Wielka woda powoli opada, ale sprzątanie i starania o powrót do normalności dopiero tak na dobre się zaczynają. Też do tej normalności psychicznej. Są ludzie, którzy będą potrzebowali od nas szczególnej uważności i pomocy. Są to dzieci, osoby starsze i szczególnie wrażliwe. Psychologiczne skutki powodzi właśnie dla nich mogą być poważne i długotrwałe. Zdarzenia katastrofalne wywołują silny stres, lęk oraz poczucie utraty bezpieczeństwa. Każda grupa wiekowa reaguje na te doświadczenia inaczej, a osoby szczególnie wrażliwe mogą wymagać wsparcia psychologicznego, aby poradzić sobie z ich emocjonalnymi konsekwencjami.
Jako silniejsi i stabilniejsi od tych wrażliwszych powinnismy nauczyć się zasad samopomocy psychologicznej w sytuacji kryzysu, żeby wspierać potrzebujących. Czasami możemy nie wiedzieć jak to robić, obawiać się, iż zamiast pomóc, zaszkodzimy. Może wydawać się, iż jedyną pomoc może nieść fachowy psycholog czy psychiatra.
Ale zanim skontaktujemy się z psychologiem czy psychiatrą prowadzącymi, tak jak ja, profesjonalną praktykę, warto spróbować samopomocy psychologicznej, oczywiście z zachowaniem zasad bezpieczeństwa. Można też skorzystać z pomocy organizacji pozarządowych, wyspecjalizowanym w niesieniu pomocy psychologicznej w sytuacjach trudnych osobom szczególnie wrażliwym. Podpowiem tylko kilka z fundacji: JIM, Synapsis, MADA, Aktywny Senior, Dajemy Dzieciom Siłę, Nie widać po mnie.
Poniżej przedstawiam możliwe skutki psychologiczne w każdej z grup, ale też proste sposoby na ich wsparcie. Zwracam też Waszą uwagę na te zachowania osób szczególnie wrażliwych, które wskazują, iż obok pomocy bliskich, potrzebne jest fachowe wsparcie.
I. Dzieci
Dzieci są wyjątkowo podatne na traumatyczne przeżycia związane z powodzią, ponieważ ich mechanizmy radzenia sobie ze stresem nie są jeszcze w pełni rozwinięte. To jak wesprzemy je w najbliższych tygodniach może zaważyć na ich przyszłym zdrowiu psychicznym. Warto wiedzieć jakie mogą się problemy, ale przede wszystkim jak pomóc dziecku:
Dlatego starajmy się być z dziećmi w takich momentach, rozmawiajmy z nimi o tym co czują, pozwólmy im zrozumieć i zaakceptować własne emocje. Sięgnijmy po książki pomagające nazywać emocje. Opowiadajmy dzieciom o tym, jakie sami przeżywamy emocje. Tłumaczmy, iż każdy ma prawo czasami się bać, czy być smutnym, ale o ile o tym rozmawiamy, to łagodzimy ich odczuwanie.
Pomocne mogą być proste ćwiczenia oddechowe np. “Oddech pszczoły”. Polega ono na naśladowaniu dźwięku brzęczenia pszczoły, co działa kojąco i rozpraszająco dla dziecka. Poproś dziecko, aby wzięło głęboki wdech przez nos. Na wydechu, niech wydaje dźwięk "mmmm", przypominający brzęczenie pszczoły. Powtórz wspólnie z dzieckiem 5-6 razy. Dźwięk ten ma relaksujący wpływ na układ nerwowy.
Problemy ze snem - mogą pojawić się koszmary senne, bezsenność lub trudności w zasypianiu. Dzieci mogą bać się spać same lub mieć problemy z uspokojeniem się. Zapalone światło, chwila spokojnej rozmowy, poczytanie książki (nawet całkiem dużemu dziecku), ćwiczenia oddechowe, czy relaksacyjna muzyka mogą pomóc złagodzić te problemy.
Bardzo pomocne mogą być też ćwiczenia relaksacyjne np. wizualizacja „magicznego miejsca”, ćwiczenie to polega na wyobrażeniu sobie spokojnego, bezpiecznego miejsca, które pomaga dziecku uspokoić umysł przed snem. Poproś dziecko, aby zamknęło oczy i wyobraziło sobie miejsce, w którym czuje się bezpiecznie i szczęśliwie (np. plaża, łąka, pokój pełen zabawek). Pomóż dziecku "zobaczyć" szczegóły tego miejsca – kolory, dźwięki, zapachy. Zachęć dziecko do wyobrażenia sobie, jak w tym miejscu odpoczywa i relaksuje się.
5 rzeczy, czyli poproś dziecko, aby rozejrzało się po pokoju i nazwało 5 rzeczy, które widzi. Następnie niech wymieni 4 rzeczy, które może usłyszeć. Potem 3 rzeczy, które może dotknąć. Dwie rzeczy, które czuje (np. zapach, temperatura). I na końcu 1 głęboki oddech.
Regresja rozwojowa - po takich trudnych przeżyciach u młodszych dzieci może wystąpić regresja do wcześniejszych etapów rozwoju, np. powrót do moczenia nocnego, ssania kciuka, lęk separacyjny. Najważniejsze jest w tej sytuacji zadbanie o zapewnienie dziecku bezpieczeństwa i czułości. Rozmowa o emocjach, akceptacja dla jego zachowania, w żadnym należy wyśmiewać, ani lekceważyć problemów dziecka.
Regularnie przytulaj dziecko, trzymając je blisko, głaszcząc po głowie lub ramionach, bierz je za rękę, ale zawsze pytaj je o zgodę. Fizyczny kontakt daje dziecku poczucie bezpieczeństwa i miłości.
Często mów dziecku, iż je kochasz. Wyrażaj swoje uczucia otwarcie, mówiąc „Jestem z ciebie dumny/a”, „Cieszę się, iż jesteś”, „Jesteś wyjątkowy/a”.
Chwal dziecko za konkretne rzeczy, np. „Wspaniale sobie poradziłeś z tym zadaniem” zamiast ogólnych stwierdzeń. Doceniaj jego wysiłki, choćby jeżeli nie zawsze wszystko wychodzi perfekcyjnie.
Bądź przy dziecku, kiedy jest smutne lub czegoś się boi. Nie bagatelizuj jego uczuć, ale okaż zrozumienie. Możesz powiedzieć „Rozumiem, iż czujesz się smutny/a, jestem tutaj, żeby Ci pomóc”.
Szacunek dla potrzeb dziecka, każde dziecko ma swoje indywidualne potrzeby emocjonalne i fizyczne. Szanuj jego przestrzeń, potrzeby odpoczynku czy momenty samotności. Ucz się rozpoznawać, kiedy dziecko potrzebuje Twojej czułości, a kiedy chwili wytchnienia.
Zaburzenia emocjonalne i behawioralne - mogą wystąpić objawy depresji, drażliwość, złość, a także wybuchy agresji. Dzieci mogą być mniej aktywne i unikać kontaktów społecznych. Warto zadbać, w miarę możliwości o kontakty społeczne dziecka. Tłumaczyć mu, iż ma prawo do smutku i złości, po takich przeżyciach. Pomocne we wsparciu dziecka z takimi problemami będzie pokazywanie, jak można rozpoznawać i regulować emocje, posługując się własnym przykładem. Warto sięgnąć po zajęcia plastyczne, manualne, ale też możliwość wyładowania ekspresji np. poprzez aktywność fizyczną.
Bądźmy wobec dziecka szczerzy, nie udawajmy, iż nic się nie stało. Przyznajmy, iż przeżyliśmy trudne chwile, ale teraz będziemy wspolnie robić plan naprawy. Opowiedzmy, kogo i o jaką pomoc będziemy prosić
Naucz dziecko, aby w trudnych momentach stosowało zasadę STOP:
S - Stój.
T - Weź głęboki oddech (Oddech).
O - Obserwuj, co się dzieje wokół i wewnątrz Ciebie (Co czujesz?).
P - Przemyśl działanie (Jakie będą konsekwencje mojego zachowania?).
To ćwiczenie pomoże dziecku zatrzymać się i zreflektować nad swoimi reakcjami, zamiast działać impulsywnie.
Problemy z koncentracją i nauką: Silny stres wpływa na zdolności poznawcze dzieci, co może skutkować problemami w szkole, trudnościami z koncentracją i gorszymi wynikami w nauce. Po tak traumatycznych przeżyciach, jakie są spowodowane przez powódź warto dać dzieciom zgodę na mniejszy wysiłek w szkole. Nie należy im stawiać wysokich wymagań, nie należy porównywać wyników w nauce przed i po powodzi. Głównym zadaniem szkoły jest stworzenie dzieciom poczucia normalności, przynależności do grupy. To kompetencje społeczne, a nie edukacyjne są ważniejsze w odzyskiwaniu równowagi.
Ustal stałą rutynę dnia, która będzie przewidywalna dla dziecka. Przestrzeń do nauki powinna być cicha, uporządkowana i wolna od rozpraszających bodźców. Ważne jest, aby dziecko wiedziało, co się wydarzy w ciągu dnia, co pozwoli zredukować niepokój.
Dziel zadania na małe, łatwiejsze do przetworzenia etapy. Na przykład, jeżeli dziecko ma napisać wypracowanie, najpierw poproś je o wymyślenie tematu, później zrobienie planu, a następnie o napisanie jednego akapitu. Mniejsze kroki pomagają budować poczucie sukcesu.
Chwal dziecko za każdy postęp, choćby najmniejszy. Skupiaj się na wysiłku, a nie tylko na wynikach. Możesz mówić: „Widzę, iż bardzo się starałeś/aś nad tym zadaniem, to świetnie!” Budowanie poczucia sukcesu zwiększa motywację i zdolność koncentracji.
Poczucie winy: Niektóre dzieci mogą odczuwać poczucie winy za to, co się wydarzyło, choćby jeżeli nie mają na to wpływu. Dzieje się tak, ponieważ nie rozumieją przyczyn katastrofy i mogą myśleć, iż miały na nią wpływ. Aby pomóc im poradzić sobie z tym uczuciem, ważne jest, aby wyjaśnić im naturę zdarzenia, zapewnić o braku odpowiedzialności z ich strony, pozwolić na wyrażenie emocji oraz angażować w działania, które pomogą odbudować życie po katastrofie.
Jeśli dziecko wyraża myśli typu „To moja wina”, zapytaj, dlaczego tak myśli, i spróbuj poprowadzić rozmowę tak, aby pomóc mu dostrzec, iż takie przekonania są nieprawdziwe. To może pomóc dziecku zrozumieć, iż poczucie winy nie jest uzasadnione.
Zachęć dziecko do opowiadania lub pisania o swoich uczuciach i przeżyciach związanych z traumą. Tworzenie narracji może pomóc dziecku oddzielić swoje emocje od faktów i zobaczyć wydarzenia z innej perspektywy. Ważne jest, aby podkreślać, iż każdy ma prawo do swoich uczuć, ale to nie znaczy, iż odpowiada za wszystko, co się wydarzyło.
Czasem trauma może manifestować się w formie również dolegliwości fizycznych, które nie mają wyraźnego podłoża medycznego, takich jak:
Bóle głowy,
Bóle brzucha,
Problemy żołądkowe,
Chroniczne zmęczenie.
Jeżeli opisane wyżej objawy utrzymują się przez 2-3 tygodnie należy się skonsultować z psychologiem i wspólnie z nim zdecydować o dalszych działaniach. Może to być psychoterapia indywidualna lub grupowa, ale też warsztaty uczące regulacji i ekspresji emocji.
II. Osoby starsze
Starsze osoby są narażone na intensywniejsze skutki psychologiczne powodzi z powodu ich ograniczonej mobilności, możliwych chorób przewlekłych i osłabionych mechanizmów radzenia sobie ze stresem. Warto wiedzieć jakie mogą się problemy, ale przede wszystkim jak im skutecznie pomóc:
Poczucie bezradności i utraty kontroli - starsze osoby mogą czuć się szczególnie bezradne w obliczu katastrofy, zwłaszcza jeżeli straciły swój dom lub środki do życia. Zdarzenia te mogą wzmagać poczucie utraty kontroli nad własnym życiem. Dlatego ważne jest zapewnienie im poczucia bezpieczeństwa, Zapewnienie starszym osobom schronienia, które będzie odpowiadało ich potrzebom – ciche, stabilne, przystosowane do ich ewentualnych ograniczeń fizycznych jest podstawowym działaniem obok pomocy medycznej. Wskazane jest angażowanie ich w podejmowanie decyzji dotyczących życia codziennego, np. wybór miejsca zamieszkania lub ustalenie planu dnia, może pomóc w odbudowie ich poczucia kontroli.
Stany depresyjne - silne poczucie straty, w tym utrata mienia, domów lub bliskich, może prowadzić do depresji. W starszym wieku depresja może być trudniejsza do zdiagnozowania, ponieważ jej objawy mogą być mylone z oznakami starzenia. Osoby starsze mogą reagować na sytuacje kryzysowe z większym lękiem, niepokojem lub dezorientacją. Należy im okazać większą cierpliwość i wsparcie, poprzez słuchanie ich obaw i dawanie przestrzeni do wyrażenia swoich emocji.
Proponowanie małych kroków np. wizyty u lekarza rodzinnego, którego osoba starsza zna, ufa mu i może czuć się bardziej komfortowo.
Jeśli starsza osoba jest religijna, rozmowa z kapłanem lub innym liderem duchowym może być sposobem na otwarcie się na pomoc.
Unikanie argumentów i osądzania. Ważne jest, aby zachować łagodność i nie osądzać jej za odmowę. Lepiej powiedzieć: „Rozumiem, iż to trudne, ale jestem tu, żeby cię wspierać, niezależnie od tego, co wybierzesz”.
Izolacja społeczna - starsze osoby mogą stracić ważne dla nich relacje społeczne, co pogłębia ich izolację. Powódź może również uniemożliwić im dostęp do sieci wsparcia lub opieki zdrowotnej. Należy pamiętać, iż osoby starsze zwykle funkcjonują w niewielkich grupach społecznościowych. Powódź je często rozbija, bo konieczna jest np. relokacja poszkodowanych. Dlatego należy zadbać o to, żeby osoby starsze nie czuły się osamotnione.
Pomoc w utrzymywaniu kontaktów z rodziną, przyjaciółmi lub społecznością lokalną może poprawić ich samopoczucie.
Jeśli to możliwe, warto pomóc starszym osobom dołączyć do grup wsparcia lub społeczności, które przechodzą przez podobne doświadczenia.
Wspólna rozmowa z osobami, które przeżywają podobne trudności, może być kojąca. Warto rozmawiać o dobrych wspomnieniach, ale też planowaniu działań na najbliższe 2-3 dni np. spotkania, wizyty u lekarza.
Zaburzenia lękowe - starsze osoby mogą rozwijać silny lęk przed kolejnymi katastrofami. Obawy te mogą być nasilone przez trudności w odbudowie lub dostosowaniu się do nowych warunków. Często starsze osoby potrzebują wyrażenia swoich obaw i lęków. Ważne jest, aby zapewnić im przestrzeń do rozmowy o ich doświadczeniach, słuchać uważnie, bez oceniania. Poczucie, iż ktoś rozumie ich emocje, może złagodzić niepokój. Użyteczne dla obniżenia poziomu lęku może być wyjaśnienie, iż lęk po traumatycznym wydarzeniu, takim jak powódź, jest normalną reakcją. Warto podkreślić, iż odczuwanie lęku nie oznacza słabości i iż jest to naturalna reakcja na stresujące wydarzenia.
Normalizacja emocji związanych z traumą, opowiadanie, iż takie emocje towarzyszą tez innym, iż to jest normalne.
Pomocne jest nauczenie osób starszych prostych technik relaksacyjnych, takich jak głębokie oddychanie, medytacja lub wizualizacja, trening autogenny Jacobsona. Pomoc w opanowaniu tych technik może pomóc im w radzeniu sobie z nagłymi atakami lęku. U osób religijnych pomocna może być też modlitwa.
Problemy ze zdrowiem fizycznym - stres związany z powodzią może zaostrzać istniejące problemy. Dlatego tak ważna jest regularna opieka medyczna, monitorowanie stanu zdrowia oraz dostęp do stale przyjmowanych leków i suplementów mogą pomóc w poprawie odporności. najważniejsze jest też zapewnienie odpowiedniego dostępu do zbilansowanych posiłków, bogatych w białko, witaminy i minerały, ale też zadbanie o to, żeby spożywały przygotowane posiłki. Trauma może wywoływać także problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak nudności, ból brzucha, co dodatkowo zniechęca do jedzenia. Starsza osoba może czuć, iż odmawianie jedzenia jest jedyną rzeczą, nad którą ma kontrolę.
Zadawanie otwartych pytań, np. „Czy jest coś, co mogłoby sprawić, iż poczujesz się lepiej?” lub „Jak się dzisiaj czujesz, co mogę dla ciebie zrobić?”.
Zamiast dużych posiłków, które mogą przytłaczać, spróbuj zaproponować małe, łatwe do strawienia porcje. Zacznij od lekkich, zdrowych przekąsek, takich jak owoce, jogurt czy zupy. Warto sięgać po ulubione potrawy.
Posiłki powinny odbywać się w spokojnej atmosferze, bez stresujących bodźców, takich jak hałas czy presja.
Pomocne będzie też wspólne jedzenie posiłków, nadawanie im silniejszego kontekstu spotkania.
Zaburzenia poznawcze - u starszych osób mogą nasilać się problemy z pamięcią i koncentracją. W skrajnych przypadkach powódź może przyspieszyć objawy demencji. Pomocne może być regularne przypominanie o rutynowych czynnościach, tworzenie notatek i listy zadań, a także angażowanie starszych osób w ćwiczenia stymulujące pamięć, np. gry umysłowe, mogą pomóc w poprawie funkcji poznawczych. Można też im pomagać w podejmowaniu decyzji, ale jednocześnie zachęcać do samodzielności i angażowania się w wybory, aby nie utraciły poczucia kontroli nad swoim życiem.
Podpowiadam kilka gier bardzo pomocnych w stymulowaniu kondycji poznawczej starszych osób: scrabble, monopoly albo szachy. Świetne są też gry karciane np. remik lub pasjans. Nieocenione są krzyżówki, szarady ale też aplikacje: https://sudoku.com/, https://apple.co/2IMRiTc i wiele innych.
Unikajmy protekcjonalnego tonu. Starsze osoby mogą być wrażliwe na ton, który sugeruje, iż są zależne lub bezradne. Zamiast tego, warto w rozmowie być równym partnerem i słuchać jej perspektywy.
Dawajmy pozytywne wzmocnienie i kiedy starsza osoba podejmie jakąś decyzję, niezależnie od jej wagi, warto to zauważyć i pochwalić, co zwiększy jej pewność siebie.
III. Osoby szczególnie wrażliwe
Wrażliwość psychologiczna może dotyczyć osób o specyficznych cechach, np. osób z neuroróżnorodnością, zaburzeniami psychicznymi, wcześniejszymi traumami lub predyspozycjami do silnego przeżywania emocji. Powódź może nasilać ich objawy, dlatego potrzebują szczególnego wsparcia. Wsparcie ich po powodzi wymaga szczególnej uwagi, empatii oraz dostosowania działań do indywidualnych potrzeb. Zapewnienie wsparcia psychologicznego, komunikacji i stabilności jest najważniejsze w pomocy w radzeniu sobie z traumą i wyzwaniami związanymi z tym trudnym doświadczeniem.
Nasilenia istniejących zaburzeń - osoby z zaburzeniami lękowymi, depresją, PTSD (zespół stresu pourazowego) lub innymi problemami psychicznymi mogą doświadczać zaostrzenia objawów w wyniku powodzi. Dlatego tak ważna jest rozmowa z osobą lub jej opiekunem o tym, co może pomóc jej poczuć się bezpieczniej i komfortowo, jest kluczowa. Fundamentalne jest stworzenie spokojnego, przewidywalnego otoczenia. Dbanie o ciszę, jasne komunikaty i zminimalizowanie niepotrzebnych bodźców może znacznie pomóc w redukcji stresu.Na przykład, osoby w spektrum autyzmu mogą potrzebować rutyny i jasnych informacji, a osoby z PTSD mogą wymagać szczególnego wsparcia w radzeniu sobie z lękiem.
Przeciążenie sensoryczne i dezorientacja - powodzie często wiążą się z hałasem, chaosem, zmianami otoczenia i nagłym przeniesieniem do tymczasowych schronień. Osoby szczególnie wrażliwe, zwłaszcza te z nadwrażliwością sensoryczną, mogą doświadczyć przeciążenia bodźcami (hałas, jasne światło, tłumy), co może prowadzić do stresu, lęku, a choćby kryzysów. Dlatego warto zadbać, w miarę możliwości o przestrzeń, w której będą mogli się wyciszyć. Pomocny może być dostęp do narzędzi ułatwiających regulację sensoryczną (np. słuchawki wygłuszające, ciemne okulary, przedmioty sensoryczne) może znacząco pomóc osobom z nadwrażliwością.
Rozwój PTSD - trauma związana z nagłą utratą domu, bezpieczeństwa i stabilności może prowadzić do rozwoju zespołu stresu pourazowego. Objawy obejmują nawracające myśli o katastrofie, unikanie miejsc związanych z powodzią, drażliwość, nadmierne czuwanie i problemy z funkcjonowaniem społecznym. Osoby z podwyższoną wrażliwością psychologiczną potrzebują silnego wsparcia społecznego. Ważne jest, aby bliscy, sąsiedzi i społeczność lokalna byli zaangażowani w pomoc, oferując wsparcie emocjonalne i praktyczne. Osoby neuroróżnorodne mogą czerpać poczucie bezpieczeństwa z obecności znanych im osób. Zapewnienie, iż w trakcie kryzysu mają kontakt z rodziną, przyjaciółmi lub opiekunami, może ograniczyć poczucie izolacji i zwiększyć poczucie komfortu. W niektórych przypadkach, gdy istnieje zwiększone ryzyko rozwoju PTSD, warto wdrożyć krótkoterminowe interwencje psychoterapeutyczne, takie jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT) czy terapia skoncentrowana na traumie. Wczesne rozpoznanie objawów i interwencja może zapobiec eskalacji problemu.
Samotność i izolacja - osoby szczególnie wrażliwe mogą unikać kontaktów społecznych z powodu wstydu, lęku lub braku zrozumienia ze strony otoczenia. W wyniku powodzi mogą poczuć się jeszcze bardziej osamotnione. Osoby dotknięte traumatycznymi wydarzeniami często tracą poczucie kontroli nad swoim życiem, co może być szczególnie trudne dla osób z wcześniejszymi problemami emocjonalnymi. Warto zatem dbać o to, by miały wpływ na swoje codzienne decyzje, choćby jeżeli to są drobne sprawy. Włączenie ich w podejmowanie decyzji, np. dotyczących miejsca pobytu, czynności dnia codziennego, może pomóc w odzyskaniu poczucia kontroli.
Monitorowanie zdrowia psychicznego po kryzysie - choćby po zakończeniu powodzi i bezpośredniego zagrożenia, ważne jest zapewnienie długoterminowego wsparcia dla osób narażonych na PTSD. Regularne monitorowanie ich stanu psychicznego oraz umożliwienie im dostępu do terapii i grup wsparcia może zapobiec rozwojowi przewlekłych problemów psychicznych. Konieczne w wielu przypadkach jest też wsparcie w reintegracji, czyli powrót do normalnego życia po katastrofie może być trudny. Organizacje pomocowe mogą wspierać osoby wrażliwe w ponownym nawiązaniu relacji społecznych i reintegracji z codziennym życiem.
To co opisałam, to są działania, które możemy podjąć sami, będąc blisko ludzi o specjalnych potrzebach. Ale zawsze powinniśmy pamiętać, iż wyrazem odpowiedzialności jest proszenie o wsparcie specjalistów. Ponieważ wszyscy, o których piszę potrzebują opieki dostosowanej do ich specyficznych potrzeb i wsparcia terapeutycznego. Ważne, żebyśmy w miarę indywidualnych możliwości zadbali o to, żeby ta pomoc nie była chwilowa, a wręcz przeciwnie, zaplanowana na miesiące i lata.
Powódź w południowo-zachodnich rejonach Polski dotknęła wielu, ale niektórzy są bardziej narażeni na jej skutki, zarówno fizyczne, jak i psychiczne. W przypadku dzieci, osób starszych i szczególnie wrażliwych, brak odpowiedniego wsparcia może prowadzić do długotrwałych konsekwencji, takich jak traumy, problemy zdrowotne czy pogorszenie jakości życia. Oferowanie tym grupom specjalnej opieki nie jest tylko kwestią etyczną – to obowiązek nas wszystkich, bo ochrona najsłabszych i najbardziej bezbronnych w obliczu katastrof jest dla mnie,ale też prawdopodobnie dla wielu z Was synonimem odpowiedzialnego i etycznego zachowania. Pomoc dostosowana do ich potrzeb to inwestycja w przyszłość i wsparcie ich procesu powrotu do normalności. Opiekując się najsłabszymi, mamy szans pokazać, iż prawdziwe człowieczeństwo przejawia się nie tylko w odbudowie zniszczonych budynków, ale przede wszystkim w trosce o odbudowę ludzkich serc i umysłów.
