Mieszkańcy kilku województw otrzymali pilny komunikat od Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. W lasach pojawią się tajemnicze kapsułki zrzucane z samolotów. Władze ostrzegają: absolutnie nie wolno ich dotykać. Właściciele psów i kotów muszą być szczególnie czujni.
Fot. Warszawa w Pigułce
RCB wysłało alerty do mieszkańców kilku regionów Polski. W województwach kujawsko-pomorskim, warmińsko-mazurskim i kilku innych trwa lub niedługo rozpocznie się akcja szczepienia dzikich lisów przeciwko wściekliźnie. Z samolotów zrzucane będą specjalne przynęty zawierające szczepionkę.
Kapsułki swoim wyglądem przypominają zwykłą karmę dla zwierząt lub przynęty wędkarskie. To brązowo-zielone lub brązowe kostki albo kulki o stałej konsystencji, a w środku znajduje się plastikowy blister z płynną szczepionką w kolorze pomarańczowym do czerwono-fioletowego.
Dlaczego nie wolno ich dotykać?
Najważniejsza zasada brzmi kategorycznie: nie dotykaj znalezionych kapsułek gołymi rękami. Szczepionka została opracowana wyłącznie dla dzikich lisów i zawiera substancje, które mogą być szkodliwe dla innych gatunków.
Główny Lekarz Weterynarii wyjaśnia, iż przeniesienie na przynęty zapachu człowieka powoduje u lisów utratę zainteresowania szczepionką. To nie tylko kwestia bezpieczeństwa zdrowia, ale też skuteczności całej akcji.
W razie przypadkowego kontaktu ze szczepionką należy natychmiast umyć skórę wodą z mydłem i zwrócić się o pomoc lekarską. Szczególnie niebezpieczny jest kontakt w miejscu otwartych ran, oczu, jamy ustnej czy nosa.
Właściciele psów i kotów – uwaga!
Zwierzęta domowe są szczególnie narażone na kontakt z przynętami. Psy i koty mogą konkurować z lisami w zjedzeniu szczepionki, co może prowadzić do nieprzewidzianych reakcji organizmu. Szczepionka nie jest przeznaczona do szczepienia zwierząt domowych.
W okresie trwania akcji szczepienia i przez 14 dni po jej zakończeniu zaleca się trzymanie psów na smyczy podczas spacerów, a koty powinny pozostać w zamkniętych pomieszczeniach. Nie dopuszczaj pupila do obwąchiwania czy zjedzenia znalezionej kapsułki.
Jeśli podejrzewasz, iż twoje zwierzę połknęło szczepionkę, niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem weterynarii. Nie czekaj na pojawienie się objawów – reakcja może być opóźniona.
Walka z chorobą śmierci
Wścieklizna to jedna z najgroźniejszych chorób wirusowych występujących w Polsce. Statystyki są bezlitosne – w niemal każdym przypadku infekcja prowadzi do śmierci, zarówno u ludzi, jak i zwierząt. Według danych WHO wścieklizna rocznie powoduje zgon około 60 tysięcy osób, głównie w Azji i Afryce.
W Polsce głównym rezerwuarem wirusa wścieklizny jest lis rudy. Dlatego państwo regularnie organizuje akcje szczepień dzikich lisów – to najskuteczniejszy sposób na powstrzymanie rozprzestrzeniania się choroby.
Wieloletnie działania przyniosły wymierny efekt. W 2000 roku stwierdzono 2224 przypadki wścieklizny u zwierząt, w tym 1583 u lisów. W kolejnych latach liczba zachorowań znacząco spadła dzięki systematycznym szczepieniom.
Jak działa szczepionka?
Stosowany preparat nosi nazwę Rabadrop i jest zawiesiną doustną. Przynęta wydaje specyficzny zapach, który przyciąga lisy. Wewnątrz znajduje się aluminiowo-plastikowy pojemnik z płynną szczepionką i wielojęzycznym nadrukiem: „Uwaga – szczepionka przeciw wściekliźnie”.
Po przegryzieniu blistra przez lisa szczepionka w zetknięciu ze śluzówką jamy ustnej wytwarza odporność immunologiczną przeciwko wściekliźnie. Szczepionka wykazuje działanie uodparniające tylko u lisów i jenotów – innych gatunków nie chroni.
Przynęty zrzucane są z samolotów oraz wykładane manualnie w ilości 30 dawek na 1 km². Akcje prowadzone są wiosną i jesienią, ponieważ skuteczność osiągana jest poprzez kilkukrotne wyłożenie przynęt.
Co to oznacza dla ciebie?
Jeśli mieszkasz w województwie objętym akcją szczepień, zachowaj szczególną ostrożność podczas spacerów po lesie. Brązowe kapsułki mogą leżeć na ścieżkach, łąkach czy polach. Nie pozwól dzieciom podnosić ich z ziemi – mogą wyglądać jak zabawki.
Właściciele psów: przeprowadzaj psa na smyczy przez cały okres akcji i 14 dni po jej zakończeniu. Nie pozwalaj mu węszyć w krzakach czy trawie, gdzie mogą leżeć przynęty. choćby krótki spacer bez smyczy może skończyć się połknięciem szczepionki.
Właściciele kotów: trzymajcie je w domu przez okres akcji. Koty mają silny instynkt myśliwski i mogą zainteresować się zapachem przynęty. Lepiej kilka dni niewygody niż wizyta u weterynarza i niepewność co do zdrowia pupila.
Kiedy i gdzie spadają kapsułki?
Akcje szczepień realizowane są w różnych terminach w poszczególnych województwach. We wrześniu 2025 akcja objęła województwa: kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie, małopolskie i mazowieckie. W październiku szczepienia zaplanowano w województwach: łódzkim, podkarpackim, podlaskim i świętokrzyskim.
Przynęty zrzucane są na tereny kompleksów leśnych, łąk i pól z pominięciem akwenów wodnych, dróg oraz obszarów zabudowanych. Akcja omija tereny zurbanizowane, ale kapsułki mogą znaleźć się również w pobliżu osiedli ludzkich, gdzie są wykładane manualnie.
Praktyczne porady – jak się zachować
Znalazłeś kapsułkę? Nie podnoś jej ani nie przesuwaj. Pozostaw ją w miejscu, gdzie leży – tam ją znajdzie lis. jeżeli doszło do kontaktu ze skórą, dokładnie umyj ręce wodą z mydłem i zgłoś się do lekarza.
Twój pies zjadł przynętę? Natychmiast skontaktuj się z lekarzem weterynarii świadczącym usługi w ramach zakładów leczniczych dla zwierząt. Nie czekaj na pojawienie się objawów.
Myśliwi: w okresie akcji i przez 14 dni po jej zakończeniu zaleca się wstrzymanie się od polowań zbiorowych. To zwiększy skuteczność szczepień i bezpieczeństwo samych myśliwych.
Dlaczego to takie ważne
Skuteczność akcji zależy od współpracy mieszkańców. Gdy przynęta zostanie dotknięta przez człowieka, lis przestaje się nią interesować. Jedna nieużyta szczepionka to jeden niezaszczepiony lis, który może przenosić śmiertelną chorobę.
Wścieklizna jest nieuleczalna – mimo postępu medycyny zawsze kończy się śmiercią. Systematyczne szczepienia lisów to jedyna skuteczna metoda ochrony przed tą chorobą. Akcje są współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach programu zwalczania wścieklizny na lata 2025-2027.
