Problemy z pamięcią: przyczyny i objawy

Pamięć to jedna z najważniejszych zdolności poznawczych człowieka, niezbędna do prawidłowego i efektywnego funkcjonowania w życiu codziennym. Dzięki niej możemy nabywać nowe umiejętności, poszerzać wiedzę o świecie i sprawnie poruszać się w otaczającej rzeczywistości. Nic więc dziwnego, że zaburzenia pamięci mogą przysporzyć nam sporo kłopotów, rzutując negatywnie na życie zawodowe, rodzinne czy towarzyskie.

Warto wiedzieć, że sporadyczne problemy z pamięcią zdarzają się każdemu. Stopniowe osłabienie funkcji poznawczych jest też niestety w nieunikniony sposób związane z procesem starzenia się, który obejmuje także i mózg oraz cały układ nerwowy. Jeśli więc zaczniesz zauważać u siebie trudności w zapamiętywaniu i/lub odtwarzaniu utrwalonych wcześniej informacji – nie wpadaj w panikę. W pierwszej kolejności warto na spokojnie przyjrzeć się temu, jakie mogą być przyczyny zapominania. Psychologia oraz liczne prowadzone na ten temat badania jednoznacznie wskazują, że u źródeł zaburzeń pamięci leżą niekiedy tak „prozaiczne” powody, jak silne zmęczenie, niewyspanie, czy duży stres. W procesie diagnozy problemów z pamięcią bierze się pod uwagę między innymi częstość ich występowania oraz ogólny „charakter”. Istotne może być np. to, czy u Pacjenta dochodzi do regularnego zapominania ważnych informacji, czy też wystąpił jednorazowy nagły zanik pamięci. Przyczyny w obu przypadkach mogą być bardzo różne, od tych czysto psychologicznych aż po „organiczne”, a więc mające podłoże np. w spowodowanych chorobą uszkodzeniach mózgu.

Problemy z pamięcią – najczęstsze objawy

Jeśli zapominanie zdarza nam się sporadycznie i jesteśmy w stanie powiązać je z jakimś trudnym wydarzeniem lub okresem w naszym życiu (przeżyty niedawno kryzys psychiczny, silny stres, przejściowe zaburzenia snu itp.) – prawdopodobnie oznacza to, że nie ma powodów do większego niepokoju i kiedy tylko nasze codzienne funkcjonowanie wróci do normy, znikną również problemy z pamięcią. Jakie sygnały powinny nas zatem zaalarmować i skłonić do rozważenia wizyty u Specjalisty?

Objawy, które mogą sygnalizować istnienie poważniejszych zaburzeń pamięci, a nierzadko także – wskazywać na stojące za nimi problemy ze zdrowiem, to między innymi:

• Skłonność do coraz częstszego zapominania o różnych codziennych obowiązkach i rutynowych czynnościach
• Nasilająca się tendencja do gubienia przedmiotów
• Gubienie wątku w rozmowie, częste mówienie „nie na temat”
• Zapominanie dobrze znanych słów, a także imion oraz nazwisk bliskich i znajomych
• Problemy z koncentracją i skupieniem uwagi, łatwość „rozkojarzania się”
• Częsty niepokój wywołany poczuciem, że zapomniało się o czymś ważnym

Co istotne – za jeden z niepokojących sygnałów uznać należy również to, że problemy z pamięcią są widoczne i uciążliwe nie tylko dla osoby ich doświadczającej, ale także dla przebywających z nią na co dzień bliskich.

Zaburzenia pamięci – przyczyny

Jak zostało już wyżej wspomniane – istnieje wiele potencjalnych czynników, które mogą spowodować problemy z pamięcią. Przyczyny, które uznać można za stosunkowo najbardziej niebezpieczne, to te związane bezpośrednio z różnego rodzaju chorobami, odbijającymi się w istotny sposób na funkcjonowaniu poznawczym. Wśród najcięższych wymienić można między innymi chorobę Alzheimera (nazywaną niekiedy „chorobą zapominania”), chorobę Parkinsona oraz nowotwory ośrodkowego układu nerwowego. Na działanie pamięci wpływ mogą mieć również schorzenia endokrynologiczne (takie np. jak niedoczynność tarczycy), stwardnienie rozsiane czy depresja. Objawem, którego z pewnością nie powinno się ignorować, są nagłe zaniki pamięci. Przyczyny takiego stanu rzeczy mogą bowiem świadczyć o wystąpieniu udaru mózgu, który wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Wymienione wyżej problemy zdrowotne to oczywiście niejedyne powody, jakie mogą wywołać zaburzenia pamięci. Przyczyny, na które warto także zwrócić uwagę, to między innymi:

• Przyjmowane leki – zwłaszcza glikokortykosteroidy i niektóre leki uspokajające mogą negatywnie wpływać na działanie pamięci
• Starzenie się – jako naturalny proces, w efekcie którego dochodzi do zaniku części komórek nerwowych oraz zahamowania tworzenia się nowych połączeń synaptycznych
• Wspominany już wyżej brak snu i/lub długotrwały stres

Czy problemy z pamięcią można leczyć?

Dobra wiadomość jest taka, że leczenie zaburzeń pamięci jest możliwe, wiele zależy jednak od tego, jakie jest ich pierwotne źródło. Jeśli kłopoty z zapominaniem mają swój początek w niezdrowym trybie życia (brak snu, alkohol i in.) – zazwyczaj najlepszym rozwiązaniem będzie porzucenie złych nawyków i powrót do właściwego stylu życia.

W przypadku problemów z pamięcią wywołanych chorobą – w pierwszej kolejności najważniejsze jest leczenie tej właśnie choroby. Schorzeń otępiennych (takich jak choroba Alzheimera) nie da się co prawda skutecznie wyleczyć, ale dzięki odpowiednio dobranej farmakoterapii można w znaczący sposób spowolnić tempo ich rozwoju, a dzięki temu opóźnić także rozwój zaburzeń pamięci. Ważne, aby zacząć od konsultacji z dobrym psychiatrą lub neurologiem, stacjonarnie lub online.