Na podstawie nowych danych z badania ARTEMIS-PC, analiza krążącego DNA nowotworowego może stanowić szybkie i wiarygodne narzędzie do monitorowania odpowiedzi na leczenie u pacjentów z zaawansowanym rakiem trzustki.
Badanie ARTEMIS-PC, zaprezentowane na spotkaniu ASCO dotyczącym nowotworów przewodu pokarmowego (ASCO Gastrointestinal Cancers) w 2025 roku, sugeruje, iż analiza ctDNA może być efektywnym i precyzyjnym narzędziem monitorowania leczenia zaawansowanego raka trzustki. Dotychczas monitorowanie terapii opierało się na technikach obrazowych, takich jak tomografia komputerowa (TK), oraz markerach nowotworowych (CEA, CA19-9), które mają swoje ograniczenia, takie jak niska specyficzność i opóźnienia w wykrywaniu progresji.
W badaniu ARTEMIS-PC wzięło udział 99 pacjentów z wcześniej nieleczonym, nieresekcyjnym rakiem trzustki w stadium III lub IV. Większość (86%) była leczona gemcytabiną i nab-paklitakselem. 88% pacjentów zakwalifikowanych do badania miało chorobę resztkową wykrytą w badaniach molekularnych (MRD), podczas obserwacji u 33 pacjentów (40,7%) osiągnięto eliminację ctDNA, co wiązało się z wyższym odsetkiem odpowiedzi obiektywnej, lepszą kontrolą choroby i dłuższym czasem wolnym od progresji.
Przeprowadzono analizę spersonalizowanych paneli MRD, bazujących na genetycznych zmianach charakterystycznych dla nowotworu, w celu monitorowania odpowiedzi pacjentów na leczenie systemowe.
Podczas obserwacji eliminacja ctDNA (konwersja do statusu MRD-negatywnego) została osiągnięta u 40,7% pacjentów. Ta eliminacja była związana z:
- wyższym odsetkiem odpowiedzi obiektywnej ORR (61,5% vs 17,6%),
- lepszą kontrolą choroby (100% vs 64,7%),
- dłuższym czasem wolnym od progresji PFS (9,0 vs 3,5 miesiąca).
Analiza wykazała, iż ctDNA przewyższa tradycyjne markery CEA i CA19-9 w przewidywaniu kontroli choroby. W przypadku progresji nowotworu potwierdzonej TK, u 80% pacjentów analiza ctDNA pozwoliła na wcześniejsze wykrycie progresji, średnio 56 dni przed potwierdzeniem obrazowym.
Wyniki badania dostarczają informacji, które mogą wspierać rozwój spersonalizowanych strategii leczenia opartych na ctDNA, a planowane są dalsze badania.
