CA 19-9?

Otrzymane wyniki odczytuje lekarz, biorąc pod uwagę szereg innych badań (wspomniane już badania obrazowe TK i MRI, badanie fizykalne, obszerny wywiad lekarski oraz pozostałe parametry krwi). Na dokumencie znajduje się zakres referencyjny, z którym należy zestawić wynik badania. jeżeli poziom markerów jest znacznie podwyższony, to koniecznie trzeba pogłębić diagnostykę w kierunku takich chorób jak:

• rak jajnika;
• rak jelita grubego;
• rak pęcherzyka żółciowego;
• rak pęcherza moczowego;
• rak płuc;
• rak trzustki;
• rak żołądka.

Jeśli chodzi o diagnostykę nowotworów, to najczęściej wysoki poziom antygenu CA 19-9 towarzyszy rakowi trzustki i dróg żółciowych. Jego podwyższone stężenie może jednak oznaczać rozwój innych, łagodniejszych chorób:

• kamicy dróg żółciowych;
• marskości wątroby;
• mukowiscydozy;
• zapalenia trzustki.

Sam podwyższony wynik nie jest przesłanką do zdiagnozowania raka. Dlatego też tak istotne jest kompleksowe podejście do badań przesiewowych w kierunku chorób nowotworowych.

Kiedy warto wykonać badanie markerów nowotworowych CA 19-9?

Markery nowotworowe warto badać zawsze wtedy, gdy istnieje podejrzenie nowotworu. W przypadku tego konkretnego antygenu CA 19-9 lekarz może zlecić badanie, kiedy zgłosisz się do niego z takimi objawami jak:

• nieswoiste bóle brzucha;
• nudności;
• zmiana rytmu wypróżnień;
• utrata apetytu;
• osłabienie;
• żółtaczka.

Badanie CA 19-9 jako istotny element profilaktyki

Mimo iż sam poziom stężenia CA 19-9 o niczym nie przesądza, to jest ważnym elementem badań profilaktycznych. Badanie to nie różni się niczym od zwykłego pobrania krwi, a zatem warto regularnie je wykonywać (oczywiście wraz z pozostałymi badaniami) – szczególnie, jeżeli znajdujesz się w grupie ryzyka lub jesteś obciążony genetycznie.

Ten prosty sposób monitorowania zdrowia może zwrócić uwagę na nieprawidłowości, które ostatecznie wcale nie muszą okazać się rakiem. Doświadczony lekarz zinterpretuje wyniki CA 19-9 w zestawieniu z badaniami obrazowymi, co pozwoli postawić trafną diagnozę.

Pamiętaj, iż ten rodzaj badania zawsze zleca lekarz z wyraźnego powodu (np. jeżeli masz wspomniane wcześniej objawy). Kluczem do zdrowia są zatem regularne wizyty lekarskie, a w razie wskazań – korzystanie z dostępnych narzędzi diagnostycznych, takich jak badanie markerów nowotworowych CA 19-9. Już dziś umów się na wizytę i zainwestuj w zdrową przyszłość!