W ostatnich tygodniach w mediach pojawiały się liczne reklamy zachęcające do zakupu leków i uzupełniania domowej apteczki na Allegro. Taka forma wysyłkowej sprzedaży leków od lat budzi wątpliwości. Problem z nią mieli (lub przez cały czas mają) między innymi inspektorzy farmaceutyczni, którzy wydają decyzje nakazujące aptekom zaprzestania sprzedaży produktów leczniczych w taki sposób. Najświeższa z takich decyzji ma zaledwie kilka miesięcy…
Dokładnie 7 sierpnia 2025 r. Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny wydał decyzję, w której nakazał przedsiębiorcy zaprzestanie sprzedaży produktów leczniczych za pośrednictwem strony internetowej Allegro. Dodatkowo WIF nakazał zaprzestanie dostarczania leków ramach wysyłkowej sprzedaży przez ”urządzenia paczkowe”. Nakazał też właścicielowi apteki zapewnić prawidłowe warunki transportu leków, tak by zabezpieczyć je przed szkodliwym działaniem wysokiej i niskiej temperatury, światła, wilgoci czy innych niekorzystnych czynników.
Decyzja Wielkopolskiego WIF jest nieprawomocna. Właściciel apteki odwołał się od niej do Głównego Inspektora Farmaceutycznego. Wątpliwości budzi ona szczególnie przez pryzmat przepisów, które zmieniły się 16 lipca 2025 r. – umożliwiając składanie zamówień w aptekach internetowych dzięki „środków komunikacji elektronicznej umożliwiających zakup produktu leczniczego oferowanego na stronie internetowej placówki”.
Jak więc wygląda sytuacja ze sprzedażą leków na Allegro? Postanowiliśmy zapytać o to Głównego Inspektora Farmaceutycznego…
Zamawianie leków przez internet…
W Polsce dozwolona jest wysyłkowa sprzedaż leków bez recepty. Mogą ją prowadzić apteki, które wcześniej zgłoszą ten fakt wojewódzkiemu inspektorowi farmaceutycznemu. Zasady prowadzenia takiej sprzedaży określa Prawo farmaceutyczne oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych. I to właśnie treść tej rozporządzenia od lat budziła szereg wątpliwości. Do niedawna mówiło ono bowiem, iż warunkiem realizacji wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych jest złożenie zamówienia:
- w miejscu prowadzenia apteki ogólnodostępnej lub punktu aptecznego, zwanych dalej „placówkami”;
- telefonicznie;
- faksem;
- za pomocą poczty elektronicznej;
- za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej placówki;
Niektórzy wojewódzcy inspektorzy farmaceutyczni wskazywali, iż wymieniona w rozporządzeniu lista to katalog zamknięty. A skoro nie było na niej Allegro czy innego portalu (lub całej kategorii) pośredniczącego w składaniu zamówienia, to korzystanie z nich jest niedopuszczalne. W rezultacie przez ostatnie lata kilkukrotnie zdarzyły się decyzje WIF nakazujące właścicielom aptek, zaprzestania takiej właśnie formy sprzedaży leków OTC. Takie same argumenty przytoczył też w sierpniowej decyzji Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny.
– Zdaniem Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego zamówienie dokonywane za pośrednictwem strony Allegro jest niedopuszczalne albowiem formularz zamówienia, zgodnie z cytowanymi wyżej przepisami, musi być umieszczony na stronie internetowej placówki (apteki albo punktu aptecznego), a nie na stronie internetowej pośrednika pomiędzy sprzedającym, a kupującym jakim jest portal Allegro – uznał WIF.
- Czytaj również: Ważny wyrok WSA! Apteki mogą prowadzić sprzedaż wysyłkową przy pomocy Allegro…
Organ uznał, iż sprzedaż produktów leczniczych przy udziale pośrednika nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach prawa. Co interesujące innego zdania jest Główny Inspektor Farmaceutyczny…
To jedynie narzędzie informatyczne…
Główny Inspektor Farmaceutyczny w udzielonej nam odpowiedzi zwraca uwagę, iż od 16 lipca tego roku obowiązuje uzupełnione brzmienie wspomnianego rozporządzenia. Do dotychczasowego katalogu sposobów składania zamówienia na wysyłkową sprzedaż leków, dołożono jeszcze jeden punkt. Dopuszcza on wykorzystanie innych „środków komunikacji elektronicznej umożliwiających zakup produktu leczniczego oferowanego na stronie internetowej placówki”.
O zmianie tej było głośno już w czerwcu tego roku. Eksperci wskazywali, iż to przełom, który umożliwi między innymi wysyłkową sprzedaż leków za pośrednictwem aplikacji mobilnych. Czy przepis ten dotyczy także Allegro?
– W świetle aktualnego stanu prawnego i orzecznictwa zarówno Trybunału Sprawiedliwości, jak i sądów administracyjnych, pod paroma warunkami możliwe jest prowadzenie sprzedaży wysyłkowej produktów leczniczych za pośrednictwem portalu typu Allegro.pl – potwierdza Olga Sierpniowska z Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego.
- Czytaj również: Ministerstwo zezwoli na nowe sposoby zamawiania leków przez internet
Podkreśla, iż dotyczy to sytuacji, gdy tego typu portal dostarcza jedynie narzędzia informatyczne, a do transakcji i jej wykonania dochodzi na poziomie apteki.
– W takiej sytuacji portal typu Allegro świadczy de facto usługi informatyczne, pobierając opłatę za udostępnienie adresu internetowego (strona dedykowana konkretnej placówce) oraz wystawienie oferty apteki (każdy produkt posiada charakterystyczny i unikalny adres internetowy), nie ma natomiast wpływu na samą transakcję. Taki sposób sprzedaży leków jest traktowany jako sprzedaż wysyłkowa mieszcząca się w granicach określonych w Prawie farmaceutycznym – wskazuje GIF.
Wyrok TSUE z 2024 roku…
Olga Sierpniowska zwraca jednocześnie uwagę, iż istotne znaczenie dla wysyłkowej sprzedaży leków miał wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który zapadł w 2024 roku (C‑606/21). Dotyczył on działającej we Francji spółki Doctipharma, prowadzącej stronę internetową, na której umożliwiano zakup leków przez strony internetowe aptek.
– Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej doprecyzował warunki, na jakich państwo członkowskie może zakazać świadczenia usługi umożliwiającej nawiązywanie kontaktu pomiędzy farmaceutami a klientami w celu internetowej sprzedaży produktów leczniczych. W opinii TSUE usługę polegającą na umożliwieniu nawiązywania kontaktu między farmaceutami a klientami w celu sprzedaży, poprzez strony aptek, które wykupiły tę usługę, produktów leczniczych wydawanych bez recepty lekarskiej, należy uznać za „usługę społeczeństwa informacyjnego” – wyjaśnia Olga Sierpniowska.
- Czytaj również: Wyrok TSUE w sprawie internetowej sprzedaży leków przez pośredników…
Zgodnie z prawem unijnym usługi takie mogą zatem być oferowane społeczeństwu. Nie jest natomiast możliwe świadczenie usług umożliwiających nawiązywanie kontaktu między farmaceutami a klientami za pośrednictwem strony internetowej, w celu sprzedaży leków wydawanych bez recepty lekarskiej, o ile ten usługowca sam prowadzi sprzedaż takich produktów leczniczych, nie będąc farmaceutą.
Innymi słowy państwo członkowskie Unii Europejskiej nie może zabronić świadczenia usług polegających na umożliwieniu nawiązywania kontaktu między pacjentami i aptekami.
Sposób dostawy to już inna sprawa…
Główny Inspektorat Farmaceutyczny nie chciał odnieść się do treści wspomnianej decyzji Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego z sierpnia tego roku. Postępowanie odwoławcze jest w toku i do czasu jego rozstrzygnięcia, organ nie zabiera w tej sprawie publicznie głosu. Olga Sierpniowska zwraca jednak uwagę, iż istotne w kontekście tej konkretnej sprawy były też warunki prowadzonej przez przedsiębiorcę sprzedaży wysyłkowej leków.
– Istotnymi okolicznościami faktycznymi, które legły u podstaw wydania przez wielkopolskiego WIF wskazywanej decyzji administracyjnej, było nakazanie jej adresatowi, aby w ramach prowadzonej sprzedaży wysyłkowej zapewnił zachowanie prawidłowych, określonych przepisami prawa, warunków transportu, gwarantujących wymagane dla produktów leczniczych zabezpieczenia, m.in. ochrony przed szkodliwym działaniem wysokiej i niskiej temperatury, światła, wilgoci oraz innych niekorzystnych czynników, w szczególności z uwzględnieniem transportu termolabilnych produktów leczniczych w odpowiednich warunkach – wskazuje.
- Czytaj więcej: Paczkomaty i Allegro nie dla aptek. Prawo na to nie pozwala…
Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny zwrócił uwagę, iż oferowane przez przedsiębiorcę metody dostarczenia leków, nie gwarantowały ich bezpieczeństwa. W jego ofercie znajdowały się bowiem produkty termolabilne – wymagające przechowywania w temperaturze od 2°C do 8ºC. Natomiast dostępne do wyboru sposoby ich dostawy (np. „urządzenia paczkowe”) nie gwarantowały ochrony przed działaniem wysokiej lub niskiej temperatury.
– Produkty lecznicze dostarczane bez zapewnienia im prawidłowych warunków transportu oraz oczekujące na odbiór w punktach odbioru, choćby do kilku dni są narażone na utratę adekwatności leczniczych i mogą stwarzać co najmniej zagrożenie utraty zdrowia dla zażywających je pacjentów. Dlatego tak istotne jest zachowanie prawidłowych warunków przechowywania zgodnie z charakterystyką danego produktu leczniczego lub zgodnie z Farmakopeą, co wyłącza możliwość dostarczania produktów leczniczych za pośrednictwem punktów odbioru oraz środków transportu nieprzeznaczonych do przewozu produktów leczniczych ze szczególnym uwzględnieniem leków termolabilnych – wskazał WIF.
©MGR.FARM
