Biopsja gruboigłowa jest jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów diagnostycznych w onkologii, szczególnie w diagnostyce zmian w gruczole piersiowym, tarczycy czy węzłach chłonnych. Umożliwia pobranie fragmentu tkanki do badania histopatologicznego, co pozwala na jednoznaczne rozpoznanie charakteru zmiany – łagodnego lub złośliwego. Jest to procedura bezpieczna, szybka i stosunkowo dobrze tolerowana przez pacjentki. Najczęściej wykonywana jest w trybie ambulatoryjnym, w znieczuleniu miejscowym. Pomimo niewielkich rozmiarów rany, nie należy bagatelizować opieki pozabiegowej.
Charakterystyka rany po biopsji gruboigłowej
Mechanizm powstawania rany
Podczas zabiegu specjalna igła biopsyjna (czasem połączona z systemem próżniowym) wprowadzana jest przez niewielkie nacięcie skóry. Dochodzi do przerwania ciągłości tkanek, mikrourazu naczyń krwionośnych i lokalnego stanu zapalnego, który inicjuje proces gojenia.
W większości przypadków rana ma charakter punktowy (2-3 mm), a głębiej w tkance piersi może powstać niewielka przestrzeń, w której gromadzi się krew lub surowiczy wysięk.
Typowe objawy po zabiegu
- miejscowa bolesność, uczucie napięcia lub obrzęk,
- zasinienie skóry (siniak) w miejscu wkłucia,
- niewielkie krwawienie z rany w pierwszych godzinach po zabiegu,
- tkliwość w palpacji piersi.
Objawy te mają charakter przejściowy i w prawidłowym przebiegu ustępują w ciągu kilku dni. Proces pełnego gojenia trwa średnio od 7 do 14 dni.
Etapy pielęgnacji rany po biopsji gruboigłowej
Okres bezpośredni po zabiegu (pierwsze 24 godziny)
Bezpośrednio po biopsji na ranę zakładany jest opatrunek uciskowy, który stabilizuje tkanki i ogranicza ryzyko powstania krwiaka. W tym czasie największe znaczenie ma:
- utrzymanie opatrunku w suchości,
- unikanie ruchów, które mogłyby rozciągać lub napinać tkanki piersi,
- odpoczynek fizyczny – szczególnie rezygnacja z ćwiczeń, podnoszenia ciężkich przedmiotów i intensywnego wysiłku,
- unikanie prowadzenia pojazdów przez kilka godzin po zabiegu, ze względu na możliwe zawroty głowy czy osłabienie po znieczuleniu.
Pacjentka powinna być poinformowana, iż niewielkie sączenie krwi jest normalne, natomiast obfite krwawienie, nasilający się ból czy gwałtownie rosnący obrzęk wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej.
Okres wczesnego gojenia (24-72 godziny)
Po upływie doby można zwykle usunąć opatrunek uciskowy, jeżeli rana jest sucha. W tym okresie:
- dopuszcza się delikatne przemycie okolicy piersi letnią wodą,
- należy unikać stosowania mydeł, dezodorantów, balsamów i kremów bezpośrednio na ranę,
- nie wolno moczyć piersi w wannie, korzystać z sauny ani basenu,
- miejsce wkłucia powinno być osłonięte jałowym opatrunkiem, zwłaszcza jeżeli istnieje ryzyko podrażnienia przez ubranie.
Zaleca się również noszenie miękkiego biustonosza sportowego, który zapewnia lekką kompresję i stabilizuje tkanki piersi, zmniejszając ryzyko krwiaka.
W przypadku bólu można zastosować doustne środki przeciwbólowe zalecone przez lekarza. Leki zawierające ibuprofen lub paracetamol są zwykle bezpieczne, o ile nie ma przeciwwskazań. Nie powinno się przyjmować aspiryny i innych leków przeciwpłytkowych bez konsultacji, gdyż mogą zwiększać ryzyko krwawienia.
Okres pośredni (3-7 dzień po zabiegu)
W tym czasie rana najczęściej ulega już częściowemu zagojeniu. Skóra w miejscu wkłucia może być delikatnie przebarwiona lub lekko napięta. Pacjentka powinna:
- kontynuować codzienną higienę z zachowaniem delikatności,
- obserwować ranę pod kątem niepokojących objawów (zaczerwienienie, wydzielina, narastający ból),
- unikać intensywnego wysiłku i gwałtownych ruchów ramieniem po stronie zabiegu,
- nosić stabilizujący biustonosz także w nocy, jeżeli czuje dyskomfort.
Jeżeli w miejscu wkłucia wystąpi niewielki siniak, można go łagodzić miejscowym chłodzeniem (okład z lodu owinięty w gazę, nie dłużej niż 10 min jednorazowo). Nie zaleca się stosowania maści rozgrzewających ani masażu.
Okres późnego gojenia (7-14 dni)
Po tygodniu rana powinna być już zamknięta i sucha. Obrzęk oraz zasinienie stopniowo ustępują. W tym czasie można stopniowo powracać do pełnej aktywności fizycznej, jednak warto unikać uderzeń, ucisku lub przeciążeń piersi. o ile rana po dwóch tygodniach nie goi się prawidłowo, konieczna jest ponowna ocena chirurgiczna.
Najczęstsze powikłania po biopsji gruboigłowej
Mimo iż biopsja gruboigłowa jest zabiegiem o bardzo niskim ryzyku powikłań, każda ingerencja w tkanki wiąże się z możliwością wystąpienia niepożądanych reakcji. Ich częstość jest niewielka, jednak znajomość objawów i zasad postępowania pozwala na szybką interwencję i uniknięcie komplikacji.
Krwiak
Krwiak to jedno z najczęstszych powikłań po biopsji. Powstaje w wyniku uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych, z których krew przedostaje się do otaczających tkanek. Małe krwiaki zwykle wchłaniają się samoistnie w ciągu kilku dni, pozostawiając żółtawe przebarwienie.
Aby zapobiec krwiakowi, bezpośrednio po zabiegu stosuje się ucisk w miejscu wkłucia, a pacjentce zaleca się unikanie ruchów i ucisku w okolicy biopsji. Duże, twarde lub bolesne krwiaki mogą wymagać interwencji lekarskiej, a w rzadkich przypadkach ewakuacji chirurgicznej.
Obrzęk i zasinienie
Po biopsji może wystąpić miejscowy obrzęk lub zasinienie, będące wynikiem reakcji zapalnej i niewielkiego wynaczynienia krwi. Obrzęk ten zwykle osiąga największe nasilenie po 24–48 godzinach, a następnie stopniowo się zmniejsza. W celu jego ograniczenia zaleca się noszenie biustonosza uciskowego oraz stosowanie zimnych okładów. Utrzymujący się, twardy obrzęk może wskazywać na rozwijający się krwiak lub stan zapalny.
Zakażenie rany
Infekcja po biopsji występuje rzadko, jednak jej pojawienie się może prowadzić do poważnych następstw, takich jak ropień piersi. Do zakażenia dochodzi zwykle na skutek nieprzestrzegania zasad aseptyki lub zanieczyszczenia rany po zabiegu. Objawy zakażenia to zaczerwienienie, ocieplenie skóry, nasilony ból, sączenie ropne oraz gorączka. W takich sytuacjach konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii i kontrola chirurgiczna. U pacjentek z chorobami przewlekłymi ryzyko infekcji jest większe, dlatego wymaga większej czujności i częstszej kontroli.
Ból przewlekły i przeczulica
Niektóre pacjentki odczuwają ból lub nadwrażliwość w miejscu biopsji przez kilka tygodni po zabiegu. Objawy te mają charakter przejściowy, ale w przypadku ich utrzymywania się można rozważyć stosowanie leków przeciwzapalnych lub fizjoterapii tkanek miękkich.
Blizna lub zgrubienie włókniste
W miejscu wkłucia może pozostać niewielkie zgrubienie, które jest efektem przebudowy tkanki łącznej w procesie gojenia. zwykle ulega ono stopniowemu zmiękczeniu i zanika w ciągu kilku miesięcy. U pacjentek z predyspozycjami do przerostu blizn można stosować maści lub plastry silikonowe.
Zaburzenia czucia
W rzadkich przypadkach po biopsji może dojść do przejściowego zaburzenia czucia w obrębie skóry piersi. Związane jest to z podrażnieniem drobnych włókien nerwowych. Objaw ten ustępuje zwykle samoistnie po kilku tygodniach.
Pielęgnacja rany a choroby współistniejące
U pacjentek z chorobami metabolicznymi proces gojenia może przebiegać wolniej. W takich przypadkach szczególnie ważne jest:
- utrzymanie stabilnego poziomu glikemii,
- unikanie urazów mechanicznych i drażnienia skóry,
- kontrola stanu rany codziennie w lustrze,
- konsultacja medyczna przy najmniejszych odchyleniach od normy.
Pacjentki przyjmujące leki przeciwzakrzepowe powinny poinformować lekarza przed zabiegiem, ponieważ takie leczenie zwiększa ryzyko krwiaka. Po zabiegu zaleca się szczególną ostrożność przy zmianie opatrunku i obserwację ewentualnego krwawienia.
Podsumowanie
Biopsja gruboigłowa, mimo iż jest zabiegiem małoinwazyjnym, wymaga świadomego i odpowiedzialnego podejścia do pielęgnacji rany. Prawidłowa opieka po zabiegu ma istotny wpływ na przebieg gojenia, samopoczucie pacjentki oraz bezpieczeństwo dalszej diagnostyki. Należy pamiętać o utrzymaniu czystości miejsca wkłucia, unikaniu nadmiernego wysiłku fizycznego, stosowaniu odpowiedniego biustonosza stabilizującego pierś oraz o codziennej obserwacji rany.
Bibliografia
- Herman, Krzysztof. 2008. „Zalecenia Postępowania W Zakresie Biopsji Mammotomiczne”. Nowotwory Journal of Oncology 57: 319–322,
- https://www.szpitalkarowa.pl/wp-content/uploads/2025/08/zalecenia-po-mammotomii-14.08.pdf
