„Apteka dla Aptekarza 2.0” wprowadzona niezgodnie z Konstytucją

Trybunał Konstytucyjny w swoim wyroku stwierdził, iż zmiany w Prawie farmaceutycznym określane jako „Apteka dla Aptekarza 2.0” wprowadzono niezgodnie z Konstytucją. Konsekwencją takiego wyroku jest uchylenie tej regulacji, co nastąpiło z dniem ogłoszenia wyroku. Orzeczenie zapadło jednogłośnie. Wniosek o zbadanie konstytucyjności „Apteki dla Aptekarza 2.0” złożył Prezydent RP.

Przypomnijmy, iż dokładnie 28 września 2023 roku w życie weszła nowelizacja ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw. Jej elementem była też zmiana ustawy Prawo farmaceutyczne, której celem było uszczelnienie przepisów „Apteki dla Aptekarza” z 2017 roku. Dlatego właśnie nowelizację tę potocznie nazywa się: „Apteka dla Aptekarza 2.0” („AdA 2.0”).

• Czytaj również: „Apteka dla Aptekarza 2.0″ wchodzi w życie. Co to oznacza?

Ustawa wprowadziła zmiany uniemożliwiające przejmowanie kontroli, w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną przez osoby inne niż farmaceuci lub spółki z ich udziałem oraz przez podmioty, które już prowadzą, w sposób bezpośredni lub pośrednio, co najmniej 4 apteki ogólnodostępne. Niedopuszczalne było także przejęcie kontroli nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną przez osobę, która wchodzi w skład organów spółki posiadającej zezwolenie na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej lub zajmującej się pośrednictwem w obrocie produktami leczniczym. Za naruszenie tych zakazów przewidziano także kary finansowe.

Niekonstytucyjny proces legislacyjny

Zmiany w ustawie Prawo farmaceutyczne wprowadzono do nowelizacji ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw, na drodze poprawki poselskiej. Stało się to na etapie pierwszego czytania w Sejmie. I to właśnie takiego sposobu wprowadzenia zmian dotyczył między innymi wniosek Prezydenta. Trybunał Konstytucyjny potwierdził, iż taki przebieg procesu legislacyjnego był niezgodny z art. 118 ust. 1 i 3 oraz art. 119 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż nie można na drodze poprawki wprowadzić przepisów, które nie były związane z pierwotnym zamysłem nowelizacji. A tak było w tej sytuacji. Do ustawy o ubezpieczeniach eksportowych, wprowadzono zmiany w Prawie farmaceutycznym. Odbyło się to praktycznie bez uzasadnienia i oceny skutków regulacji.

• Czytaj również: Trybunał Konstytucyjny zajmie się „Apteką dla Aptekarza 2.0”

W ustnym uzasadnieniu swojego wyroku Trybunał zwrócił też uwagę, iż w tym samym czasie w Sejmie procedowane były inne ustawy – związane z systemem ochrony zdrowia – nad którymi pracowała sejmowa Komisja Zdrowia. Mimo to zmiany w Prawie farmaceutycznym wprowadzono do nowelizacji ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych.

– Trybunał orzekł o niezgodności art. 2 i art. 12 ustawy nowelizującej z art. 118 ust. 3 Konstytucji stwierdzając, iż zakres poprawek stanowił w rzeczywistości nową inicjatywę ustawodawczą, zaś wnioskodawcy poprawek nie odnieśli się do wydatków związanych z wejściem w życie takiej zmiany w ustawie prawo farmaceutyczne – czytamy w komunikacie prasowym.

„Apteka dla Aptekarza” i hurtowni?

Przed wydaniem orzeczenia odbyło się wysłuchanie przedstawicieli Prezydenta oraz Naczelnej Izby Aptekarskiej. Okazało się bowiem, iż do Trybunału Konstytucyjnego NIA skierowała obszerny jako „Amicus Curiae”. Samorząd zawodu farmaceuty reprezentował przed Trybunałem radca prawny Naczelnej Izby Aptekarskiej – mec. Krzysztof Baka. W długi wystąpieniu odnosił się do kwestii związanych z powodem wprowadzenia i skutkami uchylenia „Apteki dla Aptekarza 2.0”.

– Uchylenie tej nowelizacji będzie oznaczać koniec aptek indywidualnych w Polsce – mówił Krzysztof Baka.

Przedstawiciel Prezydenta – prof. Dariusz Dudek – argumentując jego wniosek bardzo szeroko opisywał okoliczności i konsekwencje wprowadzenia „Apteki dla Aptekarza”. Poruszał między innymi wątek korzyści, jakie z tego tytułu miała odnieść hurtownia farmaceutyczna Neuca. W trakcie trwania posiedzenia Trybunały Konstytucyjnego firma ta niemal natychmiast wydała oświadczenia, w którym zdementowała te informacje.

• Czytaj również: „Apteka dla Aptekarza 2.0” skierowana do Trybunału Konstytucyjnego

– Po raz kolejny oświadczamy, iż Neuca nie była inspiratorem ani nie brała udziału w jakichkolwiek pracach związanych z ustawami potocznie określanymi jako Apteka dla Aptekarza (AdA). Przypisywanie nam kontaktów politycznych z jakimikolwiek partiami jest zwykłym pomówieniem. Podobnie jest z oskarżaniem Neuca o podnoszenie cen leków czy osiąganie nadmiernych korzyści wynikających z wprowadzanych przez kolejne rządy regulacji rynkowych – czytamy w komunikacie.

Neuca zaprotestowała przeciw „posługiwaniu się kłamstwem i powoływaniem się wydarzenia, które nie miały miejsca”. Poinformowała też, iż wobec osób, które notorycznie szargają dobre imię Neuca, wbrew informacjom które od Neuca otrzymały, będzie podejmować kroki prawne.

Bez oceny merytorycznej „Apteki dla Aptekarza 2.0”

Choć w mowach zarówno przedstawiciela Prezydenta, jak i Naczelnej Izby Aptekarskiej pojawiało się wiele wątków oceniających powody i skutki wprowadzenia „Apteki dla Aptekarza 2.0”, sam Trybunał Konstytucyjny do tej kwestii się nie odniósł. Ograniczył się do zbadania zgodności procedury uchwalania wskazanych przepisów z wymogami konstytucyjnymi. Nie oceniał więc merytorycznie samej „Apteki dla Aptekarza 2.0”.

– Trybunał orzekł o niezgodności art. 2 i art. 12 ustawy nowelizującej z art. 118 ust. 3 Konstytucji stwierdzając, iż zakres poprawek stanowił w rzeczywistości nową inicjatywę ustawodawczą, zaś wnioskodawcy poprawek nie odnieśli się do wydatków związanych z wejściem w życie takiej zmiany w ustawie prawo farmaceutyczne – czytamy w komunikacie.

• Czytaj również: Prezydent podpisał „AdA 2.0”, ale będzie kontrola Trybunału Konstytucyjnego

W rezultacie w pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na zbędność wydania wyroku. Nie analizował więc pozostałych wniosków Prezydenta, które dotyczy już kwestii merytorycznych wprowadzonych zmian.

©MGR.FARM