Wieki średnie to czas, gdy medycyna i magia często przenikały się nawzajem. Chorób zębów nie traktowano wyłącznie jako problemu medycznego – ból czy stan zapalny często interpretowano jako działanie złych duchów, boską karę lub efekt klątwy. Wierzono między innymi, iż w zębie może kryć się zło, które po wyrwaniu wydostaje się na zewnątrz, dlatego z zabiegami stomatologicznymi wiązały się także przesądy i rytuały.
Jednym z najpowszechniejszych wierzeń było przekonanie, iż usunięcie bolącego zęba mogło uwolnić złego ducha. Pacjenci często musieli poddawać się modlitwom lub rytuałom ochronnym przed samym zabiegiem, aby duch nie „przeszedł” na innego członka rodziny. W niektórych regionach Europy stosowano także praktyki magiczne: ząb wrzucano do ognia lub zakopywano w ziemi, by zabezpieczyć się przed chorobą lub klątwą.
Obiektem przesądów byli nie tylko dorośli. W przypadku zębów mlecznych wierzono, iż ich ekstrakcja mogła uchronić dziecko przed chorobami lub wpływem złych mocy. W Anglii i Skandynawii powszechne było zakopywanie mleczaków w ziemi, co miało działać jak amulet. W niektórych źródłach z epoki odnotowano rytuały, którym poddawano dzieci z rodzin królewskich – panowało przekonanie, iż usunięty ząb symbolicznie „przenosił” chorobę z dziecka na naturę lub zwierzę.
Niektóre przesądy dotyczyły także samego leczenia zębów. Wierzono, iż ból zęba może przenosić się na inne części ciała lub powodować inne choroby, jak gorączka, bóle głowy czy dżuma. Dlatego ekstrakcje wykonywano niekiedy nie z powodu samego bólu, ale aby uchronić organizm przed różnymi schorzeniami. Zabiegi przeprowadzali głównie cyrulicy – łączący pracę fryzjera, akuszera i medyka – używając prymitywnych narzędzi i często bez żadnego znieczulenia.
Ząb – wsparcie i ochrona na wojnie
Przesądy dotyczyły także zębów jako amuletów. Wierzono, iż własny ząb lub ząb wroga może chronić przed czarami lub zapewnić powodzenie na wojnie. Ząb mogły także nosić kobiety w czasie ciąży, aby chronić dziecko przed chorobami. W ten sposób ząb zyskiwał status przedmiotu magicznego, a nie tylko biologicznego.
Średniowieczne wierzenia związane ze stomatologią potwierdzają, jak bardzo człowiek starał się łączyć wiedzę praktyczną z wymiarem duchowym. Setki lat temu zęby nie były tylko strukturą anatomiczną ludzkiego ciała, ale również nośnikiem tajemnic, strachu i nadziei. Dodatkowo rytuały związane z uzębieniem mogły chronić życie i zdrowie – nie tylko właściciela zęba.
Źródła: https://www.sterngold.com/
https://www.dentalmuseum.com/
