Prześladowanie rówieśnicze nie zawsze jest widoczne na pierwszy rzut oka. Rodzice powinni zwracać uwagę na pewne sygnały, które mogą – ale nie muszą – świadczyć o tym, iż dziecko jest prześladowane. Zawsze warto wziąć pod uwagę dodatkowe okoliczności.
Co powinno wzbudzić naszą czujność?
1. Dziwne zachowanie – czyli takie, które odbiega od dotychczasowej normy. Oczywiście, nie ma tu konkretnych przykładów, ale obserwujmy dziecko i pytajmy o każde odmienne zachowanie.
2. Nowe (podejrzane) znajomości – jeżeli dziecko obracało się dotąd w stałej grupie, a nagle zmieniło towarzystwo, warto sprawdzić kim są nowi znajomi. Szczególnie, jeżeli ta zmiana towarzystwa nastąpiła "z dnia na dzień".
3. Niechęć do szkoły – przyczyny tego mogą być bardzo zróżnicowane, ale jeżeli dziecko do tej pory nie miało problemów z chodzeniem do szkoły, a nagle się to zmieniło, warto się temu przyjrzeć.
4. Gorsze wyniki w nauce – to także nie jest jednoznaczny symptom. jeżeli jednak wyeliminujesz wszystkie inne przyczyny takiego stanu rzeczy, warto wziąć pod uwagę, iż przyczyną tego mogą być właśnie jakieś naciski ze strony otoczenia.
5. Huśtawki nastrojów – szczególnie, gdy mają związek z chodzeniem do szkoły. W czasie wolnych dni dziecko jest pogodne, a gdy tylko ma wrócić do szkoły, następuje całkowity spadek nastroju.
6. Gorsze samopoczucie – dziecko wraca ze szkoły przygnębione, apatyczne, nie ma nic ochoty. Powinno wzbudzić naszą czujność, iż wpływ na to ma właśnie coś, co wydarzyło się w szkole. Dziecko może także skarżyć się na dolegliwości fizyczne, jak bóle brzucha czy głowy.
7. Zniszczone rzeczy – dzieci, które są prześladowane mogą mieć zniszczone rzeczy lub w ogóle je "gubić". Zdarza się, iż wynoszą także z domu drogocenne przedmioty.
Szczególnie alarmujące są sytuacje, gdy te wszystkie opisane objawy występują jednocześnie. Na pewno warto też zwrócić uwagę na towarzystwo w jakim dziecko się obraca. To wiele nam powinno powiedzieć.
Co zrobić, kiedy podejrzewamy, iż dziecko może być prześladowane w szkole?
Rodzice powinni działać dwutorowo – po pierwsze, zapewnić dziecku wsparcie emocjonalne, a po drugie – formalnie zgłosić sprawę w szkole wychowawcy, pedagogowi czy dyrekcji.
Poprosiliśmy o komentarz mec. Tymoteusza Paprockiego, aby opowiedział jak to wygląda pod względem prawnym – jakie możliwości mają rodzice, którzy podejrzewają, iż ich dziecko jest prześladowane.
– Najważniejsze jest, by dziecko nie zostało z problemem samo. Szkoła ma prawny obowiązek zapewnić bezpieczeństwo, a w sytuacjach poważniejszych rodzice mogą i powinni sięgać po wsparcie organów ścigania – wyjaśnia mec. Tymoteusz Paprocki.
– Prześladowanie – zarówno w szkole, jak i w internecie – nie jest sprawą do przemilczenia, tylko do zdecydowanej reakcji – zaznacza nasz ekspert.
Co grozi sprawcy takiego bullyingu?
Nasz ekspert wyjaśnia, iż jeżeli sytuacja jest naprawdę poważna, np. dotyczy przemocy fizycznej czy gróźb, warto zgłosić sprawę organom ścigania. Prześladowca – w zależności od zachowania – może odpowiadać m.in. za: naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 k.k.), znieważenie (art. 216 k.k.), groźby karalne (art. 190 k.k.), uporczywe nękanie – stalking (art. 190a k.k.).
Jeżeli sprawcą jest nieletni, sprawa może trafić do sądu rodzinnego, który stosuje środki wychowawcze przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich.
A co dalej? Jak pracować z dzieckiem?
Samo odsunięcie sprawcy to często za mało. Dziecko, które było prześladowane, potrzebuje wsparcia psychologicznego, by odbudować poczucie bezpieczeństwa i własnej wartości.
Prawo (art. 26 Prawa oświatowego oraz rozporządzenie MEN z 9 sierpnia 2017 r.) nakłada na szkołę obowiązek udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, dlatego rodzice mają prawo oczekiwać, iż dziecko otrzyma profesjonalne wsparcie – czy to pedagoga, czy psychologa szkolnego.
Specyficzny rodzaj przemocy – przemoc w sieci
– Coraz częściej przemoc rówieśnicza przenosi się do sieci. Cyberprzemoc może polegać na wyśmiewaniu w mediach społecznościowych, rozsyłaniu kompromitujących zdjęć, obraźliwych wiadomościach czy nękaniu w komunikatorach – zauważa mec. Tymoteusz Paprocki.
Prawnik dodaje też, iż z prawnego punktu widzenia takie działania mogą stanowić przestępstwo: znieważenie (art. 216 k.k.), pomówienie (art. 212 k.k.), groźby karalne (art. 190 k.k.), uporczywe nękanie – stalking (art. 190a k.k.), czy rozpowszechnianie wizerunku bez zgody (art. 81 ustawy o prawie autorskim).
Co ciekawe, także w przypadku cyberprzemocy, szkoła ma również obowiązek reagować (art. 68 ust. 1 pkt 6 Prawa oświatowego). Warunek jest jeden – sprawa musi dotyczyć uczniów tej samej społeczności szkolnej.
Jeśli twoje dziecko jest prześladowane, powinnaś dokumentować wszystkie dowody (zrzuty ekranu, zapisywać wiadomości). Nie bójmy się zgłaszać sprawę szkole, a w poważnych sytuacjach także policji.
