Badanie rezonansem magnetycznym w diagnostyce nowotworów

Jedną z najczęstszych przyczyn zgonów w Polsce są nowotwory, które jednak – w wielu przypadkach – można stosunkowo wcześnie wykryć, dając sobie tym samym szansę na powrót do zdrowia. Uznane narzędzie w diagnostyce obrazowej nowotworów stanowi badanie rezonansem magnetycznym, które umożliwia wykrycie niebezpiecznych zmian we wczesnym stadium rozwoju.

Poniższy artykuł poświęcony diagnostyce onkologicznej z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego powstał we współpracy merytorycznej z ekspertem Europejskiego Centrum Zdrowia Otwock.

Badanie rezonansem onkologicznym w diagnostyce raka

Badanie rezonansem magnetycznym (MR) stanowi podstawowe narzędzie w procesie diagnozowania oraz monitorowania przebiegu choroby nowotworowej. Współczesna onkologia oparta jest na nowoczesnych technologiach, których dynamiczny rozwój obserwowany jest właśnie w dziedzinach medycznej diagnostyki obrazowej. W zależności od badanych obszarów ciała oraz diagnozowanych patologii, poszczególne technologie obrazowania ulegają optymalizacji w kierunku przedstawiania obrazów ciała ludzkiego w sposób jak najbardziej dokładny.

Rezonans magnetyczny to badanie, które umożliwia uzyskanie obrazu z wnętrza ciała, nie narażając pacjenta na niebezpieczne dla organizmu promieniowanie rentgenowskie.

Rezonans magnetyczny umożliwia otrzymywanie obrazów wszystkich okolic ciała o bardzo wysublimowanych adekwatnościach ułatwiających interpretację patologii, postawienie adekwatnego rozpoznania oraz zaplanowanie optymalnej terapii onkologicznej.

Rezonans magnetyczny – zastosowanie w onkologii

• Badanie rezonansem magnetycznym jest nieinwazyjną i bezpieczną metodą obrazowania – nie naraża Pacjenta na promieniowanie jonizujące.
• Jest to metoda powtarzalna – szczególnie korzystna u osób wymagających częstej kontroli, monitorowania efektów leczenia i oceny stopnia zaawansowania choroby nowotworowej.
• Środek kontrastowy stosowany w badaniu rezonansem magnetycznym wielokrotnie rzadziej wywołuje reakcję alergiczną niż jod stosowanych w konwencjonalnych metodach rentgenowskich (TK).
• Rezonans magnetyczny w onkologii identyfikuje zmiany nieuchwytne w innych metodach obrazowania. MR jest więc nieocenionym narzędziem w zakresie wczesnej diagnostyki onkologicznej i oceny wielu zmian ogniskowych i nowotworowych.
• Nieinwazyjnie ocenia drogi żółciowe (cholangiografia MR), naczynia krwionośne (angiografia MR), układ moczowy (urografia MR) bez potrzeby podawania kontrastu dożylnego. Kontrastem w tych badaniach są naturalne płyny: żółć, krew, mocz.
• Badanie rezonansem magnetycznym obrazuje tkanki miękkie, układ nerwowy, oraz nieprawidłowości, które mogą być „zasłonięte” przez kości w innych metodach obrazowania.
• W określonych wskazaniach umożliwia diagnostykę kobiet w ciąży oraz płodów.

ZOBACZ WIĘCEJ: TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

Rezonans magnetyczny – rodzaje badań

Badanie rezonansem magnetycznym wykonywane w diagnostyce nowotworów jest niezwykle dokładne i umożliwia obserwację naszych narządów wewnętrznych we wszystkich płaszczyznach.

W diagnostyce onkologicznej badanie MR przeprowadza się m.in. w celu wykrycia nowotworów płuc, mózgu, trzustki, wątroby, żołądka, pęcherza moczowego, nerek, tarczycy, a także narządów płciowych. Z uwagi na fakt, iż badanie rezonansem magnetycznym jest bezbolesne i nieinwazyjne, to może być wykonywane wiele razy.

• sekwencje gradientowe (gradient-echo) – stosowane do wykrywania ognisk krwotocznych m.in. w tkance nowotworowej;
• sekwencje supresji tłuszczu (STIR) – stosowane rutynowo w ocenie guzów kości i oczodołów;
• sekwencja FLAIR – korzystna w dokładnej charakterystyce guzów wewnątrzczaszkowych;
• transfer magnetyzacji (MT) – ułatwiający wykrywanie ognisk krwotocznych oraz zwiększający efekt wzmocnienia kontrastowego;
• badanie rezonansem magnetycznym z perfuzją MR – umożliwia ocenę mikrokrążenia w guzie i jego stopnia złośliwości;
• czynnościowy rezonans magnetyczny (fMRI) – pozwala na ocenę czynności kory mózgowej w okolicy procesu nowotworowego;
• cholangiopankreatografia MR, urografia MR, kolonografia MR, mielografia MR – służą do nieinwazyjnej oceny odpowiednich narządów.

WARTO WIEDZIEĆ: NAJCZĘSTSZE OBJAWY RAKA

Jaki aparat do rezonansu magnetycznego jest najlepszy

Szczególnie wysoka dokładność badania rezonansem magnetycznym charakteryzuje urządzenia 3-Teslowe, ponieważ wykorzystywane w nich 2-krotnie silniejsze pole magnetyczne pozwala na uzyskanie najwyższej rozdzielczości i jakości badania.

Jak wyjaśnia dr n. med. Łukasz Kownacki, specjalista radiologii i diagnostyki obrazowej z Zakładu Diagnostyki Obrazowej Europejskiego Centrum Zdrowia Otwock – podstawowym zjawiskiem rozróżniającym aparaty 1.5T i 3T jest tzw. magnetyzacja podłużna pojawiająca się w tkankach badanego pacjenta po wprowadzeniu go do aparatu. Wartość tej magnetyzacji wpływa na parametr jakości obrazu jakim jest stosunek sygnał/szum (SNR). Im wyższe natężenie pola tym magnetyzacja podłużna jest większa. W badaniach strukturalnych MR wykorzystywanych jest wiele rodzajów akwizycji obrazu (tzw. sekwencji) charakteryzujących się szeregiem parametrów (kilkanaście – kilkadziesiąt), które są od siebie uzależnione (zwykle zmiana jednego parametru wpływa na inne). W przypadku aparatu zainstalowanego w Europejskim Centrum Zdrowa Otwock zarówno system gradientowy, liczba (32) kanałów odbiorczych oraz 2 nadajniki w połączeniu z magnesem 3T dają największy dostępny klinicznie potencjał obrazowania w technologii.

Chociaż urządzenia diagnostyki obrazowej różnych generacji są do siebie z pozoru podobne, o ich możliwościach świadczą również specjalistyczne licencje dla różnych trybów pracy (tzw. klucze licencyjne) stanowiące znaczą część wartości całego urządzenia i w szczególnych przypadkach mające łączną wartość choćby kilku milionów złotych. Optymalizacja wykorzystania takich urządzeń polega nie tylko na opanowaniu funkcji tworzenia obrazów, ale również na posługiwaniu się zaawansowanym oprogramowaniem służącym obróbce wtórnej uzyskiwanych danych obrazowych.

Wartość diagnostyczna rezonansu magnetycznego w onkologii zależy nie tylko od klasy i parametrów samego aparatu, ale również od jego oprogramowania, i przede wszystkim wiedzy i doświadczenia osób obsługujących i opisujących wykonane badanie MR.

Badanie rezonansem magnetycznym – przygotowanie

Przed samym rezonansem konieczne jest przeprowadzenie badania poziomu kreatyniny w naszej krwi, a uzyskany wynik jest istotny przez 21 dni, jednak w przypadku osób, u których istnieje podejrzenie zaburzenia czynności nerek, badanie musi zostać przeprowadzone na 7 dni przed procedurą. Badanie rezonansem magnetycznym może trwać od 15 do choćby 90 minut.

• Przed badaniem rezonansem wykonaj badanie laboratoryjne krwi – określ poziom stężenia KREATYNINY. Badanie to jest niezbędne aby ocenić, czy można bezpiecznie podać kontrast dożylny pacjentowi.
• Na badanie załóż wygodną odzież, niezawierającą metalowych elementów takich jak suwak błyskawiczny, guziki metalowe czy biustonosz z metalowymi drutami.
• Na 2 do 4 godzin przed badaniem pacjent powinien pozostać na czczo jeżeli prawdopodobne jest podanie środka kontrastowego.
• Osoby przewlekle przyjmujące leki powinny je zażyć w dniu badania o zwykłej porze. Nie zaprzestawaj przyjmowania stałych leków, chyba, iż kierujący lekarz zaleci inaczej. Alergicy powinni przynieść na badanie leki, które regularnie przyjmują.
• Z uwagi na długi czas badania (od kilkunastu do kilkudziesięciu minut) lepiej bezpośrednio przed badaniem nie pić kawy oraz innych napojów, a na badanie zgłosić się z opróżnionym pęcherzem moczowym. Wyjątkiem są badania MR miednicy i urografii MR.
• Panie wykonujące badania MR głowy powinny zrezygnować w dniu badania z mocnego makijażu.
• W pracowni gdzie wykonuje się badania rezonansem magnetycznym wytworzone silne pole magnetyczne. Siła pola magnetycznego wytwarzana przez aparat MR jest około 15 000 razy większa od pola magnetycznego Ziemi (dla aparatu o parametrach 1,5 Tesla). Włączony aparat potrafi wprawić w ruch i przyciągnąć duże metalowe elementy. Dla swojego bezpieczeństwa opróżnij kieszenie. Pole magnetyczne wytwarzane przez rezonans może uszkodzić i rozmagnetyzować niektóre urządzenia. Telefon komórkowy, biżuterię, okulary, zegarek, aparat słuchowy, karty magnetyczne i odtwarzacz mp3 należy zostawić w szatni.
• Poinformuj personel medyczny przed badaniem, jeżeli cierpisz na choroby wątroby lub nerek – mogą one być przeciwwskazaniem do podania środków kontrastowych w czasie badania, masz jakieś poważne problemy zdrowotne, przeszedłeś operację, laparoskopię, artroskopię, jesteś w ciąży lub podejrzewasz, iż możesz być w ciąży
• Koniecznie poinformuj personel pracowni MR jeżeli masz wszczepiony rozrusznik serca, neurostymulator, implant ślimaka, wewnętrzny aparat słuchowy, pompę insulinową ponieważ z nielicznymi ich obecność wyklucza wykonanie badania MR.
• Wszczepione metaliczne implanty medyczne przed badaniem pacjenta w MR wymagają dostarczenia przez Pacjenta odpowiednich certyfikatów bezpieczeństwa wystawionych przez producenta.
• Stałe metalowe elementy zakłócają obraz badania i powodują artefakty – zamazanie obrazu. Wypełnienia zębów (plomby amalgamatowe) i implanty stomatologiczne nie mają istotnego znaczenia dla bezpieczeństwa pacjentów, ale mogą zakłócać obrazy okolicy twarzy lub mózgu.
• Zabierz ze sobą wyniki wcześniejszych badań obrazowych wraz z kliszami i płytami CD w celu porównania obrazów. jeżeli posiadasz wypisy ze szpitala, informacje o przebytych zabiegach dotyczące badanej okolicy ciała, to także weź je również ze sobą. Ułatwi to pracę specjaliście, który opisuje i interpretuje badania obrazowe.

CZY WIESZ JAK WYKRYĆ RAKA?

Rezonans magnetyczny – przebieg badania

• Nakłucie żyły i założenie wenflonu – podanie środka kontrastowego. Wenflon może spowodować pewien dyskomfort, a po jego usunięciu może pojawić się niewielkie zasinienie. Podczas podawania kontrastu pacjent może odczuwać uczucie zimna w okolicy żyły.
• Pacjent leży na ruchomym stole, badaną okolicę ciała ma otoczoną przez dodatkową cewkę (np. kolano, nadgarstek, bark). W przypadku badań, np. jamy brzusznej badana okolica ciała może zostać otoczona pasem specjalnych odbiorników.
• Pacjent wjeżdża do środku urządzenia zwykle w kształcie długiej tuby (do wnętrza magnesu). Zaleca się, aby pozostawał w bezruchu na czas badania.
• Niektóre aparaty MR zaprojektowano tak, aby magnes nie otaczał całkowicie badanej osoby (otwarte MRI). Są one szczególnie przydatne do badania pacjentów, którzy boją się zamkniętej przestrzeni, są bardzo otyli lub znajdują się w pozycji przymusowej.
• Podczas badania pacjent pozostaje sam w pomieszczeniu z aparatem. Technik obserwuje badaną osobę z pokoju obok, może rozmawiać z nią dzięki dwukierunkowego interkomu. Każdy pacjent trzyma w dłoni przycisk, którym może zaalarmować personel i przerwać badanie. Niektóre badania wymagają współpracy pacjenta z technikiem wykonującym badanie. Możesz być proszony o kilkusekundowe wstrzymanie oddechów – im mniej ruchu tym lepszy obraz badania.
• Nie wystrasz się hałasu. Stukoty i buczący odgłos o różnej częstotliwości jest prawidłowy dla tego urządzenia.

Aby upewnić się, iż po podaniu kontrastu nie wystąpiła żadna reakcja alergiczna, to warto pozostać na terenie placówki przez ok. godzinę. jeżeli chodzi natomiast o wyniki badania, to najczęściej są one do odebrania w ciągu co najmniej kilku dni od jego przeprowadzenia (pacjent otrzymuje je w postaci opisu, a także płyty CD z zapisanym na niej obrazem).

Diagnostyka obrazowa nowotworów – komentarz eksperta

Technologie medyczne ulegają stałej ewolucji, a kolejne generacje sprzętu w najbardziej zaawansowanych dziedzinach diagnostyki obrazowej pojawiają się co kilka lat.

Dzięki najnowszym postępom w diagnostyce z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego coraz bardziej realna staje się całościowa ocena stanu zdrowia oparta o morfologiczne i czynnościowe obrazowanie całego organizmu człowieka. Kwestią czasu jest rozpropagowanie metod badania całego ciała dzięki rezonansu magnetycznego (tzw. Whole Body MR) jako metody przesiewowej, umożliwiającej uchwycenie np. nowotworowych zmian ogniskowych zanim pojawią się jakiekolwiek objawy raka, a choćby wcześniej niż ulegają podwyższeniu markery nowotworowe w surowicy krwi.

Wraz z rozwojem technik obrazowania pojawiają się również możliwości stosowania specyficznych tkankowo środków kontrastowych mających powinowactwo do określonych rodzajów receptorów np. na powierzchni komórek nowotworowych.

– Rozwój metod diagnostyki obrazowej coraz bardziej przybliża nas w kierunku technik umożliwiających również jednoczasowe postępowanie terapeutyczne. Do niedawne te możliwości istniały jedynie dla działania pod kontrolą angiografów albo ultrasonografów (np. ablacje zmian nowotworowych przy zastosowaniu fali elektromagnetycznej wysokiej częstotliwości). Swoistym przełomem w dziedzinie najbardziej wysublimowanych technik obrazowych jest wprowadzenie metod ogniskowania silnej wiązki ultradźwiękowej pod bieżącą kontrolą obrazowania metodą rezonansu magnetycznego (HIFU) – podsumowuje dr n. med. Łukasz Kownacki, specjalista radiologii i diagnostyki obrazowej z Zakładu Diagnostyki Obrazowej Europejskiego Centrum Zdrowia Otwock.

ZOBACZ WIĘCEJ: DIAGNOSTYKA ONKOLOGICZNA

Post Badanie rezonansem magnetycznym w diagnostyce nowotworów pojawił się poraz pierwszy w Zwrotnikraka.pl.