Nie istnieje jednak uniwersalny przepis na "dobry rozwój". Są natomiast konkretne, przebadane kierunki, które wspierają dojrzewający układ nerwowy dziecka i pozwalają mu dorastać w zdrowiu psychicznym, wewnętrznym spokoju i zaufaniu. Oto cztery z nich. Pierwsza z nich jest najważniejsza – bez niej pozostałe tracą sens.
Ponieważ miłość zawsze jest najważniejsza.
4 filary wspierania rozwoju dziecka
1. Bezpieczny styl przywiązania – fundament zdrowia psychicznego
Styl przywiązania to wzorzec, według którego dziecko uczy się, czy świat jest bezpiecznym miejscem, czy jego potrzeby zostaną zauważone i zaspokojone, czy też musi walczyć o uwagę lub wycofać się, by nie ranić się kolejnymi odrzuceniami.
Bezpieczny styl przywiązania powstaje wtedy, gdy opiekunowie są emocjonalnie dostępni, reagują na potrzeby dziecka i są przewidywalni w swojej obecności. To nie oznacza bycia perfekcyjnym rodzicem, ale wystarczająco dobrym. Takim, który pocieszy, gdy dziecko płacze, zareaguje, gdy coś je niepokoi, i nie zawstydzi, gdy przeżywa silne emocje.
Dziecko z bezpiecznym przywiązaniem uczy się, iż emocje są bezpieczne, relacje są oparte na zaufaniu, a ono samo zasługuje na troskę. Taka baza umożliwia prawidłowy rozwój emocjonalny, społeczny i poznawczy, a także zmniejsza ryzyko wystąpienia lęków, depresji i trudności adaptacyjnych w przyszłości.
To właśnie z tego powodu rozwinięcie bezpiecznego przywiązania we wczesnym dzieciństwie jest najważniejszą metodą ochrony rozwoju dziecka.
2. Wolna zabawa
Wolna zabawa to nie strata czasu – to najważniejsze zajęcie dziecka. Nie chodzi tu o zorganizowane zajęcia edukacyjne, ale o swobodne eksplorowanie świata na własnych zasadach. Budowanie z klocków, bieganie po trawie, udawanie bohaterów czy mieszanie błota w wiaderku – to wszystko są formy intensywnego rozwoju mózgu.
Zabawa reguluje emocje, rozwija kreatywność i wspiera funkcje wykonawcze mózgu: planowanie, koncentrację, elastyczność poznawczą. Dziecko uczy się poprzez doświadczenie, a nie instrukcję. I, co ważne, w zabawie może bezpiecznie przeżywać emocje – złość, frustrację, euforia – i uczyć się, jak sobie z nimi radzić.
Z punktu widzenia układu nerwowego, wolna zabawa to czas samoregulacji. Dziecko, które samo decyduje, co i jak robi, uczy się niezależności i wzmacnia swoją odporność psychiczną. Dobrze, gdy dorosły towarzyszy, ale nie narzuca scenariusza.
3. Ograniczenie ekranów – dar obecności
Ekrany są dziś niemal wszędzie – telewizor w tle, tablet do uspokajania, telefon w wózku. Choć mogą wydawać się pomocne w trudnych chwilach, ich nadużywanie w pierwszych latach życia ma poważne konsekwencje dla rozwoju mózgu dziecka.
Dzieci do piątego roku życia rozwijają się głównie przez kontakt z żywym człowiekiem – jego twarzą, głosem, gestem, rytmem. Ekran tego nie zapewni. Co więcej, nadmiar bodźców wizualnych i dźwiękowych z urządzeń elektronicznych może przeciążać niedojrzały układ nerwowy, prowadząc do rozdrażnienia, problemów z koncentracją i zaburzeń snu.
Psychologowie i neurolodzy zgodnie podkreślają – najcenniejszym prezentem dla dziecka jest wspólna obecność i relacja. Zamiast aplikacji edukacyjnej – wspólne czytanie książki. Zamiast kreskówki – rozmowa lub wspólna zabawa. Ekrany nie zastąpią czułości i kontaktu z drugim człowiekiem. Ich ograniczenie to nie kara, ale wyraz troski o zdrowie psychiczne dziecka.
4. Sen – naturalna regeneracja układu nerwowego
W czasach, gdy wiele mówi się o stymulacji rozwoju, często zapomina się o podstawowej potrzebie: śnie. Tymczasem to właśnie sen jest jednym z najważniejszych sprzymierzeńców dojrzewającego mózgu.
Podczas snu mózg nie odpoczywa – on pracuje. Konsoliduje wspomnienia, przetwarza emocje, regeneruje się. Niedobór snu lub jego niska jakość mogą prowadzić do nadpobudliwości, trudności z koncentracją, wybuchów złości, a choćby objawów depresyjnych u najmłodszych dzieci.
Regularny rytm dnia, wieczorne rytuały, unikanie ekranów na godzinę przed snem oraz troska o wyciszenie – to czynniki, które realnie wspierają rozwój układu nerwowego dziecka. Warto też pamiętać, iż dzieci nie "przesypiają nocy" na zawołanie – przebudzenia w nocy są częścią normy rozwojowej. Z czasem to prawdopodobnie się zmieni, dopóki tak będzie, zadbanie o własne zasoby jest równie ważne, co o zasoby dziecka.
Czułe przewodnictwo
Bezpieczne przywiązanie, wolna zabawa, ograniczenie ekranów i dbanie o sen – cztery filary, które realnie chronią układ nerwowy dziecka i dają mu siłę i wsparcie, które mają znaczenie.
Rozwój dziecka to proces dojrzewania w rytmie, który wyznacza miłość. A ta, jak pokazują badania, działa terapeutycznie – od pierwszego momentu życia.
![Hip-hop wraca do Opola. Przestali traktować nas jak bandytów [KOMENTARZ]](https://cdn.kultura.onet.pl/1/iIyk9lLaHR0cDovL29jZG4uZXUvaW1hZ2VzL3B1bHNjbXMvTURFN01EQV8vNTJiMjNkZDc5MDZkZWZmNDgyOGUyZDg5NDgwY2FkMmIuanBnkpUDABfNAuPNAZ-TBc0EsM0DIN4AAqEwB6ExBA)
