Biblioteka dla wszystkich? Łódzka Mediateka MeMo i osoby ze specjalnymi potrzebami

Mówi się, iż nie od razu Kraków zbudowano i to prawda. Jak dotąd, nie wymyślono też jedynych, trwałych pomostów porozumienia między ludźmi. Ich budowa wymaga rzetelnej pracy, zaangażowania i otwartości na to, co inne. Chodzi w końcu o zmianę postawy, myślenia i oswajanie się z atypowością. Tym razem zależało mi na tym, by zbudować nowe pomosty dla osób z dysfunkcją wzroku.

Dzisiejsza biblioteka to nie tylko regały pełne książek, ale też miejsce spotkań, odpoczynku, zabawy, nauki, niekoniecznie przestrzeń dedykowana wyłącznie osobom o identycznych zdolnościach poznawczych.

W kampanii „(Nie)widzialne pomosty kultury w Mediatece MeMo – kultura dostępna dla niewidzących” zaczęłam od zbadania potrzeb grupy docelowej. Doszłam do wniosku, iż chociaż skupienie się na jednej grupie, czyli osobach z dysfunkcją wzroku wydaje się racjonalne, to cel kampanii powinien sięgać możliwie daleko.

Jako iż MeMo to instytucja miejska, oferująca swoje zasoby, sale tematyczne, multimedialne i ofertę kulturalną całkowicie bezpłatnie warto, aby z tych dóbr mogło korzystać jak najwięcej osób.

Zaczęłam od najprostszych, znanych mi z codziennej pracy metod, czyli promowania, oferowania i ośmielania przyszłych czytelników do odwiedzin biblioteki. Jako animatorka społeczna, osoba zajmująca się szeroko rozumianymi działaniami w zakresie edukacji, mogłam robić to, co już dobrze znam. Od września 2023 do lutego 2024 roku przeprowadziłam serię wycieczek dla grup o specjalnych potrzebach sensorycznych (oraz grup łączonych). Ich celem była popularyzacja instytucji i jej bezpłatnej oferty. Była to próba zachęcenia i włączania uczestników, ich opiekunów i rodziców do aktywnego korzystania z dostępnych możliwości.

Dorośli, którzy są odpowiedzialni za swoich podopiecznych powinni wiedzieć o miejscach im przyjaznych, które będą otwierać się na nich i zabezpieczać ich potrzeby kulturalne, integracyjne. Być może to zbytni optymizm i idealizacja, ale skoro biblioteka jest miejscem otwartym na wszystkich, to właśnie w instytucjach takich jak ta warto edukować i budować empatię społeczną, uwrażliwiać na innych poprzez obcowanie z różnorodnymi osobowościami i ludzkimi potrzebami.

Wspólnymi siłami

Poza działaniem najbardziej organicznym, wykorzystującym moje umiejętności, podjęłam współpracę z instytucjami i organizacjami pozarządowymi w celu złączenia sił i wykorzystania ich wiedzy eksperckiej i pomysłów. Dzięki temu zorganizowaliśmy „Migające dzieci” – wydarzenie propagujące naukę polskiego języka migowego, które miało na celu przybliżenie dzieciom i ich rodzicom świata literatury widzianego oczami i uszami Głuchych. Spotkanie połączone z warsztatami PJM [Polski Język Migowy – przyp. red.] zostało zrealizowane we współpracy z Centrum Polskiego Języka Migowego. Z kolei projekt „Tajemniczy ogród” realizowany wspólnie ze Stowarzyszeniem Integracji Osób Niepełnosprawnych i Niesamodzielnych „Zróbmy to Razem” w okresie wrzesień-październik 2023 roku miał pozwolić dorosłym osobom z niepełnosprawnościami odkrywać świat wrażeń i zmysłów poprzez aktywne zwiedzanie i warsztaty w salach multimedialnych.

Organizacja indywidualnej wystawy Magdaleny Rutkowskiej „Abstrakcyjne sugestie” na terenie przestrzeni wystawienniczej MeMo była zaś okazją do zrewidowania naszych założeń na temat aktywnego tworzenia sztuki. Magdalena jest osobą niewidomą, artystką, ekspertką ds. dostępności w obszarze kultury i sztuki. Nie chce jednak budować swojej artystycznej tożsamości wyłącznie w oparciu o to, iż odbiera świat innymi zmysłami. Celem organizacji wystawy było oswajanie społeczeństwa z obecnością osób z niepełnosprawnościami w życiu codziennym i promowanie ich aktywności – zwłaszcza na polu artystyczno-edukacyjnym.

Działamy bez cenzury. Nie puszczamy reklam, nie pobieramy opłat za teksty. Potrzebujemy Twojego wsparcia. Dorzuć się do mediów obywatelskich.

Osoby z niepełnosprawnościami potrzebują rzeczników

Po etapie rozpoznania potrzeb, zbudowania sieci aktywności integracyjnych i działań miękkich o walorze edukacyjnym i rozbudzającym empatię przyszedł czas na wspólne inicjatywy rzecznicze. Wiedzieliśmy, iż potrzebne są tu działania przemyślane, opierające się o doświadczenia osób, które na co dzień pracują z osobami z niepełnosprawnościami. Dlatego też 7 lutego 2024 roku w MeMo zorganizowaliśmy pierwsze spotkanie partnerstwa wokół dobrych praktyk włączających w zakresie edukacji, kultury i sztuki.

Na spotkaniu pojawiły się osoby reprezentujące instytucje kultury, pracujące na rzecz inkluzywności, włączające do uczestnictwa w życiu kulturalnym szeroką grupę osób o specjalnych potrzebach sensorycznych oraz specjaliści od dostępności. Celem spotkania było dzielenie się doświadczeniami i działaniami edukacyjnymi w kontekście otwierania się na osoby ze specjalnymi potrzebami, dobrymi praktykami stosowanymi w różnych instytucjach kultury. Zależało nam też na sieciowaniu animatorów, edukatorów, którym realnie zależy na propagowaniu dostępności i inkluzywności.

Łódź. Uczestnicy spotkań w Mediatece MeMo, fot. Mediateka MeMo

Przyjrzeliśmy się torowaniu dróg i metodom łączenia różnych światów oraz potrzeb. Spotkanie pozwoliło wyłonić nowe pomysły oraz rozwiązania. Planujemy ciąg dalszy, bo takie spotkanie partnerskie ma się odbywać raz na trzy miesiące w siedzibie biblioteki.

Kolejnym podjętym działaniem rzeczniczym, które ma mieć swoją kontynuację, a nie być tylko pojedynczą inicjatywą, była organizacja pierwszego w nowej lokalizacji spotkania Komisji Dialogu Obywatelskiego (KDO) ds. Wdrażania Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych i rozwiązywania problemów osób z niepełnosprawnościami, działającej przy Urzędzie Miasta Łodzi – 21 lutego 2024 roku.

MeMo jako instytucja kultury, organizująca bezpłatne wydarzenia interdyscyplinarne, ma możliwość zrealizowania w maju tego roku miesięcznego cyklu nagradzanych i docenionych pokazów filmowych, które będą dotykały szeroko pojętej tematyki niepełnosprawności.

Pokazy mają na celu włączanie jak największej liczby osób z grup defaworyzowanych i aktywizowania tych osób do świadomego korzystania z nieodpłatnego dostępu do kultury.

Dwa światy – jeden cel

Cele kampanii „(Nie)widzialne pomosty kultury w Mediatece MeMo – kultura dostępna dla niewidzących” zostają powoli, ale konsekwentnie osiągane.

Pozornie niewidoczna, oddolna i nie aż tak medialna działalność kampanijna jest podwaliną do osiągania większych, mierzalnych założeń i zmian.

Kampania od początku miała być działaniem przede wszystkim edukacyjnym, uwrażliwiającym społeczeństwo. Nastawionym na progres i podniesienie świadomości, a zarazem sprawczości, który nie będzie mieścił się jedynie w ramach Kuźni Kampanierów. Miała pomóc w wyrównywaniu szans osób wykluczonych w dostępie do kultury i edukacji. Znormalizowaniu postrzegania osób niewidomych czy słabowidzących poprzez włączenie osób widzących do świata niewidzących, szukania punktów stycznych.

Działaj!

W trakcie działań kampanijnych założyłam, iż skupianie się wyłącznie na grupie osób z dysfunkcją wzroku będzie zamykające, trudne i mało efektywne. Zdecydowałam się działać szerzej – także na rzecz osób o innych trudnościach sensorycznych po to, aby budować połączenia – pomosty, które pozwolą przenikać się różnym światom.

Odbiorcami działań byli: głusi, osoby z dysfunkcją wzroku, osoby poruszające się na wózkach i z niepełnosprawnością intelektualną. Dzięki zaangażowaniu nowych osób w kampanię, różnorodności pomysłów i aktywnemu działaniu możemy z czasem obserwować kolejne zachodzące zmiany. To kropla drąży skałę i z pozoru drobne działania otwierające na siebie coraz to nowe grupy przyczyniają się do dużych zmian. Już sama świadomość, iż możesz działać w gronie podobnie myślących, pozwala działać dalej i skuteczniej organizować się.

Kampania „(Nie)widzialne pomosty kultury w Mediatece MeMo – kultura dostępna dla niewidzących” została zrealizowana w ramach Kuźni Kampanierów prowadzonej przez Instytut Spraw Obywatelskich.

Zapraszamy na staże, praktyki i wolontariat!

Dołącz do nas!