Brak apetytu prowadzi do spadku masy ciała oraz powoduje niedobory witamin, minerałów, białka, tłuszczów oraz węglowodanów, dlatego powinniśmy zawsze konsultować utratę łaknienia z lekarzem. o ile dodatkowo nie przyjmujemy płynów, to grozi nam również odwodnienie organizmu.
Co robić w przypadku braku apetytu?
Pierwsze kroki w przypadku trwającego dłużej niż 2-3 dni braku apetytu, należy skierować do swojego lekarza rodzinnego, który przeprowadzi wywiad z pacjentem oraz zaleci wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych, czyli badania krwi i moczu. Długotrwały brak apetytu jest zagrożeniem dla organizmu, dlatego nie należy bagatelizować zaburzeń łaknienia, które mogą występować u osób w każdym wieku. Brak apetytu jest szczególnie niebezpieczny dla niemowląt, małych dzieci, osób przewlekle chorych i seniorów, bo prowadzi do szybkiego osłabienia organizmu, skutkując m.in. zaburzeniami odporności. W przypadku osób z grup ryzyka konieczna jest szybka konsultacja lekarska.
Wyróżniamy wiele różnych przyczyn braku apetytu, jednakże czasami brak łaknienia może wynikać np. ze zwiększonego spożycia przekąsek, słodyczy i słodkich soków, dlatego podejrzewając zaburzenia łaknienia, powinniśmy prowadzić dzienniczek spożywanych pokarmów. Należy w nim notować każdą porcję spożywanego jedzenia oraz napojów przez co najmniej 5 dni. Notowanie każdego posiłku, przekąski oraz przyjętej porcji napoju często pozwala stwierdzić, iż nie mamy do czynienia z typowym brakiem apetytu.
Brak apetytu jest objawem wielu schorzeń m.in. zaburzeń odżywiania, które mogą rozwinąć się na skutek przewlekłego stresu, przemęczenia, zaburzeń o podłożu emocjonalnym, a także problemów ze strony układu pokarmowego. Zaburzenia łaknienia mogą także powodować przyjmowane leki oraz stosowanie używek np. palenie papierosów i nadużywanie alkoholu.
Kiedy brak apetytu powinien zaniepokoić?
Krótkotrwały brak apetytu nie jest powodem do niepokoju, bo często związany jest np. z rozwijającą się infekcją i stresującymi sytuacjami. Brak apetytu może również spowodować wysoka temperatura otoczenia – o ile podczas upałów nie mamy apetytu, to powinniśmy zadbać o zwiększenie ilości spożywanych płynów oraz często sięgać np. po owocowe lub owocowo-warzywne koktajle i fermentowane napoje mleczne. Brak łaknienia często pojawia się wraz z innymi objawami. To m.in. ogólne osłabienie, uczucie rozbicia, bóle brzucha, dolegliwości ze strony układu oddechowego np. katar i kaszel – objawy te wskazują na infekcje o podłożu wirusowym lub bakteryjnym.
Utrata łaknienia to jeden z częstych objawów przeziębienia, grypy, a także choroby układu pokarmowego np. zakażenia rotawirusami. o ile utrata łaknienia utrzymuje się przez dłuższy czas i nie towarzyszą jej inne objawy, to mamy poważny powód do niepokoju, bo przedłużający się brak apetytu może wskazywać na rozwijające się choroby układu pokarmowego, alergie pokarmowe, a choćby choroby nowotworowe. Długotrwały brak apetytu może być również związany z zaburzeniami nerwicowymi. Brak apetytu bywa także jednym z pierwszych objawów depresji oraz występującej nie tylko o młodzieży anoreksji.
Brak apetytu powinien nas zaniepokoić, gdy przestajemy odczuwać ochotę choćby na wcześniej lubiane pokarmy oraz w sytuacji, gdy niechęci do jedzenia towarzyszy nagły spadek masy ciała, a także:
odruch wymiotny podczas próby spożycia posiłku,
bóle brzucha,
bóle głowy,
problemy z przełykaniem,
zaburzenia odczuwania smaku,
kwaśny, gorzki lub słony posmak w ustach,
zaburzenia w wydzielaniu śliny,
inne dolegliwości ze strony układu pokarmowego (zaparcia, biegunki, wymioty po zjedzeniu posiłku).
Możliwe przyczyny braku apetytu u niemowląt i małych dzieci
Utrata apetytu u niemowląt i małych dzieci zawsze jest wskazaniem do wizyty u pediatry. Może być ona spowodowana np. nieżytem nosa, który w przypadku niemowląt znacząco ogranicza możliwość swobodnego ssania piersi oraz pobierania pokarmu z butelki, rozwijającą się infekcją, alergią pokarmową oraz nietolerancją pokarmową, a także poważnymi schorzeniami. W przypadku braku apetytu lub zmniejszonego łaknienia u niemowląt niezbędne jest stałe monitorowanie przyrostu masy ciała. o ile dziecko przybiera na wadze, to warto przyjrzeć się ilości podawanych mu przekąsek oraz porcji mleka, które otrzymuje pomiędzy posiłkami w czasie rozszerzania diety. Mała pojemność żołądka niemowlaka powoduje, iż karmienie na żądanie w czasie rozszerzania diety może znacząco zmniejszyć apetyt na zupki, kaszki i inne posiłki o nowej dla malucha konsystencji oraz odmiennym smaku.
Małe dzieci często odmawiają spożywania posiłków, co ma związek z m.in. okresami buntu, zmianami w życiu malucha, a także naśladowaniem zachowań starszego rodzeństwa oraz rówieśników z grupy przedszkolnej. U dzieci może również rozwinąć się neofobia żywieniowa, czyli wstręt do nowych pokarmów. Warto wiedzieć, iż zmuszanie dziecka do jedzenia, a także ciągłe bieganie za maluchem z posiłkami i przekąskami może spowodować skutek odwrotny do zamierzonego, bo dziecko zauważając zainteresowanie ze strony otoczenia, zaczyna wykorzystywać sytuację. Zarówno w przypadku niemowląt, jak i małych dzieci brak apetytu musi być skonsultowany z lekarzem. Konieczne jest również wykonanie badań, które pozwolą wykryć ewentualne podłoże chorobowe problemów z jedzeniem. o ile stan zdrowia malucha nie budzi zastrzeżeń, to warto skonsultować problemy z jedzeniem z psychologiem dziecięcym.
Możliwe przyczyny braku apetytu u młodzieży
Brak apetytu u młodzieży także może mieć wiele przyczyn. I w tym przypadku możemy mieć do czynienia z neofobią żywieniową oraz różnymi problemami zdrowotnymi, a także zaburzeniami o podłożu emocjonalnym, które dotykają coraz większy odsetek nastolatków. U młodzieży dość często brak apetytu związany jest z przeżywanymi przez dorastające dziecko problemami.
Stres szkolny, niepowodzenia, zawody miłosne, prześladowanie ze strony rówieśników, a także brak akceptacji ze strony otoczenia znacząco odbijają się na apetycie dziecka. Na zaburzenia łaknienia, które spowodowane są stresem, wskazuje także dokuczliwy ból brzucha, który pojawia się np. przed wyjściem do szkoły. Warto zachować czujność, gdy nastolatek nagle zmienia swoje przyzwyczajenia żywieniowe, zaczyna stosować diety i jest niezadowolony z wyglądu swojego ciała. Brak apetytu i unikanie spożywania posiłków może wskazywać na początki anoreksji. I w tym przypadku niezbędne jest wykonanie badań kontrolnych, które pomogą wykryć przyczynę zmniejszonego łaknienia.
W przypadku braku apetytu, nagłej zmiany zachowania np. obniżonego nastroju oraz izolacji od rówieśników, konieczna może być konsultacja psychologiczna, bo problemy z jedzeniem mogą mieć podłoże emocjonalne.
Możliwe przyczyny braku apetytu u dorosłych
Brak apetytu u dorosłych powodują przede wszystkim sytuacje stresowe oraz choroby przewodu pokarmowego np. refluks żołądkowo-przełykowy, zapalenie błony śluzowej żołądka i zespół jelita drażliwego. W przypadku braku apetytu u osoby dorosłej, która prowadzi intensywny tryb życia, spadek łaknienia może być również związany z przemęczeniem psychicznym i fizycznym, zaburzeniami nerwicowymi, wrzodami żołądka i dwunastnicy, a także innymi schorzeniami.
Warto pamiętać, iż osłabienie łaknienia może mieć również związek z popełnianymi błędami żywieniowymi oraz stosowaniem używek, które mogą powodować zaburzenia odczuwania smaku. Zdarza się, iż niechęć do jedzenia wynika ze stosowania monotonnej diety oraz braku chęci samodzielnego przygotowywania i spożywania posiłków. Nie mniej ważne są codzienne nawyki żywieniowe – o ile sięgamy po słodkie przekąski, napoje gazowane, słodkie soki, a także napoje energetyczne, to nie mamy ochoty na pełnowartościowy posiłek, bo nasz organizm domaga się przede wszystkim bogatych w cukry proste pokarmów.
Podobnie na łaknienie wpływa nadużywanie nikotyny i alkoholu, a także sięganie po inne używki. U dorosłych brak apetytu często wynika także z obniżonego nastroju oraz zaburzeń o podłożu emocjonalnym i pojawia się na skutek np. rozstania, kłopotów w związku oraz kłopotów zawodowych. Wśród przyczyn braku apetytu warto także wymienić stres związany z pracą oraz typowymi problemami dnia codziennego.
Co więcej, nagły brak apetytu mogą powodować choroby ośrodkowego układu nerwowego, choroby tarczycy, nieżyt żołądka i choroby nowotworowe. Warto zwrócić uwagę na to, w jakich sytuacjach pojawiają się problemy z apetytem. Osłabienie apetytu u dorosłych powinno być sygnałem alarmującym – o ile utrzymuje się przez dłuższy czas i powoduje spadek masy ciała, to koniecznie trzeba wykonać badania kontrolne.
Możliwe przyczyny braku apetytu u seniorów
Osoby starsze często cierpią z powodu braku apetytu. U seniorów na skutek braku łaknienia gwałtownie dochodzi do osłabienia organizmu u oraz nasilenia się objawów typowych dla podeszłego wieku schorzeń. Dlaczego osoby starsze nie chcą jeść? Przyczyn braku apetytu u seniorów jest wiele. Do częstych przyczyn osłabienia apetytu u seniorów zaliczamy m.in.:
spowolnioną perystaltykę jelit,
przyjmowanie dużej ilości leków,
brak aktywności fizycznej,
zaburzenia emocjonalne związane z uczuciem osamotnienia i wykluczenia społecznego,
zaburzenia smaku,
schorzenia narządów i układów organizmu,
problemy z żuciem pokarmów,
problemy z przełykaniem.
Skutkiem ubocznym zaburzeń emocjonalnych, obniżonego nastroju oraz zaburzeń w odczuwaniu smaku u seniorów dość często jest anoreksja wieku podeszłego. Brak apetytu u osób starszych to nie jedyny problem seniorów. Na skutek spowolnionego metabolizmu, zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu i zmian w centralnym układzie nerwowym, które są związane z naturalnymi procesami starzenia, seniorzy często odczuwają także dokuczliwe objawy ze strony przewodu pokarmowego np. uczucie ściskania w żołądku i bóle brzucha.
Jak poprawić apetyt?
Zanim zaczniemy stosować sposoby na poprawę apetytu, trzeba wykonać badania, które pozwolą wykryć przyczynę problemu. Sprawdzone metody na zwiększenie łaknienia to m.in. stosowanie dostępnych w aptekach i sklepach zielarskich ziołowych syropów, które nie tylko poprawiają apetyt, ale także usprawniają funkcjonowanie układu pokarmowego. Warto także zmienić nawyki żywieniowe, spożywając częściej mniejsze porcje lekkostrawnych, odpowiednio zbilansowanych posiłków. Posiłki powinny być nie tylko urozmaicone pod względem składu, ale także estetycznie podawane, co zachęca do jedzenia nie tylko małych niejadków.
Korzystnie na łaknienie wpływa również częste przebywanie na świeżym powietrzu, aktywność fizyczna oraz wspólne przygotowywanie posiłków. Niechęć do jedzenia u seniorów pomaga pokonać stosowanie diety półpłynnej, która niweluje wynikające z braku uzębienia i osłabienia problemy z gryzieniem oraz kłopoty z przełykaniem.
