Balsam Peruwiański pobudza proces ziarninowania skóry, przyspiesza gojenie ran, a także wspiera naturalną regenerację poprzez poprawę mikrokrążenia i wzrost produkcji kolagenu. W recepturach znajdziemy go głównie w postaci maści na oparzenia, owrzodzenia, odleżyny, odmrożenia, a także w czopkach stosowanych na hemoroidy.
Czym jest balsam peruwiański?
Balsam peruwiański to naturalna żywica pozyskiwana z mechanicznie uszkodzonej kory drzew Myroxylon pereirae. Jest to ciemnobrązowa ciecz o dużej gęstości i charakterystycznym zapachu, przypominającym wanilię i cynamon. Surowiec nie rozpuszcza się w wodzie, ale dobrze rozpuszcza się w bezwodnym alkoholu etylowym. W recepturach najczęściej stosuje się go w stężeniach od 5% do 10%.
Warto podkreślić, iż balsam peruwiański jest wykorzystywany od wieków w medycynie naturalnej. Jego historia sięga czasów prekolumbijskich, kiedy to rdzenni mieszkańcy Ameryki Południowej stosowali go jako lek na trudno gojące się rany, infekcje skórne oraz schorzenia dróg oddechowych. Współczesne badania potwierdziły wiele z tych zastosowań, co czyni go atrakcyjnym surowcem dla farmacji.
Balsam peruwiański – wyzwanie w recepturze aptecznej
Podobnie jak w przypadku ichtiolu, balsam peruwiański jest wymagającym surowcem. Praca z nim wymaga znajomości specyfiki jego adekwatności fizykochemicznych i umiejętności radzenia sobie z potencjalnymi niezgodnościami. Kluczowym elementem jest dobór odpowiedniego podłoża oraz technika wykonania preparatu.
W praktyce aptecznej balsam peruwiański jest doceniany za swoje wielowymiarowe działanie, ale wymaga odpowiedniego przygotowania technicznego. Niedopatrzenia w procesie recepturowym mogą prowadzić do powstawania niejednorodnych mieszanin lub utraty skuteczności terapeutycznej preparatu.
Niezgodności balsamu peruwiańskiego
Jednym z najczęstszych problemów podczas pracy z balsamem peruwiańskim są niezgodności z innymi składnikami recepty. Poniżej przedstawiono najważniejsze z nich:
- Balsam peruwiański + tlenek cynku/siarka/ichtiol Bezpośrednie połączenie tych składników powoduje wytrącenie osadu. Aby temu zapobiec, należy najpierw wymieszać balsam peruwiański z olejem rycynowym w stosunku 1:1. Następnie przygotowuje się tlenek cynku lub inne składniki oddzielnie, a na końcu łączy się wszystkie elementy recepty.
Połączenie z podłożem balsamu peruwiańskiego
Balsam peruwiański nie łączy się z olejami mineralnymi, co może stanowić problem w przypadku maści na bazie wazeliny. Aby rozwiązać ten problem:
- Wymieszać balsam z parafiną w stosunku 1:1.
- Połączyć powstałą mieszaninę z podłożem.
Jeśli w recepturze brak parafiny, należy ją dodać kosztem podłoża i opisać to w adnotacji recepty.
Przykład recepty nr 1
Rp.
Balsami peruviani
Paraffini liq aa 1,0
Vaselini albi ad 100,0
Mf. ung
D.S wg wskazań lekarza
Sposób wykonania:
Balsam peruwiański należy wymieszać z parafiną według recepty, a następnie powstałą emulsje wprowadzić stopniowo do podłoża i wymieszać.
Podobne podejście stosuje się w przypadku innych podłoży, takich jak:
- Masło kakaowe – tutaj również należy dodać olej parafinowy w stosunku 1:1, aby stworzyć emulsję dobrze mieszającą się z podłożem czopkowym.
Przykład recepty nr 2
Rp.
Balsami peruviani 0,2
Oleum cacao q.s.
Mf. supp. anal.
D.t.d No 12
D.S wg wskazań lekarza
Sposób wykonania:
By wykonać powyższą receptę należy w równych proporcjach dodać parafinę ciekłą kosztem masła kakaowego. Balsam peruwiański wymieszać z parafiną i wprowadzić do masy czopkowej. Dzięki temu zabiegowi balsam równomiernie rozprowadzi się w masie czopkowej.
Smalec – choć rzadziej używany, przez cały czas spotykany w niektórych recepturach. Procedura łączenia z parafiną pozostaje taka sama.
Dzięki tym zabiegom możemy uniknąć problemów takich jak rozwarstwienie czy zmniejszenie skuteczności terapeutycznej.
Co warto przekazać pacjentowi?
Balsam peruwiański zawiera liczne związki aromatyczne, co czyni go potencjalnie alergizującym. Dlatego podczas wydawania leku pacjentowi warto:
- Zaproponować wykonanie próby uczuleniowej na nieuszkodzonym fragmencie skóry, zwłaszcza gdy preparat będzie stosowany na rany lub owrzodzenia.
- Podkreślić konieczność krótkotrwałego stosowania preparatu, zgodnie z zaleceniami lekarza lub farmaceuty.
- Informować o możliwych reakcjach alergicznych – w razie wystąpienia zaczerwienienia, swędzenia lub podrażnienia należy przerwać stosowanie i skonsultować się z lekarzem.
Warto również wspomnieć, iż balsam peruwiański może plamić odzież, dlatego pacjenci powinni zachować ostrożność podczas aplikacji preparatów zawierających ten surowiec, szczególnie jeżeli w recepcie występuje on w dużych ilościach.
Czytaj także: Jak prawidłowo przygotować maść Kocha?
Podsumowanie
Powrót balsamu peruwiańskiego do praktyki recepturowej to dobra wiadomość, zważając na jego cenne adekwatności i szerokie zastosowanie. Jednak ze względu na specyficzne cechy tego surowca, jego wykorzystanie wymaga szczególnej uwagi i znajomości zasad łączenia z innymi składnikami. Dzięki odpowiedniej wiedzy farmaceuci mogą skutecznie wykorzystywać balsam peruwiański, dostarczając pacjentom skuteczne i bezpieczne preparaty.
Kończąc warto również dodać iż, aktualnie surowiec ten nie mieści się w limicie wyznaczonym przez NFZ w związku z tym pacjent każdorazowo prawdopodobnie, będzie dopłacać do wykonywanego leku, aż do kolejnej aktualizacji limitów cen za 1 gram surowca recepturowego.
Autor: mgr farm. Martyna Brzezińska
Bibliografia:
- R. Jachowicz – Receptura apteczna – Wydawnictwo Lekarskie PZWL wydanie II
- R. Jachowicz – Receptura apteczna – sporzadzenie leków jałowych i niejałowych – PZWL Wydanie I 2021 r
- Wydawnictwo Farmaceutyczne – Receptura niezbędnik dla początkujących i zaawansowanych – Wydanie I 2022 r
