Polska była wzorem
Przez kilka dekad przykład Polski stanowił dowód na skuteczność walki z chorobami odtytoniowymi. W jednym z najczęściej sięgających po papierosy w latach 80. społeczeństw na świecie udało się zredukować liczbę palaczy o ponad połowę.
Doprowadziło to m.in. do spadku częstości zachorowań i umieralności z powodu raka płuca u mężczyzn w średnim wieku prawie o dwie trzecie. Była to przede wszystkim zasługa Narodowego Programu Ograniczenia Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu (NPOZNPT) uchwalonego przez Sejm w 1995 r. Z trudnych do zrozumienia powodów zaniechano realizacji tego programu w 2016 r., co doprowadziło do gwałtownego wzrostu konsumpcji papierosów.
W ostatnich dziesięcioleciach osiągnęliśmy w Polsce niezwykły postęp w walce z chorobami odtytoniowymi. Jeszcze w latach 80. ubiegłego wieku spożycie tytoniu w Polsce należało do najwyższych na świecie. Na początku lat 90. rocznie sprzedawano ponad 100 mld papierosów. Od tego czasu poziom palenia spadł o ponad połowę, a w 2015 r. sprzedano ok. 41 mld sztuk.
Mniej palących, zdrowsze społeczeństwo
Od kiedy Polacy zaczęli masowo rzucać palenie, gwałtownie spadać zaczęły również zachorowania i umieralność na choroby przyczynowo związane z papierosami, jak m.in. rak płuca, zawały serca.
Jedną z najważniejszych inicjatyw prowadzących do zerwania z tytoniem i zapobiegania zachorowaniu i śmierci z powodu tej choroby jest akcja „Rzuć palenie razem z nami”, stworzona na przykładzie amerykańskiego programu „Great American Smokeout”. W Polsce akcja ta, prowadzona od początku lat 90. przez Fundację „Promocja Zdrowia” oraz inne organizacje zdrowotne, była historycznie jedną z najskuteczniejszych inicjatyw zdrowotnych.
W niektórych latach choćby do pół miliona byłych palaczy deklarowało, iż zerwało z nałogiem właśnie dzięki tej akcji. Naturalny eksperyment pokazuje, iż zmniejszenie częstości palenia dzięki dobrze zaplanowanej, rozłożonej w czasie, i efektywnej narodowej strategii (NPOZNPT 1995–2016 – uchwalony przez Sejm w 1995 r.), prowadzi do spadku zachorowalności i umieralności na choroby odtytoniowe.
Alarmujący wzrost sprzedaży papierosów
Niestety, w 2016 r. zaniechano realizacji skutecznie działającego NPOZNPT, a w ostatnich latach doszło w Polsce do alarmującego wzrostu sprzedaży papierosów o 20 proc.! Sprzedaż zwiększyła się z 41 mld w 2015 r. do 50 mld sztuk w 2022 r., a dostępność ekonomiczna wyrażona liczbą paczek papierosów do kupienia za minimalną pensję zwiększyła się prawie o 50 proc. w tym czasie!
Jest to niezwykle niebezpieczne zjawisko, które zagraża zmniejszającej się umieralności na raka płuca, a także zachorowalności i umieralności z powodu innych chorób wynikających z palenia tytoniu, m.in. chorób układu krążenia.
Według szacunku prof. Richarda Peto z Oxfordu wzrost konsumpcji papierosów o 9 miliardów sztuk doprowadzi do dodatkowego, corocznego zwiększenia o 9 tys. liczby zgonów z powodu chorób tytoniowych. Należy pamiętać, iż w kraju przez cały czas pali papierosy ok. 7 mln Polek i Polaków (w 1990 r. paliło ok. 15 mln osób), a corocznie stale ponad 20 tys. rodaków umiera z powodu raka płuca.
Wobec tych niepokojących faktów Fundacja „Promocja Zdrowia” zwraca się z apelem i wzywa wszystkie instytucje i organizacje, które odpowiadają za zdrowie Polaków, do przywrócenia Narodowego Programu Ograniczenia Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu. W tej sytuacji epidemiologicznej niezbędne wydaje się wyodrębnienie w naszym kraju Ministerstwa Zdrowia Publicznego.
.
