10 najczęstszych błędów popełnianych przy zakładaniu opatrunków

Opatrunki specjalistyczne są nieodłącznym elementem leczenia ran. Niewłaściwie dobrany lub źle założony opatrunek mogą przyczynić się do zaburzeń lub opóźnienia gojenia, powodować ból u pacjenta, a choćby pogorszyć stan rany. Jakich błędów nie popełniać przy opatrywaniu ran?

Poniżej przedstawiamy najczęstsze błędy popełniane przy zakładaniu opatrunków specjalistycznych oraz podpowiadamy, jak ich uniknąć.

1. Zbyt ciasne lub zbyt luźne zakładanie opatrunku

Opatrunek zbyt mocno przymocowany do rany może prowadzić do poważnych powikłań, w tym do powstawania odleżyn, odparzeń i zaburzeń krążenia. Nadmierny ucisk opatrunku na ranę ogranicza przepływ krwi, a co za tym idzie – opóźnia się gojenie rany.

Z kolei opatrunek, który nie przylega do rany prawidłowo nie zapewnia jej odpowiedniej ochrony przed zewnętrznym środowiskiem, a także może się przemieszczać.

Opatrunek należy zakładać zgodnie z instrukcją producenta, a w przypadku bandażowania – należy stosować równomierny nacisk. Po założeniu opatrunku należy sprawdzić, czy przylega do rany prawidłowo i nie jest zbyt luźny. Przeczytaj także: Jak prawidłowo założyć opatrunek specjalistyczny? Podstawowe zasady.

2. Zbyt mały lub zbyt duży opatrunek

Zbyt mały opatrunek może nie pokrywać całkowicie rany i jej okolic, co zwiększa ryzyko infekcji. Z kolei zbyt duży opatrunek w stosunku do rany może być trudno zamocować stabilnie, ponadto będzie się przemieszczał i fałdował, powodując podrażnienia skóry.

Opatrunek powinien pokrywać całą ranę oraz margines około 1-2 cm skóry wokół rany. Dzięki temu opatrunek będzie dobrze przylegał. Warto również zapoznać się z instrukcjami producenta, ponieważ nie wszystkie opatrunki można przycinać.

3. Stosowanie niewłaściwego opatrunku

To częsty błąd popełniany w leczeniu ran, który często wynika z braku wiedzy i tego, iż na rynku dostępnych jest wiele różnych specjalistycznych opatrunków. Tymczasem nieprawidłowo dobrany opatrunek może nie tylko nie wspierać gojenia, a choćby je zaburzyć czy opóźnić. W doborze opatrunku warto skonsultować się ze specjalistą – lekarzem, pielęgniarką czy farmaceutą. Ponadto przed każdą zmianą opatrunku należy ocenić ranę. Przeczytaj również: Jakie rodzaje opatrunków są dostępne na rynku i w jaki sposób dobrać opatrunek do rany?

4. Zbyt rzadka lub zbyt częsta zmiana opatrunku

Zbyt częsta zmiana opatrunku może zaburzać środowisko gojenia, prowadzić do niepotrzebnego urazu tkanek, a także bólu. Z kolei zbyt rzadka zmiana opatrunku powoduje ryzyko przesiąknięcia, rozwoju infekcji, a także nieprzyjemny zapach.

W leczeniu ran należy stosować się do zasady, iż opatrunek zmieniamy tak często, jak to konieczne, i tak rzadko, jak to możliwe. Częstotliwość zmiany opatrunku należy dostosować do rodzaju rany, ilości wysięku, infekcji, a także przestrzegając zaleceń producenta oraz specjalisty prowadzącego leczenie. Przeczytaj także: Jak często należy zmieniać opatrunek?

5. Zaniedbywanie daty ważności opatrunku

Wszystkie wyroby medyczne, w tym opatrunki, posiadają termin przydatności. Używanie przeterminowanych materiałów opatrunkowych może prowadzić do utraty jego adekwatności, a więc nie będzie on prawidłowo wspierał gojenia.

6. Zbyt szybkie usuwanie opatrunku

Gdy nadchodzi moment zmiany opatrunku, kluczowa jest cierpliwość. Zbyt szybkie oderwanie opatrunku od rany może spowodować ból u pacjenta, uszkodzenia nowopowstałej tkanki, a choćby powodować nowe uszkodzenia. Bezpieczne usunięcie opatrunku powinno odbywać się powoli, a przed zdjęciem materiału warto do zwilżyć solą fizjologiczną lub antyseptykiem. Sam opatrunek usuwamy w kierunku wzrostu włosów. Przeczytaj także: Ból podczas zmiany opatrunku – co robić?.

7. Pozostawienie rany bez opatrunku

Wbrew niektórym mitom, rana „oddychająca” na powietrzu nie goi się szybciej. Wręcz przeciwnie – brak opatrunku naraża ją na zanieczyszczenia, wysychanie, urazy mechaniczne i utrudnia utrzymanie odpowiedniego mikrośrodowiska gojenia. W praktyce klinicznej stosuje się zasadę wilgotnego leczenia ran (moist wound healing) – udowodnioną naukowo jako bardziej efektywną niż gojenie „na sucho”. W wyjątkowych przypadkach (np. bardzo płytkie, powierzchowne otarcia) można pozostawić ranę na krótki czas odsłoniętą, ale tylko po dokładnym oczyszczeniu i przy braku ryzyka zanieczyszczenia. Przeczytaj także: Czy każda rana potrzebuje wilgotnego środowiska gojenia?

8. Pominięcie lub nieprawidłowe oczyszczanie rany

Oczyszczanie rany przy każdej zmianie opatrunku to obowiązkowy element, który wspiera gojenie. Pozostawienie w ranie resztek starego opatrunku, martwicy czy wysięku może zaburzać gojenie i sprzyjać infekcji.

Ranę należy oczyszczać przed złożeniem opatrunku z użyciem roztworu soli fizjologicznej lub specjalistycznego preparatu o działaniu antyseptycznym (jeśli wskazane). Przeczytaj także: Oczyszczanie rany w domu – jak się do tego przygotować?

9. Nieprzestrzeganie zasad aseptyki

Nieprzestrzeganie zasad aseptyki i prawidłowej dezynfekcji ran może prowadzić do rozwoju infekcji w ranie. Bardzo istotne jest więc mycie ran przed i po kontakcie z raną, używanie jałowych rękawiczek i unikanie bezpośredniego dotykania rany – warto użyć narzędzi lub gazików.

10.Brak edukacji pacjenta lub opiekuna

Wielu pacjentów z ranami samodzielnie pielęgnuje i dba o swoją ranę. Brak edukacji na temat zasad aseptyki i prawidłowego opatrywania ran, może prowadzić do komplikacji i opóźniać gojenie. Personel medyczny powinien przekazać najważniejsze informacje pacjentom na temat codziennej opieki nad raną, np. w postaci pisemnej instrukcji.

Źródła:

1. E. Szkiler, „Właściwości i zastosowanie nowoczesnych opatrunków aktywnych”, „Pielęgniarstwo w anestezjologii i intensywnej terapii”, 2021;0(1):9-14
2. Intramed.pl
3. ForumLeczeniaRan.pl