Ubezwłasnowolnienie - czym jest?

Zgodnie z kodeksem cywilnym, ubezwłasnowolnienie polega na całkowitym albo częściowym pozbawieniu zdolności danej osoby do czynności prawnych w celu ochrony jej interesów życiowych i majątkowych. Oznacza to, że osoba ubezwłasnowolniona nie będzie mogła skutecznie, samodzielnie podejmować czynności prawnych we własnym imieniu.

Ubezwłasnowolnieniu całkowitemu podlega osoba, która ukończyła 13. rok życia i jednocześnie na skutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności alkoholizmu i narkomanii, nie jest w stanie samodzielnie kierować swoim postępowaniem.

Ubezwłasnowolnienie częściowe z kolei możliwe jest wtedy, gdy dana osoba ukończyła 18. rok życia i z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności alkoholizmu lub narkomanii, stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, ale potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.

Jakie są różnice między ubezwłasnowolnieniem całkowitym a częściowym? W pierwszym przypadku dana osoba, która spełnia wymienione wcześniej przesłanki, zostaje pozbawiona pełnej zdolności do czynności prawnych. Sąd dla tej osoby ustanawia opiekuna, chyba że ubezwłasnowolniony pozostaje nadal pod opieką rodzicielską. Opiekun ten w imieniu osoby ubezwłasnowolnionej dokonuje wszelkich czynności prawnych.

Ubezwłasnowolnienie częściowe natomiast możliwe jest, dopiero gdy dana osoba ukończy 18. rok życia i również spełni określone warunki. Osoba ubezwłasnowolniona częściowo ma ustanowionego kuratora. W takim przypadku dana osoba ma ograniczone prawo do wykonywania czynności prawnych, co oznacza, że zasadniczo do dokonania czynności prawnej konieczna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.

Postanowienie o ubezwłasnowolnieniu osoby fizycznej wydaje sąd okręgowy, w okręgu którego zamieszkuje osoba, której dotyczy wniosek.

Wniosek o ubezwłasnowolnienie może zostać złożony przez: małżonka, krewnego w linii prostej, rodzeństwo, przedstawiciela ustawowego lub prokuratora. We wniosku o ubezwłasnowolnienie należy zawrzeć informacje, takie jak:

• dane wnioskodawcy i dane osoby, która ma zostać ubezwłasnowolniona,
• stopień pokrewieństwa między wnioskodawcą a uczestnikiem,
• zakres ubezwłasnowolnienia (częściowe czy całkowite),
• uzasadnienie wniosku,
• stany cywilny osoby, która ma zostać ubezwłasnowolniona.

Do wniosku o ubezwłasnowolnienie trzeba dodatkowo dołączyć:

• dokumentację medyczną,
• akt urodzenia osoby, która ma zostać ubezwłasnowolniona,
• akt małżeństwa, jeżeli osoba, której wniosek dotyczy, pozostaje lub pozostawała w związku małżeńskim.

Ponadto, jeśli wniosek o ubezwłasnowolnienie dotyczy osoby pełnoletniej, sąd może na wniosek uczestnika postępowania lub z urzędu, przy wszczęciu lub w toku postępowania, ustanowić dla niej doradcę tymczasowego.

Warto wiedzieć, że na wniosek zarówno opiekuna prawnego, jak i kuratora osoby ubezwłasnowolnionej możliwe jest uzyskanie stosownego wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji. Wynagrodzenie to pokrywane jest z dochodów lub majątku ubezwłasnowolnionego, a w przypadku braku dochodów i majątku, ze środków publicznych.

Sąd ma prawo uchylić ubezwłasnowolnienie w sytuacji, gdy ustaną przyczyny, z powodu których zostało ono orzeczone. Ponadto sąd może także dokonać zmiany charakteru ubezwłasnowolnienia w przypadku pogorszenia lub pogorszenia stanu zdrowia podopiecznego.

Uzyskanie postanowienia o ubezwłasnowolnieniu wymaga odpowiedniej dokumentacji. Jeżeli potrzebujesz pomocy w sporządzeniu wniosku, czy w postępowaniu, warto zwrócić się o pomoc prawną.