Rynek sprzętu medycznego w Unii Europejskiej jest jednym z najbardziej uregulowanych na świecie. Od maja 2021 roku obowiązuje rozporządzenie MDR (Medical Device Regulation 2017/745), które radykalnie zaostrzyło wymagania dotyczące wprowadzania wyrobów medycznych do obrotu. Zrozumienie klasyfikacji i procedur certyfikacji jest absolutną podstawą dla wszystkich, kto zarządza zaopatrzeniem placówek medycznych.
Czym jest MDR i dlaczego zmieniło zasady gry?
Rozporządzenie MDR (Medical Device Regulation) zastąpiło starsze dyrektywy (MDD), wprowadzając znacznie większą przejrzystość, identyfikowalność i bezpieczeństwo wyrobów medycznych w całej UE. Głównym celem MDR jest poprawa bezpieczeństwa pacjenta poprzez zwiększenie nadzoru nad urządzeniami w całym ich cyklu życia – od projektu, przez testy kliniczne, aż po monitorowanie po wprowadzeniu na rynek (post-market surveillance – PMS).
Kluczowe zmiany wprowadzone przez MDR obejmują:
- rozszerzenie definicji wyrobu medycznego na produkty o przeznaczeniu nieleczniczym (np. soczewki kolorowe bez korekcji),
- zaostrzenie wymagań wobec jednostek notyfikowanych (organizacji uprawnionych do certyfikacji),
- konieczność posiadania przez producentów osoby odpowiedzialnej za zgodność regulacyjną (PRRC),
- wprowadzenie systemu UDID (Unique Device Identification) ułatwiającego śledzenie wyrobów.
Dla szpitali i placówek medycznych oznacza to, iż wybierając dostawców, muszą upewnić się, iż oferowany sprzęt medyczny jest w pełni zgodny z nowymi regulacjami, a jego dokumentacja techniczna jest aktualna i kompletna.
Klasyfikacja sprzętu medycznego – cztery poziomy ryzyka
Podstawą MDR jest system klasyfikacji oparty na ryzyku związanym z użytkowaniem danego wyrobu. Im większe potencjalne ryzyko dla pacjenta, tym bardziej rygorystyczne procedury oceny zgodności są wymagane. Wyroby dzielimy na cztery główne klasy.
- Klasa I – wyroby niskiego ryzyka (np. większość narzędzi chirurgicznych wielokrotnego użytku, wózki inwalidzkie). zwykle wymagają jedynie deklaracji zgodności producenta.
- Klasa II a – wyroby o ryzyku średnim (np. cewniki, wypełnienia dentystyczne, aparaty słuchowe).
- Klasa II b – wyroby o ryzyku średnio-wysokim (np. aparatura do znieczulenia, pompy infuzyjne).
- Klasa III – wyroby najwyższego ryzyka (np. implanty, stenty, zastawki serca). Wymagają najbardziej szczegółowej kontroli i często dodatkowych konsultacji z organami eksperckimi.
Warto wiedzieć, iż rozporządzenie MDR spowodowało, iż wiele wyrobów dotychczas zaliczanych do niższych klas (MDD), np. oprogramowanie medyczne, zostało przeniesionych do klas wyższego ryzyka. Dla placówki to sygnał, iż musi ona weryfikować status regulacyjny choćby powszechnie stosowanych urządzeń.
Znaczenie znaku CE – wyjście poza etykietę
Znak CE (conformité européenne) jest obowiązkowym oznaczeniem, które informuje, iż dany wyrób medyczny spełnia wszystkie wymogi prawne UE. Jest to symboliczny „paszport” do legalnego obrotu w przestrzeni europejskiej.
W przypadku wyrobów klasy II oraz III uzyskanie znaku CE wymaga interwencji jednostki notyfikowanej, która przeprowadza audyt systemu zarządzania jakością producenta oraz analizuje dokumentację techniczną wyrobu.
Jednak samo posiadanie znaku CE nie zwalnia szpitala z konieczności dogłębnej weryfikacji dostawcy. Rzetelni partnerzy, tacy jak Medicavera, dostarczają nie tylko sam produkt ze znakiem CE, ale także pełną dokumentację potwierdzającą jego bezpieczeństwo i przeznaczenie kliniczne. Taka transparentność jest kluczowa w przypadku ewentualnych kontroli wewnętrznych lub urzędowych.
Śledzenie i nadzór – rola UDID i EUDAMED
MDR wprowadziło dwa rewolucyjne mechanizmy zwiększające bezpieczeństwo.
- UDID (Unique Device Identification): to unikatowy, cyfrowy identyfikator nadawany każdemu wyrobowi medycznemu, umożliwiający jego śledzenie w całym łańcuchu dostaw. Szpitale muszą być gotowe do zarządzania tymi identyfikatorami.
- EUDAMED: to europejska baza danych o wyrobach medycznych. System ten gromadzi informacje o wyrobach, certyfikatach, badaniach klinicznych i, co najważniejsze, o incydentach związanych z bezpieczeństwem.
Możliwość szybkiej identyfikacji wadliwych partii sprzętu dzięki systemu UDID jest kluczowym elementem proaktywnego zarządzania ryzykiem. W przypadku wycofania produktu z rynku (Field Safety Corrective Actions – FSCA), UDID umożliwia natychmiastowe zlokalizowanie, który sprzęt jest w użyciu i szybkie podjęcie działań korygujących. Jest to niezbędne dla zachowania ciągłości i bezpieczeństwa leczenia.
Dokumentacja i zgodność – co musi sprawdzić szpital?
Obowiązek zgodności nie spoczywa wyłącznie na producencie. Szpital, jako użytkownik i operator, jest odpowiedzialny za prawidłowe użytkowanie i konserwację urządzeń zgodnie z instrukcjami oraz za zgłaszanie poważnych incydentów.
Przy zakupie i odbiorze sprzętu, personel odpowiedzialny powinien zweryfikować:
- czy do wyrobu załączono aktualną deklarację zgodności UE,
- czy instrukcja obsługi jest dostępna w języku polskim,
- czy oznaczenie CE oraz UDID na opakowaniu lub na samym wyrobie są czytelne i zgodne z dokumentacją.
Współpracując z zaufanymi dostawcami, którzy aktywnie monitorują zmiany w regulacjach, placówki mogą minimalizować ryzyko prawne. Medicavera zapewnia, iż wszystkie oferowane wyroby są w pełni zaktualizowane i spełniają rygorystyczne wymogi MDR.
Wiedza o regulacjach MDR to nie biurokratyczny wymóg, ale narzędzie do wyboru bezpiecznych i sprawdzonych technologii. Poprawne zarządzanie dokumentacją, świadomość klasyfikacji oraz kooperacja z odpowiedzialnymi partnerami to fundamenty, na których buduje się zaufanie pacjentów i gwarantuje wysoką jakość opieki medycznej.
Artykuł sponsorowany
