W okresie dojrzewania następuje wzrost stężenia i aktywacja hormonów płciowych. Ma to wpływ na intensywność odczuwanych emocji, zmienność przeżyć i impulsywne zachowania. Ponadto najnowsze badania z dziedziny neurobiologii pokazują, iż mózg nastolatka znajduje się w okresie intensywnej przebudowy, co z kolei wpływa na równowagę w zakresie emocji. Możemy być zaskoczeni tym jak gwałtownie zmienia się humor młodego człowieka: od melancholii po rozdrażnienie lub ekscytację. W tym czasie wielu rodziców zauważa, iż dzieci potrafią zaskoczyć gwałtownością i wyrazistością swoich reakcji wobec domowników np. krzykiem, trzaskaniem drzwiami, głośnym wybuchem płaczu czy nieprzezwyciężonym uporem.
Bunt nastolatka- podłoże biochemiczne zachowań nastolatka
Nastolatki sami nieraz nie potrafią wytłumaczyć czemu tak się dzieje, iż tak bardzo się wściekają lub smucą. Ta łatwość do przeżywania różnego rodzaju skrajnych emocji ma wpływ na naukę i zaangażowanie w różne dziedziny życia. jeżeli nastolatek zachwyci się np. działalnością wolontariacką, naukową czy towarzyską to będzie wkładał 100% a choćby 120% swoich starań, aby się w tym spełniać. I odwrotnie, jeżeli jakiś przedmiot w szkole, osoba, grupa rówieśnicza go zniechęci, to będzie starał się unikać większego wysiłku, by poznać ten przedmiot, osobę czy grupę.
W przypadku dużych spadków nastroju, utraty zainteresowań i motywacji u dziecka, warto skonsultować się z psychologiem, psychoterapeutą.
Omawiając tak zwany „bunt nastolatka” ważne jest by wziąć pod uwagę wpływ hormonów i intensywnych zmian w rozwoju mózgu na psychikę dziecka.
Bunt nastolatka – koniec z bezwzględnym posłuszeństwem
Nastolatki są dużo bardziej krytyczne, niż młodsze dzieci względem swoich rodziców i nauczycieli. Zwracają uwagę na niespójności między przekazem słownym a zachowaniem. Rodzice widzą, iż nie da się wyegzekwować od dzieci w w tym wieku pewnych zachowań na zasadzie tylko posłuszeństwa, jak w poprzednich okresach rozwojowych. Nie jest to wcale dziwne, iż nastolatek na komendę „Posprzątaj biurko!” nie zareaguje od razu sprzątaniem swojego miejsca pracy. Przypuszczalnie będzie: A.) odwlekał w nieskończoność sprzątanie biurka albo B.) zacznie z nami dyskutować nad zasadnością porządków na danym biurku i w danym dniu, o danej godzinie. W pierwszym wariancie wydarzeń dziecko zbuntowało się w sposób ukryty, nie wprost, a w wariancie B.) nastolatek zbuntował się jawnie, bezpośrednio. Im częściej nastolatek słyszy skierowane do niego wypowiedzi o charakterze przymuszania (czyli: nakazy, zakazy, straszenia i inne „musy”) tym częściej będzie odwlekał wypełnianie tych oczekiwań albo będzie się buntował jawnie czyli: dyskutował, kłócił się lub zamykał w pokoju. Nie oznacza to, iż dorośli mają wobec tego nie formułować oczekiwań wobec młodego człowieka, ale warto popracować nad sposobem komunikowania się z dzieckiem i uzbroić się w cierpliwość. To co jest ważne przy rozmowach z dzieckiem, a szczególnie z nastolatkiem to okazywanie mu szacunku.
Bunt nastolatka – czas podważania autorytetów
Dojrzewanie to czas kiedy młody człowiek próbuje określić co lubi, jaki jest, czego pragnie od siebie i od innych. Psychologowie nazywają okres „buntu nastolatka” czasem poszukiwania własnej tożsamości. Niezmiernie istotne jest, aby w rozmowach z nastolatkiem dać mu prawo do tych poszukiwań i ze spokojem podchodzić do jego pomysłów, ekspresyjnych wyrażeń i kontrowersyjnych dla nas stwierdzeń. Dziewczynki powyżej 10 roku życia, a chłopcy zwykle powyżej 12 roku życia weryfikują poglądy, sposób życia i zwyczaje swoich rodziców. Zastanawiają się nad ich sensownością, czy jest to coś co im pasuje i do czego są przekonani. To samo robią wobec tego co widzą i słyszą od innych osób lub z mediów. Różne osoby czy instytucje przestają być dla nastolatków autorytetem, którego słuchali wcześniej w sposób bezkrytyczny.
Bunt nastolatka – istotny w kształtowaniu się dojrzałej osobowości
Trudny dla dorosłych „bunt nastolatka” jest bardzo ważnym punktem w rozwoju osobowości człowieka. Tłamszenie oznak buntu przez karanie, straszenie, obwinianie, odrzucanie dziecka- sprawia, iż wychowujemy je na osobę bezwolną, bez własnego zdania i poczucia sprawozdawczości albo ryzykujemy zerwaniem relacji z młodym człowiekiem.
Bunt nastolatka – rodzic przez cały czas ważny
Bunt nastolatka może być wyrażany przez niego w praktycznie każdej sferze np. : ubioru, porządku, wystroju pokoju, zainteresowań, religii, diety, czasu wolnego, poglądów politycznych (które tak naprawdę dopiero się kształtują). Choć łatwo o spięcia i nieporozumienia z nastolatkiem to ważne jest, aby starać się o czas z nim i budowanie relacji. jeżeli nastolatek doświadczy akceptacji ze strony rodzica dla swoich emocji i wewnętrznych dylematów, to sam z sobą będzie czuł się lepiej.
Ważne jest, aby rodzic miał czas dla nastolatka i poszukiwał z nim kontaktu, choćby gdy ten czasem „zamyka się w swoim pokoju”. Rzecz jasna, nie na siłę, bo dziecko potrzebuje też czas na pobycie samemu i własne rozmyślania.
Bunt nastolatka – czas eksperymentowania i ograniczonego zaufania
Naturalne jest, iż nastolatek eksperymentuje, próbuje nowych rzeczy np. sportów, fryzury, kolorów, zainteresowań, smaków. Ciekawość i chęć sięgnięcia po coś nowego może dotyczyć również przedmiotów, zachowań czy osób które niosą za sobą pewne zagrożenia: korzystania z alkoholu czy narkotyków, wypadków (skakanie po budynkach, wyścigi skuterem itp.), przynależności do grup związanych z określoną subkulturą. Dobrze, aby rodzic mimo zaufania do dziecka nie dawał mu całkowitej swobody, określał jasne zasady i oczekiwania (biorąc pod uwagę zdanie dziecka i rozmawiając z nim), a także zachował czujność wobec różnych zachowań i sposób spędzania czasu wolnego. W przypadku, gdy tracimy kontakt z dzieckiem lub mamy przypuszczenia, iż wpadło w tarapaty, to warto skorzystać z wizyty u psychologa, psychoterapeuty.
W placówkach Psycho Care pracują doświadczeni psychoterapeuci, którzy pracują z nastolatkami i dobrze znają ich problemy. Zachęcamy do umówienia wizyty online poprzez stronę www lub mailowo bądź telefonicznie.
