Dyskusje o wpływie semaglutydu i innych analogów GLP-1 na zdrowie psychiczne pacjentów nie milkną od momentu wprowadzenia ich na rynek. Opublikowane na łamach JAMA Psychiatry wyniki wydają się zamykać pewien etap rozmów na temat bezpieczeństwa tej grupy leków. Autorzy badania podkreślają, iż stosowanie analogów GLP-1 nie tylko nie powodowało działań niepożądanych ze strony OUN i nie nasilało objawów depresyjnych. Wiązało się wręcz z poprawą jakości życia związanej ze zdrowiem fizycznym i psychicznym, a także było pomocne dla tych pacjentów, u których stwierdzono zaburzenia odżywiania np. jedzenie pod wpływem emocji.
„Mamy już pewność” – twierdzą naukowcy
Naukowcy, którzy analizowali dostępne badania w omawianym obszarze, podkreślają, iż osoby z otyłością i cukrzycą bardzo często czują się gorzej psychicznie. Obserwuje się u nich też nasilone zaburzenia poznawcze. W świetle nowoopublikowanych wyników agoniści receptora peptydu glukagonopodobnego 1 wydają się więc być szczególnie dobrym wyborem leczenia cukrzycy i otyłości, ze względu na swoje jednoczesne pozytywne oddziaływanie na zdrowie psychiczne.
– Wyniki te dają nam pewność, iż analogi GLP-1 są bezpieczne w kontekście zdrowia psychicznego i sugerują, iż leczenie lekami z tej grupy powoduje poprawę samopoczucia fizycznego, psychicznego i emocjonalnego – podkreślają autorzy przeglądu systematycznego i metaanalizy.
W nowym przeglądzie systematycznym uwzględniono osiemdziesiąt randomizowanych badań klinicznych z udziałem 107 860 pacjentów. (43 251 kobiet i 64 608 mężczyzn) Średni wiek uczestników analizowanych badań wynosił 60,1 lat.
Analogi GLP-1 mogą leczyć choroby i zaburzenia psychiczne
– Według naszej analizy analogi GLP-1 mają duży potencjał w leczeniu niektórych zaburzeń poznawczych i chorób w zakresie zdrowia psychicznego. przez cały czas jednak należy zachować ostrożność, ponieważ przyjęcie ogólnych metod leczenia medycznego do psychiatrii (na przykład insulinoterapii) czasami prowadziło do szkodliwych konsekwencji dla pacjentów. – tłumaczą autorzy przeglądu badań.
Analogi GLP-1, ze względu na ich znaczące korzyści w przypadku stosowania przy jednych z najbardziej rozpowszechnionych chorób i zaburzeń na świecie, czyli cukrzycy i/lub otyłości, zostały okrzyknięte „lekami przełomowymi”. w tej chwili są one bardzo często stosowane, zarówno we wskazaniach wymienionych w ChPL , jak i off label, czyli poza wskazaniami. Powszechne stało się ich przepisywanie w celu utraty wagi u wielu grup pacjentów, nie tylko tych z otyłością, ale także w celu utraty „kilku kilogramów”. Ze względu na tak częste użycie, badania dotyczące bezpieczeństwa tej grupy leków stały się priorytetem na liście projektów wielu środowisk naukowych.
Czy analogi GLP-1 przenikają przez barierę krew-mózg?
Ważną kwestią, która często była podnoszona i wymagała wyjaśnienia jest to, czy jakikolwiek analog GLP-1 może przenikać przez barierę krew-mózg i w związku z tym wykazywać jakąkolwiek aktywność neurobiologiczną w OUN, co skutkowałoby zmianami poznawczymi lub behawioralnymi.
Dzisiaj istnieje już wiele dowodów na to, iż niektóre leki z tej grupy mogą działać neuroprotekcyjnie w chorobach neurodegeneracyjnych (np. choroba Alzheimera, choroba Parkinsona). To sugeruje, iż przedostają się do OUN i oddziaływają na receptory zlokalizowane w mózgu. Najprawdopodobniej nie wszystkie analogi GLP-1 łatwo przekraczają barierę krew-mózg. Niektóre z nich np. semaglutyd, mogą działać poprzez struktury okołokomorowe, które mają bardziej przepuszczalną barierę. Inne badania wskazują też, iż cząsteczki tych leków mogą dostawać się do mózgu przez tanycyty. To specjalne komórki glejowe wyściełającymi podłoże trzeciej komory mózgu. Kontrolują one wydzielanie neuropeptydów przez neurony podwzgórza do krążenia wrotnego przysadki mózgowej. Regulują też wymianę krew–mózg i krew–płyn mózgowo-rdzeniowy.
- Czytaj również: Czy analogi GLP-1 zaostrzają przebieg chorób psychiatrycznych?
Wiadomo także, iż niektóre domniemane efekty analogów GLP-1 na zdrowie psychiczne i funkcje poznawcze mogą nie wymagać bezpośredniej aktywności w OUN. Są raczej efektem działania pośredniego poprzez mechanizmy immunologiczne, endokrynno-metaboliczne i oś jelitowo-mózgową. Cenną informacją, która dodatkowo uzupełnia wiedzę na temat działania analogów GLP-1 jest ta, iż w przebiegu niektórych chorób lub zaburzeń psychiatrycznych zaobserwowano nieszczelną barierę krew-mózg, co może dodatkowo zwiększać penetrację cząsteczek leku do mózgu.
Źródła:
- Pierret ACS, Mizuno Y, Saunders P, et al. Glucagon-Like Peptide 1 Receptor Agonists and Mental Health: A Systematic Review and Meta-Analysis. JAMA Psychiatry. Published online May 14, 2025.
- De Giorgi, R., Ghenciulescu, A., Dziwisz, O. et al. An analysis on the role of glucagon-like peptide-1 receptor agonists in cognitive and mental health disorders. Nat. Mental Health 3, 354–373 (2025).
- Dong M, Wen S, Zhou L. The Relationship Between the Blood-Brain-Barrier and the Central Effects of Glucagon-Like Peptide-1 Receptor Agonists and Sodium-Glucose Cotransporter-2 Inhibitors. Diabetes Metab Syndr Obes. 2022 Aug 22;15:2583-2597.
©MGR.FARM
