Przed kilkoma dniami ukazała się praca przeglądowa greckich badaczy, której celem była ocena skuteczności płukanek do jamy ustnej – przede wszystkim tych zawierających fluor – w zapobieganiu próchnicy oraz w zatrzymywaniu postępu choroby. Analiza wykazała, iż regularne stosowanie płukanek z fluorem może istotnie zmniejszać ryzyko powstawania próchnicy koronowej oraz spowalniać rozwój próchnicy korzeni u osób starszych i pacjentów z grup ryzyka. Jednak ze względu na różnorodność ocenianych badań trudno wskazać jeden najlepszy rodzaj płukanki.
Zespół dr Kyriaki Seremidi z Wydziału Stomatologii Narodowego Uniwersytetu im. Kapodistriasa w Atenach przeprowadził analizę wyników wcześniejszych przeglądów systematycznych, zarówno z metaanalizą, jak i bez, koncentrując się na wpływie płukanek na próchnicę koron i korzeni zębów.
Naukowcy przeszukali pięć baz danych: PubMed, Cochrane Central Register of Controlled Trials, Cochrane Database of Systematic Reviews, Web of Science oraz Scopus. Kryteriami włączenia były badania porównujące działanie płukanek z fluorem lub składnikami naturalnymi wobec standardowej higieny jamy ustnej, placebo, wody lub soli. Łącznie w analizie uwzględniono 83 pierwotne badania, opublikowane w ramach siedmiu przeglądów systematycznych – trzy z nich zawierały metaanalizy, a cztery nie.
Czy fluor naprawdę działa?
Wyniki przeglądu wskazują, iż regularne stosowanie, pod nadzorem, płukanek z fluorem prowadzi do istotnego zmniejszenia częstości próchnicy koronowej u pacjentów o umiarkowanym lub wysokim ryzyku zachorowania w okresie od 6 miesięcy do 4 lat. W odniesieniu do korzeni zębów zaobserwowano spadek progresji lub zahamowanie próchnicy korzeni u osób starszych lub pacjentów z grup ryzyka w badaniach obserwacyjnych trwających do 48 miesięcy.
Nie stwierdzono jednak jednoznacznych dowodów, aby którykolwiek konkretny rodzaj płukanki miał wyraźną przewagę nad innymi. Duża heterogeniczność badań – różnice w projektach, populacjach, dawkowaniu i okresach obserwacji – uniemożliwia wskazanie „złotego standardu”.
Autorzy podkreślają, iż płukanki z fluorem mogą stanowić wartościowy element profilaktyki próchnicy, szczególnie u pacjentów z podwyższonym ryzykiem – np. u osób z niedostateczną higieną jamy ustnej, narażonych na czynniki ryzyka próchnicy lub u starszych pacjentów z próchnicą korzeni. Jednocześnie ostrzegają, iż brak jednorodności w badanych protokołach uniemożliwia sformułowanie ogólnych zaleceń. W populacjach już korzystających z fluoru, np. w wodzie czy pastach, dodatkowy efekt płukanek może być niewielki lub trudny do oszacowania.
Płukanki w codziennej profilaktyce – kiedy i u których pacjentów?
Z praktycznego punktu widzenia oznacza to, iż płukanki z fluorem mogą być skutecznym uzupełnieniem profilaktyki u pacjentów z umiarkowanym lub wysokim ryzykiem próchnicy, zwłaszcza gdy inne metody profilaktyczne są niewystarczające lub trudne do stosowania. Nie należy jednak traktować ich jako samodzielnej metody zapobiegania próchnicy, gdyż nie zastąpią prawidłowej higieny, odpowiedniej diety ani regularnych wizyt kontrolnych u dentysty. W państwach lub regionach z dobrą ekspozycją na fluor korzyść dodatkowa z płukanek może być ograniczona, dlatego ich stosowanie powinno być zawsze dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Praca zatytułowana „Effectiveness of mouth rinses on caries prevention and arrest: an umbrella review” ukazała się 25 listopada w czasopiśmie „Evidence-Based Dentistry”.
Jakie działania z zakresu profilaktyki stomatologicznej są najskuteczniejsze u dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, z którymi kooperacja jest utrudniona, a czasem choćby niemożliwa? – Przede wszystkim stawiamy na edukację rodziców w zakresie przestrzegania prawidłowej higieny jamy ustnej oraz stosowania profilaktyki fluorkowej – mówi dr n. med. Jan Kiryk, specjalista chirurgii stomatologicznej, adiunkt w Katedrze i Zakładzie Chirurgii Stomatologicznej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, który zajmuje się m.in. leczeniem stomatologicznym w znieczuleniu ogólnym osób z niepełnosprawnościami.
Źródło: https://www.nature.com/
