Przede wszystkim należy wiedzieć, iż ambiwertyk to trzeci typ osobowości, znajdujący się pomiędzy ekstra- i introwertykiem, łączący w sobie niektóre ich cechy. Większość społeczeństwa przejawia cechy charakterystyczne dla więcej niż jednego modelu osobowości – stąd właśnie potrzeba wyłonienia trzeciego typu, czyli ambiwertyka.

Przedrostek “ambi-” pochodzi od łacińskiego “ambo”, czyli “oboje”. Sama nazwa wskazuje, iż sposób interakcji i reakcji na otaczający ambiwertyka świat będzie czerpał zarówno z intro-, jak i ekstrawersji. Szacuje się, iż około 30 proc. ludzi na świecie to ambiwertycy.

Ambiwertyk to osoba o osobowości łączącej cechy introwertyka i ekstrawertyka. Typy osobowości opracował na początku XX wieku Carl Jung, który wyróżnił wtedy introwersję oraz ekstrawersję. Są to przeciwstawne typy osobowości:

• introwertyk jest osobą skupioną na świecie wewnętrznym, na swoim wnętrzu. Niechętnie wychodzi z inicjatywą, źle się czuje w tłumie ludzi, jest nieśmiały, trudno nawiązuje nowe kontakty;
• ekstrawertyk to z kolei osoba, która żyje na wewnątrz, dobrze czuje się w grupie, kiedy uwaga skupia się na nim, jest energiczny, lubi rozmawiać i łatwo nawiązuje nowe kontakty.

Ponieważ nie ma tylko ekstrawertyków i introwertyków, ale są także osoby z cechami zarówno jednych i drugich, to zaczęto wyróżniać trzeci typ osobowości, a mianowicie ambiwersję. Twórcą pojęcia jest psycholog Hans Eysenck, badacz teorii Junga z 1921 roku. Wyróżnił on ambiwertyka jako posiadacza zarówno cech ekstrawertycznych, jak i introwertycznych.

Ambiwertycy to osoby dobrze zorganizowane, skupione na swoim wnętrzu, ale nie do przesady, dobrze odnajdujące się wśród ludzi, uważani są na najbardziej stabilnych emocjonalnie oraz towarzyskich. Należy pamiętać, iż cechy osobowości określają sposób interakcji z otoczeniem, kontaktów z innymi ludźmi, naturalną zdolność do odnajdywania się w grupie innych. Ambiwertyk wykazuje także cechy introwertyczne, jak np. potrzebę samotności czy po prostu wyciszenia, ale uważany jest za osobę, która w zależności od sytuacji potrafi się odnaleźć i nie odczuwa przy tym dyskomfortu.

Co wyróżnia ten typ osobowości? Łączy on cechy ekstrawertyka z cechami introwertyka, czyli np.:

• dobrze czuje się w samotności, ale nie ma problemu w kontaktach z innymi ludźmi, łatwo nawiązuje znajomości, nie ma problemu z wypowiadaniem się na łamach grupy;
• efektywnie pracuje w grupie, nie boi się samodzielnych zadań;
• posiada dużą intuicję społeczną,
• nie jest duszą towarzystwa, jak ekstrawertyk, ale potrafi rozmawiać i jest dobrym słuchaczem, przez co zyskuje w oczach ludzi;
• posiadają różne zainteresowania, ale nie mają problemu ze skupieniem się na jednym zadaniu i dążeniu do celu;
• dobrze czują się samotnie w domu, dobrze w grupie ludzi;
• ambiwertyk potrzebuje czasu dla siebie, żeby się wyciszyć.

Krytycy teorii Junga zwracali uwagę, iż nic nie jest czarno-białe, a podział na introwertyków i ekstrawertyków właśnie taki jest. Pojęcie ambiwertyka i ambiwersji Hansa Eysencka idealnie wpasowuje się pomiędzy.

Ambiwersja jest mieszanym typem osobowości. Łączy w sobie zarówno cechy introwertyka, jak i ekstrawetryka. Ambiwertyk potrafi odnaleźć się w sytuacjach trudnych dla introwertyka, czyli np. w grupie, w towarzystwie, a jednocześnie cechą osobowości ambiwertycznej jest fakt, iż dobrze czuje się w samotności. Nowe pojęcie w psychologii, czyli ambiwertyk i ambiwersja idealnie oddają cechy typowe dla osób o typie osobowości pomiędzy intro- i ekstrawersją.

Introwertycy to osoby skupione na swoim wnętrzu, nie mają potrzeby kontaktów z innymi ludźmi, a jeżeli już one następują – są dla nich męczące. Odpoczynek i regeneracja zachodzą w ciszy, w domu, z dala od innych. Introwertycy to świetni słuchacze, spokojni i zrównoważeni, nie podejmują pochopnych decyzji i zastanawiają się nad tym, co mówią.

Ekstrawertycy uwielbiają spędzać czas z ludźmi, w grupie. Świetnie czują się, kiedy uwaga innych jest skupiona na nich, są bardzo otwarci na innych, ale lepiej mówią niż słuchają innych. Ekstrawertycy pod wpływem emocji mogą wpadać w histerie, często też nie zastanawiają się nad tym co mówią oraz działają pod wpływem bodźców.

Ambiwertycy to osoby pomiędzy – w klasycznym podziale są po środku, łącząc różne cechy esktra- i introwertyków. Ten pośredni rodzaj osobowości potrafi brać udział w wydarzeniach towarzyskich, dostosować się do potrzeb wynikających z różnych sytuacji, a także spędzać czas samotnie. Ambiwersja zachowuje równowagę między introwersją a ekstrawersją.

Mówiąc o idealnej pracy dla ambiwrtyka, należy uwzględnić przede wszystkim indywidualne preferencje oraz predyspozycje. Poza tym, warto wziąć pod uwagę:

• zalety ambiwertyka: elastyczność, empatia, kreatywność i otwartość, pracowitość, dobre umiejętności społeczne oraz samodzielność i jednocześnie – towarzyskość.
• wady: niejednoznaczność, trudności w zrozumieniu jego potrzeb (choć elastyczny, to ambiwertyk może wysyłać zmienne sygnały – czasami potrzebuje samotności, a czasami grupy), trudność w podejmowaniu decyzji (problemy wynikają z potrzeby balansowania między kontaktami z ludźmi, co czasem osłabia ich zdolność do podejmowania szybkich decyzji).

Teoretycznie ambiwertycy są wyjątkowo korzystnymi kandydatami na rynku pracy, ponieważ łączą cechy ekstrawertyka i introwertyka. Potrafią słuchać, zarządzać, empatycznie podchodzić do innych, a także realizują się zarówno w grupie, jak i w samotności.

Najlepsze stanowiska dla ambiwertyka związane są ze sprzedażą i marketingiem. Ze względu na swój typ osobowości ambiwertycy wysłuchają uważnie potrzeb, doradzą, spełnią oczekiwania innych, a także zareklamują produkt i utrzymają grupę odbiorców. Potrafią jednocześnie uwzględniać potrzeby klienta oraz reklamować inne usługi. Odnajdą się także jako nauczyciele, nie mają problemu z wystąpieniami publicznymi, a więc mogą być szkoleniowcami czy wykładowcami. Dobrze czują się także w negocjacjach. Powinni także odnaleźć się zarówno przemawiając przed tłumem i spotykając się z ludźmi, jak i w zadaniach wymagających samotności, skupienia i dobrej organizacji.

Niestety wadą bycia ambiwertykiem będzie to, iż można go podświadomie zachęcić do różnych rzeczy – często podejmują oni decyzję pod wpływem oczekiwań innych osób.

Ambiwertyk odnosi się do ludzi w sposób zależny od sytuacji. Oznacza to, iż lubi spędzać czas zarówno samotnie, jak i grupowo. W zależności od indywidualnych potrzeb jednostki będzie on ładował akumulatory w inny sposób. Ambiwertycy w życiu osobistym potrafią pójść na kompromis, budują lojalność i zaufanie oraz pozwalają na różne zachowania, starając się je zrozumieć. Wyróżnia ich wspomniana już elastyczność, chociaż czasami miewają skłonności do przesadzania, a także mogą wprowadzać zamęt i niejednoznaczność, ponieważ bliscy nie wiedzą, czy akurat potrzebują samotności czy uwagi (czyli w jakim “trybie” są – ekstrawertyka czy introwertyka).

Ambiwertycy miewają także trudności w utrzymaniu równowagi między życiem prywatnym a zawodowym – z jednej strony są bardzo ambitni i chcą osiągnąć sukces, a z drugiej potrzebują chwili odpoczynku i wytchnienia.

Na osobowość człowieka składa się wiele cech, m. in. charakter, temperament, inteligencja, poczucie własnej wartości, postrzeganie świata, wyznawane wartości i potrzeby. Osobowość w psychologii to zespół cech, a także czynników determinujących różne zachowania i w efekcie – mających bezpośredni wpływ na osobowość. Poszczególne cechy, które nas wyróżniają wypracowujemy indywidualnie wraz z upływem czasu.

Czy warto być ambiwertykiem? Statystycznie jedna trzecia wszystkich ludzi na świecie to właśnie ambiwertycy. Osoba o tym typie osobowości czuje się dobrze w wielu sytuacjach, które u ekstrawertyka lub introwertyka będą wywoływać dyskomfort.

Ambiwertyk może być doskonałym słuchaczem i doskonałym mówcą, zmieniać niektóre cechy swojej osobowości w zależności od sytuacji, dopasowywać się do innych, być elastycznym. Niestety ma też swoje wady, ale występują one w różnych typach osobowości. Przede wszystkim ambiwertyk może podejmować decyzje pod wpływem innych ludzi, często chce się przypodobać, zaspokoić potrzeby inych, stara się dobrze odnaleźć w relacjach międzyludzkich, co w konsekwencji może prowadzić do nieprzemyślanych zachowań czy właśnie – decyzji.

Do psychologa warto udać się zawsze wtedy, kiedy cechy i zachowania, określające sposób interakcji i reakcji, zaczynają wywoływać u nas dyskomfort. W sytuacji, kiedy potrzebujemy rozmowy, wsparcia lub gdy chcemy wydobyć nasze dobre cechy na powierzchnię i pracować nad nimi. Wizyta u doświadczonego psychologa potrafi zmotywować do działania, do zmian, ale daje także inne spojrzenie na sytuację, pozwala wyciągnąć więcej wniosków oraz zauważyć coś, co sami moglibyśmy przeoczyć.

Źródła

1. C. G. Jung, Zasadnicze problemy psychoterapii, [w:] Praktyka psychoterapii. Przyczynki do problematyki psychoterapii i do psychologii przeniesienia, Warszawa 2007,
2. K. Martowska, Model uwarunkowań kompetencji społecznych [dostęp 07.09.2023],
3. M. Raszewska-Kursa, Ambiwerstwo. Przewaga, Kraków 2020,
4. J. Strelau, Wymiary i struktura temperamentu, [w:] Psychologia temperamentu. Warszawa 2002,
5. J. Strelau, Badania nad temperamentem [dostęp 07.09.2023].